بله برون

[ویکی فقه] بَله بُرون ، یا بَلّه بُرون (بلی بُران = بلی + بُر: بُن مضارع از مصدر بریدن + ان : پسوند نشانه جشن ، آیین و مراسم )، بخشی مهم از مراسم مقدماتی جشن عروسی سنتی در ایران است.
مجلس بله برون از سوی خانواده دختری که نخستین بار ازدواج می کند، برای گفت وگو درباره شرایط مادی ازدواج و تعیین و قطعی کردن تعهدات و پرداخت های جنسی و نقدی خانواده پسر تشکیل می شود.بله برون زمینه و منشأ اقتصادی دارد و برگذاری آن در تحقق پیمان زناشویی و پیوند دو خانواده دارای نقش و اهمیت بنیادی است . توافق درباره مقدار شیربها، مَهر (ه م م ) و دیگر تعهدات در این مجلس اعتبار و ارزش شرعی ازدوج را استحکام می بخشد و به مرد اجازه می دهد که همسر آینده خود را پس از برگذاری تشریفاتی از سوی خویشاوندانش به خانه جدید و نزد خانواده خود ببرد.
زمان برگذاری
بنابر عرف و سنت های اجتماعی ، مجلس بله برون معمولاً پس از مراسم خواستگاری (ه م ) و پیش از مراسم عقد و عروسی در روز و ساعتی سعد و خوش یُمن ، در خانه پدر دختر یا خانه صاحب اختیار و بزرگ تر او تشکیل می شود. در این مجلس جمعی از بستگان سالخورده دو خانواده پسر و دختر گرد می آیند و درباره مقدار مهر، شیربها یا باشلُق ، اسباب سرعقد، پول حمام و رخت و زیورهای عروس ، هزینه مجالس مقدماتی و عقد و عروسی ، شمار میهمانان و جز این ها گفت وگو می کنند و قول و قرار می گذارند. در صورت توافق دو خانواده ، معمولاً «سیاهه » ای (نوشته ای از فهرست تعهدات ) تهیه می کنند و به امضای ریش سفیدان دو طرف می رسانند.مقدار مهر، شیربها، مخارج عروسی و سنگین و سبک بودن آنها به پایگاه اجتماعی و اقتصادی دو خانواده ، به ویژه خانواده دختر و قشر و طایفه ای که به آن تعلق دارد و شایستگی ، کاردانی ، زیبایی و فهم و کمالات دختر بستگی دارد. برخی ، پرداخت شیربها و هزینه مجالس عروسی از سوی خانواده داماد به خانواده عروس را جبران خسارت از دست دادن یک عضو تولیدکننده خانواده ، طایفه و یا ده او دانسته اند. معمولاً در همین نشست روزی را برای جشن نامزدی (در جاهایی که مراسم نامزدی را جدا از بله برون می گیرند) یا «شال و انگشتر کردن » دختر و روز سعد و شگون داری را هم برای عقدکنان (ه م ) تعیین می کنند.
