بَلخی، ابوزید احمد بن سهل (بلخ ح ۲۳۵ق)
مشهور به بحرالبحور و عالم العلماء؛ فیلسوف، متکلّم، جغرافی دان و ادیب امامی مذهب ایرانی. وی پس از کسب مقدمات دانش، در جوانی راهی عراق شد و به آموختن علوم عقلی و نقلی رایج عصر خود، ازجمله نجوم و طب و طبیعیات و کلام، پرداخت و از محضر کندی فیلسوف استفادۀ وافر برد. سپس به بلخ بازگشت و دانش بسیارش مورد توجه امرای سامانی قرار گرفت و برای او مقرّری ثابتی وضع کردند. ولی در پی نگارش کتاب البحث عن التّأویلات، که عملاً در ردّ تأویلات اسماعیلیه بود، روابط وی با دربار تیره شد. ابوزید توجه ویژه ای به پاره ای از آرای فیثاغورسی، نقد تأویل و اکتفا به ظواهر کتاب و سنت، و هماهنگی شریعت و عقل دارد. از او بیش از ۷۰ اثر گزارش شده است، ازجمله: کحّالة العلم و التّعلیم؛ الامر الاقصی؛وجوه الحکمة؛صورالاقالیم در جغرافیا که از میان رفته اما اصطخری و ابن حوقل بیشتر آن را در تألیفاتشان آورده اند و عمدۀ شهرت بلخی ناشی از این کتاب است؛مصالح الابدان و الانفس؛شرایع الادیان؛السیاسه.
مشهور به بحرالبحور و عالم العلماء؛ فیلسوف، متکلّم، جغرافی دان و ادیب امامی مذهب ایرانی. وی پس از کسب مقدمات دانش، در جوانی راهی عراق شد و به آموختن علوم عقلی و نقلی رایج عصر خود، ازجمله نجوم و طب و طبیعیات و کلام، پرداخت و از محضر کندی فیلسوف استفادۀ وافر برد. سپس به بلخ بازگشت و دانش بسیارش مورد توجه امرای سامانی قرار گرفت و برای او مقرّری ثابتی وضع کردند. ولی در پی نگارش کتاب البحث عن التّأویلات، که عملاً در ردّ تأویلات اسماعیلیه بود، روابط وی با دربار تیره شد. ابوزید توجه ویژه ای به پاره ای از آرای فیثاغورسی، نقد تأویل و اکتفا به ظواهر کتاب و سنت، و هماهنگی شریعت و عقل دارد. از او بیش از ۷۰ اثر گزارش شده است، ازجمله: کحّالة العلم و التّعلیم؛ الامر الاقصی؛وجوه الحکمة؛صورالاقالیم در جغرافیا که از میان رفته اما اصطخری و ابن حوقل بیشتر آن را در تألیفاتشان آورده اند و عمدۀ شهرت بلخی ناشی از این کتاب است؛مصالح الابدان و الانفس؛شرایع الادیان؛السیاسه.