بقاعی ابراهیم بن حسن

[ویکی نور] «بقاعی، ابوالحسن ابراهیم بن عمر بن حسن» (885-809ق)، مفسر، مورخ و محدث شافعی، در قریه «خربة روحاء» در ناحیه بقاع، واقع در لبنان کنونی متولد شد؛ به همین سبب به او نسبت خرباوی هم داده اند.
بقاعی در 12 سالگی به دلیل منازعات طایفه ای در روستاها و شهرهای اطراف سرگردان شد، تا پدربزرگش او را به دمشق برد. در دمشق به حفظ قرآن و آموختن مقدمات علوم روی آورد. مصادف با ورود ابن جزری به دمشق در 18 سالگی نزد او به آموختن علم قرائت پرداخت.
از تاج الدین بن بهادر نیز در فقه بهره گرفت. چندی بعد راه به بیت المقدس برد و از افرادی چون تقی الدین حصنی، تاج الدین غرابیلی و عمادالدین بن شرف حدیث و قرائت فراگرفت.
سفر بعدی او به قاهره بود که در آنجا نزد شرف الدین سبکی، علاءالدین قلقشندی، شمس الدین قایاتی، ابن حجر عسقلانی و ابوالفضل مغربی حدیث و علوم دیگر آموخت. سپس به همراه ابن حجر به حلب رفت. مسافرت هایی نیز به دمیاط، اسکندریه، مکه، مدینه و طائف داشت. پس از مسافرت های پیاپی، تا پایان عمر در دمشق اقامت گزید.
برخی از هم عصران بقاعی، به ویژه سخاوی در نکوهش او مبالغه کرده اند. در این میان، تنوع علوم، تعدد آثار و گوناگونی نظرات و نقدهای تندی که به دیگران و حتی استادان خویش داشت، بی تأثیر نبود. برخی، مواضع خصمانه امثال سخاوی را ناشی از اختلافات شخصی دانسته اند.
برخی آثارش، به ویژه تفسیر وی، تلاش او را در ارائه دیدگاه های جدید نمایان می سازند. گرایش های صوفیانه نیز در آثار او به چشم می خورد؛ هرچند با آرایی همچون وحدت وجود، ستیز جدی داشته و نگارش هایی برضد ابن فارض و ابن عربی از او گزارش شده است.