نام مراسم در حوزه های فرهنگی گوناگون
این مراسم را تهرانی ها «بله بری »، «بَعْله برون » یا «بله برون » «خَرج بُری » و «خَرج بُرون » مردم گیل و دیلم «صورت هَگیری » به معنی صورت گرفتن یا «ثبت هَگیری » به معنی ثبت گرفتن . مردم زیارت ، دهی از توابع شهرستان گرگان «قند شکنی » خراسانی ها «شب جواب اِستَنی » (شب جواب استاندن یا گرفتن ) و «شب کفش پاکِنی » (شب کفش پا کردن ) به عروس شاهرودی ها «حرف تمام کِردَن » شیرازی ها «مَهر بُرون » مردم دَوان ، دهی در حومه شهرستان کازرون «شرط کُنون » «شرط کنان » قمی ها «گُلاب گیرون » یا «مَهر بُرون » مردم پیرسواران ملایر «لَنگَری خُورُو» به معنی جای خوردن و آرمیدن مردم ایل مَمَسنی (ه م ) فارس «باشلُق برون » یا «کدخدایی » بختیاری ها «خرج بُران » و بختیاری های روستای پاگچ ، دهی در شرق مسجد سلیمان «قند اِشکَنان » لُرهای بالا گریوه لرستان «خرج بُرو» ایلات و عشایر پشتکوه «دست گیران » کردهای سنندج «دس ماچ کردن »، یعنی مراسم بوسیدن دست پدر عروس توسط داماد و تعیین مخارج عروسی کُردان ایل کلهر (ه م )، در بخش شیان شاه آباد غرب «خازمَنی » (خواستگاری ، در میان برخی اقوام ، مانند کردهای غرب ایران مراسم بله برون یا خرج بُری در مراسم خواستگاری که آن را «خَوزْگین » می نامند، صورت می گیرد. ) و کلهرهای بخش سومار قصر شیرین «دَزورانی » (نامزدی ، در میان آنها مراسم خرج بری و نامزدی با هم است ، ) مردم ایل لِرکی ِ پراکنده در خوزستان «کاغذ گیرانی » و «شیرباها بُرون » (شیربهای عروس را در مجلس کاغذ گیرانی قطعی می کنند و روی کاغذ می نویسند. ) و ترکمن ها «تعیین قیمت عروس » می نامند.مردم سمنان مراسم خواستگاری و بله بری را در یک مجلس ترتیب می دهند و آن را «دوخازی » و «قول گیران » می نامند. در برخی از جامعه های ایلی - عشیره ای و روستایی مراسم بله بری یا خرج بری در دو نشست مکمل یکدیگر برگذار می گردد. در نشست اول چند تن از بزرگان همراه پدر پسر و ریش سفید یا کدخدای ایل یا ده در خانه دختر گرد می آیند و میزان خرج مجلس بعدی و چگونگی پرداخت مخارج آن را به صورت نقدی و جنسی تعیین می کنند. در نشست دوم شمار بیشتری از بزرگان قوم و طایفه و خویشاوندان و چند زن سالخورده شرکت می کنند و میزان شیربها و مهر را می بُرند و قطعی می کنند. هر یک از این مجالس به نامی خاص خوانده می شود. مثلاً، مردم کُهنَک ، دهی از بخش حومه شهرستان دزفول که مردم آن ترکیبی از بختیاری ، افشار و دزفولی هستند، مجلس اول را «کدخدایی » و مجلس دوم را «شیروا برون » (شیربها بران ) یا «شیرینی اِشکَنون » (شیرینی شکنان ) روستانشینان و چادرنشینان قوچان «بعله برون » و «قندشِکنان » مردم ایل بویر احمد (ه م ) «کدخدایی » یا «کدخدا کِشونی » (کدخدا کشانی ) و «باشلُق بُرونی »؛ و مردم ایل بهمئی (ه م ) «گَپ زَنی » و «کدخدایی » یا «کدخدا بُرونی » می نامند. مراسم «حرف تمام کردن » شاهرودی ها نیز در دو نشست ترتیب داده می شود. در مجلس نخست زنان سالخورده و گیس سفید شرکت دارند و درباره میزان «قباله » مهر و «نقدینه » (شیربها) و اسباب عروسی و جز آن گفت وگو می کنند. در مجلس دوم دو زن از زنان مجلس پیشین و جمعی از مردان ریش سفید قوم و خویش دو خانواده شرکت دارند و توافقات زنان را میرزای مجلس سیاهه می کند و به مُهر و امضای حاضران می رساند.
آداب و رسوم
...

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
بَله بُرون، بخش مهمی از مراحل عروسی سنتی ایرانی که مراسم آن معمولاً پس از مرحله خواستگاری و پیش از عقدکنان برگزار می شود.
