[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است
اندیشه ی دفاع از اسلام با تکیه بر نیروی وفادار توده های مسلمان در صدر اسلام و با همت پیامبر بزرگوار اسلام پایه ریزی شد. دفاع از موجودیت اسلام که در قرآن کریم تحت عنوان آیات جهاد و مبارزه با دشمنان آمده است، با فداکاری مستضعفین جامعه و از جان گذشتگی آنان تحقق یافت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ این سابقه ی تاریخی موجب شد تا امام خمینی در پنجم آذر ۱۳۵۸ فرمان تشکیل ارتش ۲۰ میلیونی یا بسیج مستضعفین را صادر نماید. قابل ذکر است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان دفاع غیرنظامی با برخی وظایف مشابه با بسیج مستضعفین وجود داشت. قانون سازمان دفاع غیرنظامی در سال ۱۳۵۱ با متن قانون آمادگی ملی و بسیج غیرنظامی مصوبه ی ۲۳/۲/۱۳۵۴ مجلس منحله ی شورای ملی ادغام و در سال ۱۳۵۶ ابلاغ شد که این سازمان آمادگی های لازم را در مأموریت هایی چون کمک به آسیب دیدگان از سیل، زلزله، حوادث طبیعی و غیرطبیعی در افراد داوطلب به وجود می آورد.
اما پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان یک انقلاب کاملاً مردم گرا سبب شد تا به منظور حاکمیت مستضعفین و تداوم آن، بسیج شکل بگیرد (ایران پس از انقلاب، ۱۳۷۰). در واقع اعلان و تشکیل بسیج مستضعفین یکی از راهبردهایی بود که از ابتدا با ماهیت دفاع مسلحانه ی توده های مستضعف از موجودیت انقلاب اسلامی در برابر توطئه های دشمنان داخلی و خارجی انقلاب پایه ریزی شد.
امام ضمن تأکید بر حضور مستضعفان در این بسیج ملی با واژه های آرمانی آن را «لشکر خدا» معرفی نمودند. «بسیج، میقات پابرهنگان و معراج اندیشه ی پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن نام و نشان در گمنامی و بی نشانی گرفته اند. بسیج، لشکر مخلص خدا است که دفتر تشکل آن را همه ی مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده اند. (صحیفه ی امام، ج۲۱، ۱۹۴)
بسیج مستضعفین برای اجرایی شدن، فرآیندهایی را سپری کرد. ابتدا در ۱۹/۴/۱۳۵۹ به شکل سازمان بسیج ملی به تصویب شورای انقلاب رسید (بسیج در پرتو قانون، ۴۲) که بر اساس این قانون رئیس سازمان بسیج ملی از طرف رهبر یا شورای رهبری منصوب و خط مشی کلی آن توسط شورای عالی دفاع تعیین می شد. اما طی نامه ی مورخه ی ۲۱/۱۱/۱۳۵۹ نخست وزیر شهید، محمدعلی رجائی بسیج مستضعفین در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام شد و به عنوان یکی از واحدهای این نهاد در کنار دیگر واحدهای عضو شورای فرماندهی سپاه قرار گرفت.
رئیس واحد بسیج مستضعفین سپاه از سوی فرماندهی سپاه تعیین می شد که از رؤسای آن می توان به حجت الاسلام سالک و حجت الاسلام رحمانی اشاره کرد. در ماده ی ۳۵ اساسنامه ی واحد بسیج مستضعفین آمده است: «هدف از تشکیل واحد بسیج مستضعفین ایجاد توانایی های لازم در کلیه ی افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی به منظور دفاع از کشور و نظام جمهوری اسلامی و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه با هماهنگی مراجع ذی ربط می باشد». (بسیج در پرتو قانون، ۴۴)
اصل ۱۵۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اهمیت پدیداری بسیج از منظر قانونگذاری را نشان می دهد. در این اصل آمده است: «به حکم آیه ی کریمه ی «واعدوا لهم مااستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرین من دونهم لاتعلمونهم الله یعلمهم».
