[ویکی نور] بلوغ الأمانی فی حیاة الفقیه الکبیر و الأصولی الشهیر الأیروانی و المشاهیر من تلامذته نوشته سید محمدتقی حشمت الواعظین طباطبایی قمی، کتابی است به زبان فارسی با موضوع شخصیت شناسی اسلامی و فقه و اصول. نویسنده در این اثر به معرفی آیت الله میرزا علی ایروانی، شاگردان وی و سایر افراد عالم خاندان ایروانی به ویژه شیخ یوسف ایروانی، می پردازد.
وی هدف از تألیف این کتاب را جلوگیری از احساس حقارت و خودکم بینی مسلمانان در مقابل غربیان به وسیله معرفی رجال علمی شیعه به جامعه تشیع معرفی می کند.
کتاب، دارای پیشگفتار، محتوای مطالب در فصول متعدد و خاتمه است.
نویسنده کتاب را به احیاکنندگان ارزش هاى الهى و حافظان سنگر علوم اسلامى و فقهاى تلاشگر شیعه تقدیم کرده است. او در پیشگفتار، آیه «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى الله وَ عَمِلَ صَالِحًا وَ قَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ» ﴿فصلت: ٣٣﴾؛ «و کیست خوش گفتارتر از آن کس که به سوی خدا دعوت نماید و کار نیک کند و گوید: «من از تسلیم شدگانم»؟» را مطرح می کند و پس از بیان پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) به عنوان مصادیق بارز این آیه، سایر علما از جمله آیت الله میرزا علی ایروانی را از مصادیق آن می شمارد. او درباره موضوع بحث، چنین می نویسد: «مؤلف کوشش نموده تا چهره این رادمرد اصولى و فقهى را از نقاب خارج ساخته و به طور مشروح و در حد توان، وى و نجل زکى او حضرت آیت الله میرزا یوسف ایروانى را به جهان دانش معرفى نماید. لهذا کتابى تحت عنوان خاندان ایروانى یا راهنمایان علمى امم به رشته تحریر درآورده و به زیور طبع آراسته گردانید. اینک به حول و قوه الهى و مدد حضرت بقیة الله روحى و ارواح العالمین له الفداء مصمم شدیم تا قلم را بر روى صفحه کاغذ برده و نام متلمذین و تربیتیافتگان آنان را که هر کدام چون شمع تابان و فروزان در تاریخ روحانیت شیعه می درخشند تحت عنوان ملحقات، طبع و نشر سازیم تا محققین و محشین به نقش و شعاع وجودى آنان پى ببرند انشاء الله تعالى.»
نویسنده با معرفی تاریخچه ایروان آغاز می کند و ایروان را جزئی جدا شده از ایران می شمارد. از جنگ های روسیه با ایران می گوید و اقوام و وضعیت جغرافیایی و سیاسی ارمنستان آن زمان صحبت به میان می آورد. وی درباره قره باغ چنین می نویسد: «قرهباغ و نخجوان مورد مشاجره بوده و هرازگاهى با تصمیم مقامات اتحاد جماهیر شوروى دست به دست گردیده و زمانى قلمرو آذربایجان و زمانى قلمرو ارمنستان بهحساب آمده است و در زمان فروپاشى امپراطورى شوروى جز قلمرو آذربایجان محسوب می گردیده است. پس از اعلام استقلال کشورهاى مشترکالمنافع ارامنه خانکندى، با راه انداختن تظاهراتى، خودمختارى قرهباغ را اعلام نموده و با حمایت ارمنستان و روسیه و فرانسه جنگ با آذربایجان را آغاز کردند. حکومت فعلى قرهباغ در اختیار حزب داشناک بوده و با دولت فعلى ارمنستان در پاره اى از مسائل در تضاد هستند.» و درباره کوه های آرارات می نویسد: «تاریخ، گویاى این معناست: که کشتى نوح پس از طوفان در قله طرف راست این کوه مستقر گردیده است.» وی سپس به توصیف خاندان ایروانی می پردازد و بیان می دارد که مرادش از خاندان ایروانی، افراد عالم این خانواده هستند نه دیگر ابعاد این خاندان. «خاندان ایروانى از بیوت فضل و فقاهت و زعامت و مرجعیت شیعه در ایران و عراق و قفقاز شوروى بوده است. این طایفه از ذریه ملا محمد (1211- 1306ق) فرزند ملا محمدباقر ایروانى مشهور به فاضل ایروانى است، وى از مراجع تقلید، در ایران، ترکیه، هندوستان، قفقاز و آذربایجان شوروى در عصر خویش بوده است، او بانى نهضت علمى این خاندان و از آیات عظام و زعماى امامیه است.» وی سپس به معرفی میرزا علی ایروانی از دیدگاه خانبابا مشار می پردازد؛ حاج میرزا علی ابن شیخ عبدالحسین بن ملا علی اصغر ایروانی نجفی (1301-1354ق) و تألیفات وی