بنابر عرف و سنتهای اجتماعی، مجلس بله برون بیشتر شب هنگام و با حضور جمعی از بزرگان و سالخوردگان دو گروه از قوم و طایفه و خویشان خانواده دختر و پسر، در خانه پدر دختر برگزار می شود. گردهمایی در این مجلس به قصد تعیین شرایط مادی و معنوی ازدواج و پذیرش تعهدات خانواده داماد نسبت به خانواده عروس است. از این رو بله برون در تحقق پیمان زناشویی و پیوند دوخانواده یا دو طایفه اهمیت بسیاری دارد.
در مجلس بله برون، مردان ریش سفید دو گروه درباره میزان مهر، شیربها و باشلق و نقد یا نسیه پرداختن یا کم و بیش کردن میزان آنها، اسباب سرعقد، پول حمام عروس، رخت و زیور عروس، تأمین بعضی از هزینه های عروسی مانند میزان خرید طلا و جواهر، چگونگی برگزاری مجلس عقد و عروسی و سنگین یا سبک گرفتن آنها، شمار مهمانان و مانند اینها گفتگو می کنند که گاه ساعتها به درازا می کشد.
پس از توافق طرفین معمولاً سیاهه ای از تعهدات را روی دو نسخة کاغذ می نویسند و به امضای پدر داماد و پدرعروس و چندتن از ریش سفیدان مجلس می رسانند. میزان تعهدات و سنگین و سبک بودن آنها بیشتر به پایگاه اجتماعی و اقتصادی دوخانواده به ویژه خانواده دختر و گروه و طایفه ای که به آن تعلق دارند و کم و بیش به خصایل اخلاقی و رفتاری و شایستگی و کارایی و زیبایی و فهم و کمالات دختر بستگی دارد.
در همه فرهنگها و جامعه های ایلی ـ عشایری و روستایی و شهری ایران، مجلس بله برون رکن اصلی مراسم عروسی به شمار می رود. نام مجلس بله برون و آداب و رسوم آن و سنخ گفتگوها و پیشنهادها و تعهدات مردم در بعضی فرهنگها مشابه و یکسان و در بعضی دیگر متفاوت با یکدیگر است؛ مثلاً، تهرانی ها این مجلس را بَله بُری یا بَلّه برون یا خَرج بُری می نامند و مردم گیل و دیلم سُوَرت هَگیری یا سَبْت هَگیری؛ خراسانی ها جواب اِسْتَنی و کفش پاکِنی به عروس؛ شاهرودی ها حرف تمام کِرْدَن؛ مردمِ دَوان، دهکده ای در حومة شهرستان کازرون، شَرْت کُنون مردم آینه وَرْزان، دهی از توابع شهرستان دماوند، خَرج بُری؛ مردم سروستان در استان فارس، بَلَه بُرون؛ قمیها گُلاب گیرون یا مَهربُرون؛ شیرازی ها مَهربُرون یا بله برون؛ مردم ایل ممسنی فارسی باشْلُق بُرون یا کدخداکِشون؛ و روستاییان دهکدة زیارت از توابع شهرستان گرگان، قندشکنی.
در بعضی از جامعه های ایلی ـ عشایری و روستایی، مجلس بله برون در دو مرحله یا نشستِ مکمل هم ترتیب داده می شود. در نشست اول چند تن از بزرگان همراه پدر پسر و کدخدای ده یا کدخدای ایل در خانه پدرعروس گردمی آیند و بیشتر درباره مقدار خرج مجلس بله برون و مواد و خوراکی ها و اسبابی که خانواده داماد باید برای آن مجلس فراهم کند، گفتگو می کنند. در نشست دوم گروه بزرگتری از بزرگان قوم و طایفه و خویشان به همراهی چندتن از زنان سالخورده شرکت می کنند و معمولاً درباره میزان مهر یا شیربها یا باشلق صحبت می کنند.