بَلوچی، زبان
زبانی از شاخۀ ایرانی شمالی غربی و زبان طوایف قوم بلوچ و در پیوندی نزدیک با زبان های پارتی، کردی، تاتی و تالشی. عشایر بلوچ در استان بلوچستان پاکستان و نیز در استان سیستان و بلوچستان ایران و شماری نیز در افغانستان و شبه جزیرۀ عربستان مخصوصاً عمان، امارات متحده عربی و کویت به این زبان تکلم می کنند. بلوچی زبان رسمی ایالت نیمروز افغانستان است. بلوچی زبان ها در سرتاسر بخش غربی افغانستان تا مرز ترکمنستان یافت می شوند، اما بلوچی فقط از چخانسور به مرکزیت زرنج تا سمت جنوب، زبان محلی اصلی به شمار می آید و در امتداد درۀ هیرمند به سمت شرق و در سمت جنوب این رود تا مرز پاکستان ادامه می یابد. زبان عمدۀ مکران پاکستان نیز بلوچی است. برخی از عشایر براهویی هم به بلوچی تکلم می کنند. در ناحیه ای که بلوچی زبان عمده است زبان های غیر بلوچی نیز وجود دارند که عبارت اند از براهویی، که دراویدی است، و دو زبان هندوآریایی جَطگال و کِهترنی که به ترتیب در دشتیاری (مکران ایران) و شرق بلوچستان سخنگو دارد. جمعیت بلوچی زبانان حدود ۴میلیون نفر برآورد شده است. گویش های عمدۀ بلوچی که از نظر آواشناسی و صرف و نحو و واژگان با هم فرق هایی دارند عبارت اند از ۱. رَخشانی که گسترده تر از همه است و در ترکمنستان (مرو) و سرتاسر سیستان ایران تا جنوب خاش به آن سخن می گویند. سه گونۀ محلی رخشانی، کلاتی در کویتۀ پاکستان، پنجگوری در مکران پاکستان و سرحدی در چاغی پاکستان است؛ ۲. سراوانی که در سراوان ایران در جنوب شرقی خاش به آن صحبت می شود. سراوانی از گَشت تا کوهک در مرز ایران و پاکستان گسترده است؛ ۳. لاشاری، گویش مردم روستای لاشار در ۱۲۰کیلومتری جنوب ایرانشهر که تا نیکشهر و قصرقند ادامه می یابد و در غرب به فنّوج می رسد و در آن جا با فارسی و بشکردی هم مرز می شود؛ ۴. کچی که در درۀ کچ واقع در جنوب رشته کوه مکران مرکزی پاکستان رواج دارد؛ ۵. گویش های ساحلی که در میناب تا چا بهار و از شمال تا نیکشهر و قصرقند، و نیز در پاکستان و باریکۀ ساحلی گوادر وپَسنی و اُرماره به آن تکلم می شود؛ ۶. گویش های تپه های شرقی که منحصر به تپه های عشایرنشین شرق کویته است. ادبیات بلوچی شامل اشعار تاریخی و اشعار حماسی و قصه و حکایت و شماری ترانه های عاشقانه و اشعار دینی و پندآموز، لالایی و چیستان و شعرهای مربوط به کار است. قسمت عمدۀ ادبیات بلوچی از آغاز قرن ۲۰ پدید آمده است.
زبانی از شاخۀ ایرانی شمالی غربی و زبان طوایف قوم بلوچ و در پیوندی نزدیک با زبان های پارتی، کردی، تاتی و تالشی. عشایر بلوچ در استان بلوچستان پاکستان و نیز در استان سیستان و بلوچستان ایران و شماری نیز در افغانستان و شبه جزیرۀ عربستان مخصوصاً عمان، امارات متحده عربی و کویت به این زبان تکلم می کنند. بلوچی زبان رسمی ایالت نیمروز افغانستان است. بلوچی زبان ها در سرتاسر بخش غربی افغانستان تا مرز ترکمنستان یافت می شوند، اما بلوچی فقط از چخانسور به مرکزیت زرنج تا سمت جنوب، زبان محلی اصلی به شمار می آید و در امتداد درۀ هیرمند به سمت شرق و در سمت جنوب این رود تا مرز پاکستان ادامه می یابد. زبان عمدۀ مکران پاکستان نیز بلوچی است. برخی از عشایر براهویی هم به بلوچی تکلم می کنند. در ناحیه ای که بلوچی زبان عمده است زبان های غیر بلوچی نیز وجود دارند که عبارت اند از براهویی، که دراویدی است، و دو زبان هندوآریایی جَطگال و کِهترنی که به ترتیب در دشتیاری (مکران ایران) و شرق بلوچستان سخنگو دارد. جمعیت بلوچی زبانان حدود ۴میلیون نفر برآورد شده است. گویش های عمدۀ بلوچی که از نظر آواشناسی و صرف و نحو و واژگان با هم فرق هایی دارند عبارت اند از ۱. رَخشانی که گسترده تر از همه است و در ترکمنستان (مرو) و سرتاسر سیستان ایران تا جنوب خاش به آن سخن می گویند. سه گونۀ محلی رخشانی، کلاتی در کویتۀ پاکستان، پنجگوری در مکران پاکستان و سرحدی در چاغی پاکستان است؛ ۲. سراوانی که در سراوان ایران در جنوب شرقی خاش به آن صحبت می شود. سراوانی از گَشت تا کوهک در مرز ایران و پاکستان گسترده است؛ ۳. لاشاری، گویش مردم روستای لاشار در ۱۲۰کیلومتری جنوب ایرانشهر که تا نیکشهر و قصرقند ادامه می یابد و در غرب به فنّوج می رسد و در آن جا با فارسی و بشکردی هم مرز می شود؛ ۴. کچی که در درۀ کچ واقع در جنوب رشته کوه مکران مرکزی پاکستان رواج دارد؛ ۵. گویش های ساحلی که در میناب تا چا بهار و از شمال تا نیکشهر و قصرقند، و نیز در پاکستان و باریکۀ ساحلی گوادر وپَسنی و اُرماره به آن تکلم می شود؛ ۶. گویش های تپه های شرقی که منحصر به تپه های عشایرنشین شرق کویته است. ادبیات بلوچی شامل اشعار تاریخی و اشعار حماسی و قصه و حکایت و شماری ترانه های عاشقانه و اشعار دینی و پندآموز، لالایی و چیستان و شعرهای مربوط به کار است. قسمت عمدۀ ادبیات بلوچی از آغاز قرن ۲۰ پدید آمده است.
wikijoo: بلوچی،_زبان