بطل

[ویکی الکتاب] معنی بَطَلَ: باطل و بیهوده گشت
تکرار در قرآن: ۳۶(بار)
باطل. ناحق. و آن چیزی است که در مقام فحص ثبات ندارد و در فعل و قول به کار می‏رود (مفردات) باطل آنست که در قضاوت عمومی مضمحل می‏شود و بشر در عین ابتلا به باطل به مضّر و ناحق بودن آن حکم می‏کند. ، حق ثابت شد و جای خود را گرفتم ناحق بودن آنچه ساحران می‏کردند آشکار شد. نا گفته نماند باطل مقابل حق است و آن با فاسد و بی اثر و ضایع نیز می‏سازد در اقرب الموارد آمده «بطل....: فساء او سقط حکمه و ذهب ضیاعاً و خسراً) از این معانی در قرآن کریم بسیار یافت می‏شود. ، صدقات خویش را با منّت و اذیّت باطل و بی اثر نکنید ، موسی گفت آنچه آورید سحر است خدا حتماً آنرا بی‏اثر می‏کند اموال خویش را میان خود بنا حق نخورید. ، آنجا باطل کاران زیانکار می‏شوند. راغب آن را متعدی گرفته و گوید: آنان که حق را باطل می‏کنند. ولی ممکن است مراد اهل باطل باشد طبرسی در ذیل آیه فوق فرموده مبطل اهل باطل است. ، ظاهراً مراد از حق نزول قرآن و توفیق آن است، و مفعول دو فعل «یُبدِءُ وَ یُعیدُ» محذوف است و مراد از باطل شرک و بت پرستی است، علی هذا معنی آیه چنین می‏شود: بگو حق آمد و توحید در این سرزمین جایگزین شد، دیگر باطل و شرک نه چیزی و نقشه‏ای شروع می‏کند و نه چیزی از گذشته را بر می‏گرداند.. اگر مراد از باطل اعمّ باشد تحقیق «وَ یُبْدِءُ الْباطِلُ وَ ما یُعیدُ» محتاج مؤنه بیشتر است. ، زهوق چنان که در قاموس گفته به معنی اضمحلال و ناچیز شدن است.ناگفته نماند: بعضی از باطل‏ها از بیت می‏روند و ناپدید می‏گردند و بعضی از آنها مثل دروغ و دزدی و غیره همیشه می‏مانند ولی قضاوت بشری آن را تقبیح می‏کنند و بد می‏داند، شاید مراد از «اَنَّ الْباطَلَ کانَ زَهوُقاً» آنست بشری نا حق است.