[ویکی نور] بغیة الطلب فی تاریخ حلب، اثر معروف ابن عدیم دربارۀ جغرافیا و تاریخ حلب که در آن روزگار و پس از آن با اقبال فراوان روبرو شد و نزدیک به همۀ مورخان معاصر وی و سده های بعدی از آن بهره بردند. بغیة الطلب کتاب جامع و دقیقی در جغرافیا و تاریخ حلب است که اطلاعات مهمی نیز دربارۀ شام، مصر و عراق دارد.این کتاب نمونۀ خوبی در شیوۀ جغرافیانویسی و تاریخ نگاری اسلامی است که با استناد به روایات شفاهی و مآخذی که تا زمان مؤلف در دسترس بوده، نوشته شده است. همچنین اطلاعات منحصر به فردی دربارۀ سرزمین های خلافت به دست می دهد که در کتاب های دیگر وجود ندارد و به واسطۀ این کتاب از تاراج مغول، حملۀ صلیبی ها و حوادث طبیعی مصون مانده است.
جلد اول کتاب به جغرافیای حلب پرداخته و مشتمل بر شرحی دربارۀ جغرافیای تاریخی این منطقه، پیش از اسلام و بعد از آن است. مؤلف به نظریات جغرافی نویسان پیشین نظیر جیهانی، دربارۀ مناطق غربی قلمرو اسلام اشاره می کند و آنگاه با ذکر نام دریاچه ها، توضیحاتی دربارۀ آنها می دهد. و سپس به توضیح دربارۀ رودخانه های منطقۀ حلب می پردازد و پس از آن با ذکر نام کوه ها، وقایع تاریخی مربوط به هر یک را شرح می دهد. ابن عدیم در این جلد، حلب را جزو اقلیم چهارم از اقالیم سبعه شمرده و با استناد به آثار بطلمیوس، طول و عرض جغرافیایی آن را مشخص کرده است. همچنین به شرح آب و هوای منطقه، با توجه به روایات تاریخی از زمان اسکندر به بعد پرداخته است. پس از آن معادن و سنگ های منطقه را با استناد به محققان پیشین توضیح داده است. باب های بعدی کتاب دربارۀ مزارات، قبور انبیاء و اولیاء، مقام ابراهیم، عجایب و غرائب حلب، مکان های خاص و طلسمات این منطقه است. در این مجلد، بابی در فضایل حلب هست که مؤلف در آن با نقل روایاتی از نبی اکرم(ص) به ستایش این منطقه پرداخته و سپس حلب را در دورۀ فتوح شرح داده است. باب دیگر دربارۀ بناها، حصارها، بیمارستان ها، مدارس و... از ابتدا تا زمان ابن عدیم است. در پایان این جلد، مؤلف با ذکر نام شهرهای این منطقه، نظیر قنسرین، طرطوس و شام به توضیح مفصل دربارۀ آنها پرداخته، از جمله ضبط صحیح نام شهرها، آب و هوا، مردم شناسی، تجارت، صناعت، تاریخ حکام و سلاطین روحی و مسیحی و اسلامی، تاریخ شهرها و...را آورده است.
از جلد دوم تا پایان کتاب، شرح مفصلی است، دربارۀ مشاهیر و رجالی که در این منطقه بوده اند. و ذیل نام مشاهیر، تاریخ منطقۀ حلب به تفصیل آمده است. در این مجلدات، اعلام به ترتیب حروف الفبا مرتب شده اند. ابن عدیم پس از شرح اصل و نسب مشاهیر، به توضیح مفصل دربارۀ وقایع زندگی آنها می پردازد و از بناهایی سخن می گوید که ایشان بانیان آنها بوده اند.
ابن عدیم با شرح مستند وقایع و زمان دقیق آن، بر ارزش کتاب خود افزوده است.شرح رجال او دور از تعصبات قومی و اعتقادی است.
ویژگی دیگر این کتاب، ذکر نام منابعی است که از بین رفته اند؛ نظیر: القرع و الشجر فی النسب، تألیف ابومحمد نسابه، کتاب تاریخ معرّی، تألیف ابی غالب همام بن فضل بن مهذّب معرّی و کتاب نسب الاوس و الخزرج، تألیف ابومحمد نسّابه معروف به ابن القداح و جز آن.
جلد اول کتاب به جغرافیای حلب پرداخته و مشتمل بر شرحی دربارۀ جغرافیای تاریخی این منطقه، پیش از اسلام و بعد از آن است. مؤلف به نظریات جغرافی نویسان پیشین نظیر جیهانی، دربارۀ مناطق غربی قلمرو اسلام اشاره می کند و آنگاه با ذکر نام دریاچه ها، توضیحاتی دربارۀ آنها می دهد. و سپس به توضیح دربارۀ رودخانه های منطقۀ حلب می پردازد و پس از آن با ذکر نام کوه ها، وقایع تاریخی مربوط به هر یک را شرح می دهد. ابن عدیم در این جلد، حلب را جزو اقلیم چهارم از اقالیم سبعه شمرده و با استناد به آثار بطلمیوس، طول و عرض جغرافیایی آن را مشخص کرده است. همچنین به شرح آب و هوای منطقه، با توجه به روایات تاریخی از زمان اسکندر به بعد پرداخته است. پس از آن معادن و سنگ های منطقه را با استناد به محققان پیشین توضیح داده است. باب های بعدی کتاب دربارۀ مزارات، قبور انبیاء و اولیاء، مقام ابراهیم، عجایب و غرائب حلب، مکان های خاص و طلسمات این منطقه است. در این مجلد، بابی در فضایل حلب هست که مؤلف در آن با نقل روایاتی از نبی اکرم(ص) به ستایش این منطقه پرداخته و سپس حلب را در دورۀ فتوح شرح داده است. باب دیگر دربارۀ بناها، حصارها، بیمارستان ها، مدارس و... از ابتدا تا زمان ابن عدیم است. در پایان این جلد، مؤلف با ذکر نام شهرهای این منطقه، نظیر قنسرین، طرطوس و شام به توضیح مفصل دربارۀ آنها پرداخته، از جمله ضبط صحیح نام شهرها، آب و هوا، مردم شناسی، تجارت، صناعت، تاریخ حکام و سلاطین روحی و مسیحی و اسلامی، تاریخ شهرها و...را آورده است.
از جلد دوم تا پایان کتاب، شرح مفصلی است، دربارۀ مشاهیر و رجالی که در این منطقه بوده اند. و ذیل نام مشاهیر، تاریخ منطقۀ حلب به تفصیل آمده است. در این مجلدات، اعلام به ترتیب حروف الفبا مرتب شده اند. ابن عدیم پس از شرح اصل و نسب مشاهیر، به توضیح مفصل دربارۀ وقایع زندگی آنها می پردازد و از بناهایی سخن می گوید که ایشان بانیان آنها بوده اند.
ابن عدیم با شرح مستند وقایع و زمان دقیق آن، بر ارزش کتاب خود افزوده است.شرح رجال او دور از تعصبات قومی و اعتقادی است.
ویژگی دیگر این کتاب، ذکر نام منابعی است که از بین رفته اند؛ نظیر: القرع و الشجر فی النسب، تألیف ابومحمد نسابه، کتاب تاریخ معرّی، تألیف ابی غالب همام بن فضل بن مهذّب معرّی و کتاب نسب الاوس و الخزرج، تألیف ابومحمد نسّابه معروف به ابن القداح و جز آن.
wikinoor: بغیة_الطلب_فی_تاریخ_حلب