مانند الذهب المسکوک فی اللباس المشکوک، عقد اللئالی فی فروع علم الإجمالی، نهایة النهایة فی شرح الکفایه، حاشیة المکاسب و... را نام می برد. از جمله کارهای مصنف در این اثر استناد فراوان به تصاویر مختلف است. وی در این کتاب، شخصیت آیت الله ایروانی را از دیدگاه شخصیت های مختلفی مانند آیت الله وجدانی فخر، سید ضیاء الدین اشکوری و... معرفی می کند. امام خمینی(ره) در سفر به نجف، یک هفته در درس آیت الله ایروانی حاضر شدند. مراجعی چون آیت الله خویی، مرعشی نجفی و مفسرانی مانند علامه طباطبایی، فقیهانی همچون میرزا علی اکبر مرندی و محدثی مثل علامه امینی، از شاگردان میرزا علی ایروانی بوده اند. از دیگر شاگردان او می توان از: سید محمدهادی میلانی، قاضی طباطبایی شهید، علی غروی علیاری و... نام برد. «فاضل ایروانى اولین کسى است که شهریه را باب نمود؛ قبلاً وجوه شرعیه به صورت تقسیم در بین طلاب بوده و نه به صورت شهریه و همه ماهه.» نویسنده در ادامه نگرشی کوتاه به زندگی میرزا یوسف ایروانی نجل (پسر) آیت الله علی ایروانی می اندازد. و در ادامه کتاب افراد دیگری را از این خاندان معرفی می نماید: مانند؛ حاج عبود ایروانی خادم الحسین(ع)، شیخ علی اصغر ایروانی، شهید محمدعلی ایروانی، شیخ عبدالحسین ایروانی حائری، سید مرتضی ایروانی، ملا محمد ایروانی و.... و در ادامه شاگردان، آثار، جایگاه و شخصیت علمی این افراد را بیان می کند.
فهارس فنی شامل، فهرست اعلام، منابع و مآخذ، مطالب و تراث، در انتهای کتاب آمده است. صفحات 2،4،5 و 18 کتاب حاوی تصاویری از آیت الله ایروانی، رونوشت دستخط سید باقر مصطفوی و شمس الدین واعظی و تصویر مسجد ایروان است. ص36 تصویر پل ایروان، ص76 تصویری از قدرت الله وجدانی فخر، صفحات 85 تا 98 رونوشت دستخط ایروانی از کتاب های کفایه، صلاة، قاعدة الامکان و الاصول است. همچنین صفحات 103، 107، 108، 115، 120، 129، 147، 153، 155، 160، 184-189، 193، 203، 226-227، 232-239، 243-248، 257-258، 269-283، 322، 391، 421، 426، 448، 465-472، 475، 477-487، 523، 528، 534-551، دارای تصاویری از علما و اجازات و... هستند. صفحه 464 جدول نسب نامه فرزند مؤلف به آیت الله ایروانی را ذکر کرده است.
وی هدف از تألیف این کتاب را جلوگیری از احساس حقارت و خودکم بینی مسلمانان در مقابل غربیان به وسیله معرفی رجال علمی شیعه به جامعه تشیع معرفی می کند.
کتاب، دارای پیشگفتار، محتوای مطالب در فصول متعدد و خاتمه است.
نویسنده کتاب را به احیاکنندگان ارزش هاى الهى و حافظان سنگر علوم اسلامى و فقهاى تلاشگر شیعه تقدیم کرده است. او در پیشگفتار، آیه «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى الله وَ عَمِلَ صَالِحًا وَ قَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ» ﴿فصلت: ٣٣﴾؛ «و کیست خوش گفتارتر از آن کس که به سوی خدا دعوت نماید و کار نیک کند و گوید: «من از تسلیم شدگانم»؟» را مطرح می کند و پس از بیان پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) به عنوان مصادیق بارز این آیه، سایر علما از جمله آیت الله میرزا علی ایروانی را از مصادیق آن می شمارد. او درباره موضوع بحث، چنین می نویسد: «مؤلف کوشش نموده تا چهره این رادمرد اصولى و فقهى را از نقاب خارج ساخته و به طور مشروح و در حد توان، وى و نجل زکى او حضرت آیت الله میرزا یوسف ایروانى را به جهان دانش معرفى نماید. لهذا کتابى تحت عنوان خاندان ایروانى یا راهنمایان علمى امم به رشته تحریر درآورده و به زیور طبع آراسته گردانید. اینک به حول و قوه الهى و مدد حضرت بقیة الله روحى و ارواح العالمین له الفداء مصمم شدیم تا قلم را بر روى صفحه کاغذ برده و نام متلمذین و تربیتیافتگان آنان را که هر کدام چون شمع تابان و فروزان در تاریخ روحانیت شیعه می درخشند تحت عنوان ملحقات، طبع و نشر سازیم تا محققین و محشین به نقش و شعاع وجودى آنان پى ببرند انشاء الله تعالى.»
