بصل النخاع

پیاز مغز، بصل النخاع، نخاع مستطیل یا مدولا ( به انگلیسی: medulla oblongata ) ؛ قسمتی از مغز است که قشر مغز را با نخاع مرتبط می کند و بخشی از ساقه مغز است. پیاز مغز پایین ترین بخش مغز است. دارای ۳ سانتی متر طول و ۱۰ گرم جرم است. پیاز مغز، نخاع را به مغز پیوند می دهد. شکل پیاز مغز به صورت یک مخروط ناقص است که قاعده بزرگ آن بالا و قاعده کوچک آن پایین قرار گرفته است. مخچه در پشت آن قرار گرفته است. بطن چهارم در پیاز مغز قرار دارد. بسیاری از مراکز حیاتی در پیاز مغز هستند. این عضو نیز دارای ماده خاکستری و سفید است. در پیاز مغز مرکز تنظیم تنفس قرار دارد و قطع آن باعث مرگ انسان می شود. در ضمن این عضو مرکز اعمال گوارشی از قبیل جویدن، سرفه و استفراغ و نیز مرکز تغییردهنده قطر رگ ها است.
بصل النخاع در بالای نخاع و در پایین پل مغزی قرار دارد؛ حد پایینی آن عمق سوراخ بزرگ پس سری و به عبارت دیگر کنار بالایی مهرهٔ اطلس است. بصل النخاع از طرف جلو با ناودان قاعده ای ( بازیلار ) استخوان پس سری ( اکسی پیتال ) و از طرف عقب مجاور مخچه است. طول بصل النخاع، ۳، عرض آن ۲ و ضخامت آن ۱٫۲۵ سانتی متر است. بصل النخاع را اصطلاحاً پیاز مغزی می نامند.
از نظر ساختمانی، هرمی یا پیازی شکل بوده و طول، عرض و قطر قدامی خلفی آن به ترتیب ۳، ۲، و ۱٫۵ سانتی متر است. بصل النخاع یا پیاز مغز، پایین ترین بخش ساقهٔ مغز بوده که در حد فاصل کنار تحتانی پل مغزی و کنار فوقانی نخاع قرار گرفته است و اولین عصب نخاعی گردن C1 دقیقاً از زیر بصل النخاع منشأ می گیرد. بصل النخاع در بخش قدامی حفرهٔ مغزی خلفی و در بالای سوراخ بزرگ پس سری ( فورامن مگنوم ) واقع شده است و در جهت قدامی در مجاورت با نَشیب Clivus یا استخوان پس سری و پرده های مغزی و نیز در جهت خلفی در مجاورت درهٔ مخچه vallecula قرار می گیرد.
بصل النخاع و سایر بخش های مغز خلفی ( پل مغزی و مخچه ) در فضای زیر چادر مخچه ای infratentorial space مستقر می شوند. تومورهای مغزی این ناحیه باعث افزایش فشار داخل مغزی می شوند که از جمله عوارض این افزایش فشار می توان به سردرد، استفراغ، و پاپیلدما ( خیز و پرخونی بینایی که معمولاً همراه با افزایش فشار درون جمجمه ای می باشد ) اشاره کرد. [ ۱]
این دستگاه عصبی علاوه بر نقش ارتباطی بین مغز و نخاع، اعمال خودکار و غیرارادی مهمی را کنترل می کند. از جمله گردش خون ( تعداد ضربان قلب ) ، تنفس ( مثل سرفه و عطسه و دم و بازدم ) و اعمال دستگاه گوارش ( بلع، تهوع و استفراغ ) ، پیاز مغز به دلیل اینکه مرکز کنترل بخش عصبی خود مختار است در تنظیم و هماهنگی بین ۳ دستگاه گوارش و گردش مواد و همچنین دستگاه تنفسی نقش مهمی ایفا می کند به عنوان مثال دریچه اپی گلوت در دستگاه تنفسی که بر روی نای قرار دارد باید در هنگام بلع بسته شود این بخش از مغز این کار را انجام می دهد و منجر به هماهمنگی خوب این دو دستگاه می شود. [ ۲]

بَصَلُ النُّخاع (medulla oblongata)
بَصَلُ النُّخاع
پایین ترین بخش مغز و ساقۀ مغز که در بالا توسط پونز به مغز میانی و در پایین در محل سوراخ بزرگ جمجمه به نخاع متصل می شود. بصل النخاع بطن چهارم را محصور می کند و هسته های عصبی مربوط به اغلبِ اعصاب جمجمه ای را در خود جای می دهد. علاوه بر این، راه های عصبی عمده ای که نخاع را به مراکز عصبی بالاتر وصل می کنند از بصل النخاع می گذرند و مراکز عصبیِ تنظیم کنندۀ برخی اعمال حیاتی غیرارادی، مثل تنفس و بلع، در بصل النخاع قرار دارند. بصل النخاع همچون مخ و مخچه از مادۀ سفید و خاکستری تشکیل شده است، ولی در بصل النخاع برعکس این دو بخش مغز، مادۀ سفید در سطح، و مادۀ خاکستری به صورت هسته هایی در عمق مادۀ سفید، در اطراف بطن چهارم، قرار گرفته است. بطن چهارم فضایی است پر از مایع مغزی نخاعی که از اتساع کانال مرکزی نخاع پس از ورود به جمجمه ساخته شده است. بصل النخاع دارای مراکز عصبی متعددی است که در تنظیم برخی از فعالیت های خودکار بدن مانند تنفس، ضربان قلب، و گوارش غذا دخالت دارند. از دیگر فعالیت های بصل النخاع می توان کنترل حرکات بدن (همراه با مخچه)، انتقال پیام های حسی به مغز، و تنظیم هوشیاری و خواب (همراه با تالاموس) را نام برد. هفت جفت عصب مغزی تحتانی از بصل النخاع منشأ می گیرند. آسیب دیدنِ بخش میانی بصل النخاع باعث فلج شدن سمت مقابل بدن و از بین رفتن حس لامسه و فلجِ ناقص زبان می شود. آسیب دیدنِ ناحیۀ جانبی بصل النخاع هم منجر به از دست رفتنِ حس درد و حرارت طرف مقابل بدن، اختلال بلع، سرگیجه، استفراغ و عدم تعادل می شود.