برهان محمدحسین بن خلف

[ویکی نور] محمدحسین بن خلف تبریزی، متخلص به برهان، صاحب فرهنگ لغت «برهان قاطع» است که در سده یازدهم هجری می زیسته و جامع فنون بوده و شعر نیز می سروده است. وی تبریزی بوده و مدتی به هند رفته است. از وی دو ماده تاریخ نیز باقى مانده است: یکى درباره تجدید بنای قصر «ندی محل » در 1050ق/1643م و دیگری در فتح «اودگیر» در 1053ق/1643م.
محمدحسین بن خلف تبریزی، متخلص به «برهان»، صاحب فرهنگ لغت «برهان قاطع» است که در 1062ق/1652م نوشته شده است. او در عهد خود، جامع فنون بود و شعر نیز می سرود.
دانسته های ما درباره او بسیار اندک است . همین قدر مى دانیم که او اصلاً تبریزی بوده و چون دیگر ارباب فضل و ادب در آن عصر، به هند رفته است . او در حیدرآباد دکن اقامت گزید و همنشین کسانى مانند شیخ شمس الدین محمد عاملى ، مشهور به ابن خاتون (د 1059ق ) بود و حواشى جامع عباسى را به خواهش همو استخراج و مدون ساخت . برهان تبریزی همچنین مدتى را در خدمت سلطان عبدالله قطب شاه بن قطب شاه (حکومت 1036- 1083ق/1627- 1672م)، از پادشاهان سلسله قطب شاهى هند گذراند و فرهنگ خود را به او هدیه کرد.
از برهان تبریزی ، علاوه بر این کتاب ، دو ماده تاریخ هم باقى مانده است : یکى درباره تجدید بنای قصر «ندی محل » در 1050ق/1640م و دیگری در فتح «اودگیر» در 1053ق/1643م.
سال ها پیش از تألیف برهان قاطع ، گسترش زبان فارسى در منطقه و انتشار دیوان شاعران بزرگ در دربار سلاطین هند مانند اکبر، جهان گیر و شاه جهان ، سبب شده بود که تمایلى عمومى نسبت به درک ظرایف و دقایق آثار این شاعران پدید آید؛ بدین سبب ، ادیبان و لغت شناسان به نگارش و تدوین فرهنگ های فارسى روی آوردند و بدین ترتیب ، دو دوره فرهنگ نویسى شکل گرفت : دوره نخست که تا سده 11ق ، ادامه یافت ، دوره جمع آوری لغات است و دوره دوم که از سده 11ق، آغاز مى شود، دوره ای است که در آن لغات مورد نقد و تحقیق نیز قرار گرفت . برهان قاطع، متعلق به دوره نخست است.