اندیشه ی دفاع از اسلام با تکیه بر نیروی وفادار توده های مسلمان در صدر اسلام و با همت پیامبر بزرگوار اسلام پایه ریزی شد. دفاع از موجودیت اسلام که در قرآن کریم تحت عنوان آیات جهاد و مبارزه با دشمنان آمده است، با فداکاری مستضعفین جامعه و از جان گذشتگی آنان تحقق یافت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ این سابقه ی تاریخی موجب شد تا امام خمینی در پنجم آذر ۱۳۵۸ فرمان تشکیل ارتش ۲۰ میلیونی یا بسیج مستضعفین را صادر نماید. قابل ذکر است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان دفاع غیرنظامی با برخی وظایف مشابه با بسیج مستضعفین وجود داشت. قانون سازمان دفاع غیرنظامی در سال ۱۳۵۱ با متن قانون آمادگی ملی و بسیج غیرنظامی مصوبه ی ۲۳/۲/۱۳۵۴ مجلس منحله ی شورای ملی ادغام و در سال ۱۳۵۶ ابلاغ شد که این سازمان آمادگی های لازم را در مأموریت هایی چون کمک به آسیب دیدگان از سیل، زلزله، حوادث طبیعی و غیرطبیعی در افراد داوطلب به وجود می آورد.
اما پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان یک انقلاب کاملاً مردم گرا سبب شد تا به منظور حاکمیت مستضعفین و تداوم آن، بسیج شکل بگیرد (ایران پس از انقلاب، ۱۳۷۰). در واقع اعلان و تشکیل بسیج مستضعفین یکی از راهبردهایی بود که از ابتدا با ماهیت دفاع مسلحانه ی توده های مستضعف از موجودیت انقلاب اسلامی در برابر توطئه های دشمنان داخلی و خارجی انقلاب پایه ریزی شد.
امام ضمن تأکید بر حضور مستضعفان در این بسیج ملی با واژه های آرمانی آن را «لشکر خدا» معرفی نمودند. «بسیج، میقات پابرهنگان و معراج اندیشه ی پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن نام و نشان در گمنامی و بی نشانی گرفته اند. بسیج، لشکر مخلص خدا است که دفتر تشکل آن را همه ی مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده اند. (صحیفه ی امام، ج۲۱، ۱۹۴)
بسیج مستضعفین برای اجرایی شدن، فرآیندهایی را سپری کرد. ابتدا در ۱۹/۴/۱۳۵۹ به شکل سازمان بسیج ملی به تصویب شورای انقلاب رسید (بسیج در پرتو قانون، ۴۲) که بر اساس این قانون رئیس سازمان بسیج ملی از طرف رهبر یا شورای رهبری منصوب و خط مشی کلی آن توسط شورای عالی دفاع تعیین می شد. اما طی نامه ی مورخه ی ۲۱/۱۱/۱۳۵۹ نخست وزیر شهید، محمدعلی رجائی بسیج مستضعفین در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام شد و به عنوان یکی از واحدهای این نهاد در کنار دیگر واحدهای عضو شورای فرماندهی سپاه قرار گرفت.
رئیس واحد بسیج مستضعفین سپاه از سوی فرماندهی سپاه تعیین می شد که از رؤسای آن می توان به حجت الاسلام سالک و حجت الاسلام رحمانی اشاره کرد. در ماده ی ۳۵ اساسنامه ی واحد بسیج مستضعفین آمده است: «هدف از تشکیل واحد بسیج مستضعفین ایجاد توانایی های لازم در کلیه ی افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی به منظور دفاع از کشور و نظام جمهوری اسلامی و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه با هماهنگی مراجع ذی ربط می باشد». (بسیج در پرتو قانون، ۴۴)
اصل ۱۵۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اهمیت پدیداری بسیج از منظر قانونگذاری را نشان می دهد. در این اصل آمده است: «به حکم آیه ی کریمه ی «واعدوا لهم مااستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرین من دونهم لاتعلمونهم الله یعلمهم».
wikiahlb: بسیج_مستضعفین