نویسنده با معرفی تاریخچه ایروان آغاز می کند و ایروان را جزئی جدا شده از ایران می شمارد. از جنگ های روسیه با ایران می گوید و اقوام و وضعیت جغرافیایی و سیاسی ارمنستان آن زمان صحبت به میان می آورد. وی درباره قره باغ چنین می نویسد: «قرهباغ و نخجوان مورد مشاجره بوده و هرازگاهى با تصمیم مقامات اتحاد جماهیر شوروى دست به دست گردیده و زمانى قلمرو آذربایجان و زمانى قلمرو ارمنستان بهحساب آمده است و در زمان فروپاشى امپراطورى شوروى جز قلمرو آذربایجان محسوب می گردیده است. پس از اعلام استقلال کشورهاى مشترکالمنافع ارامنه خانکندى، با راه انداختن تظاهراتى، خودمختارى قرهباغ را اعلام نموده و با حمایت ارمنستان و روسیه و فرانسه جنگ با آذربایجان را آغاز کردند. حکومت فعلى قرهباغ در اختیار حزب داشناک بوده و با دولت فعلى ارمنستان در پاره اى از مسائل در تضاد هستند.» و درباره کوه های آرارات می نویسد: «تاریخ، گویاى این معناست: که کشتى نوح پس از طوفان در قله طرف راست این کوه مستقر گردیده است.» وی سپس به توصیف خاندان ایروانی می پردازد و بیان می دارد که مرادش از خاندان ایروانی، افراد عالم این خانواده هستند نه دیگر ابعاد این خاندان. «خاندان ایروانى از بیوت فضل و فقاهت و زعامت و مرجعیت شیعه در ایران و عراق و قفقاز شوروى بوده است. این طایفه از ذریه ملا محمد (1211- 1306ق) فرزند ملا محمدباقر ایروانى مشهور به فاضل ایروانى است، وى از مراجع تقلید، در ایران، ترکیه، هندوستان، قفقاز و آذربایجان شوروى در عصر خویش بوده است، او بانى نهضت علمى این خاندان و از آیات عظام و زعماى امامیه است.» وی سپس به معرفی میرزا علی ایروانی از دیدگاه خانبابا مشار می پردازد؛ حاج میرزا علی ابن شیخ عبدالحسین بن ملا علی اصغر ایروانی نجفی (1301-1354ق) و تألیفات وی مانند الذهب المسکوک فی اللباس المشکوک، عقد اللئالی فی فروع علم الإجمالی، نهایة النهایة فی شرح الکفایه، حاشیة المکاسب و... را نام می برد. از جمله کارهای مصنف در این اثر استناد فراوان به تصاویر مختلف است. وی در این کتاب، شخصیت آیت الله ایروانی را از دیدگاه شخصیت های مختلفی مانند آیت الله وجدانی فخر، سید ضیاء الدین اشکوری و... معرفی می کند. امام خمینی(ره) در سفر به نجف، یک هفته در درس آیت الله ایروانی حاضر شدند. مراجعی چون آیت الله خویی، مرعشی نجفی و مفسرانی مانند علامه طباطبایی، فقیهانی همچون میرزا علی اکبر مرندی و محدثی مثل علامه امینی، از شاگردان میرزا علی ایروانی بوده اند. از دیگر شاگردان او می توان از: سید محمدهادی میلانی، قاضی طباطبایی شهید، علی غروی علیاری و... نام برد. «فاضل ایروانى اولین کسى است که شهریه را باب نمود؛ قبلاً وجوه شرعیه به صورت تقسیم در بین طلاب بوده و نه به صورت شهریه و همه ماهه.» نویسنده در ادامه نگرشی کوتاه به زندگی میرزا یوسف ایروانی نجل (پسر) آیت الله علی ایروانی می اندازد. و در ادامه کتاب افراد دیگری را از این خاندان معرفی می نماید: مانند؛ حاج عبود ایروانی خادم الحسین(ع)، شیخ علی اصغر ایروانی، شهید محمدعلی ایروانی، شیخ عبدالحسین ایروانی حائری، سید مرتضی ایروانی، ملا محمد ایروانی و.... و در ادامه شاگردان، آثار، جایگاه و شخصیت علمی این افراد را بیان می کند.
فهارس فنی شامل، فهرست اعلام، منابع و مآخذ، مطالب و تراث، در انتهای کتاب آمده است. صفحات 2،4،5 و 18 کتاب حاوی تصاویری از آیت الله ایروانی، رونوشت دستخط سید باقر مصطفوی و شمس الدین واعظی و تصویر مسجد ایروان است. ص36 تصویر پل ایروان، ص76 تصویری از قدرت الله وجدانی فخر، صفحات 85 تا 98 رونوشت دستخط ایروانی از کتاب های کفایه، صلاة، قاعدة الامکان و الاصول است. همچنین صفحات 103، 107، 108، 115، 120، 129، 147، 153، 155، 160، 184-189، 193، 203، 226-227، 232-239، 243-248، 257-258، 269-283، 322، 391، 421، 426، 448، 465-472، 475، 477-487، 523، 528، 534-551، دارای تصاویری از علما و اجازات و... هستند. صفحه 464 جدول نسب نامه فرزند مؤلف به آیت الله ایروانی را ذکر کرده است.