برهان فقر وجودی

[ویکی فقه] براهین اثبات وجود خدا بسیار زیادند. فلاسفه ، متکلمین و عرفاء هر کدام به گونه ای بر اثبات وجود خدا استدلال کرده اند.
یکی از براهینی که با تکیه بر مبانی فلسفی ملاصدرا و اولین بار توسط خود وی بر اثبات وجود خدا اقامه شده است، برهان «فقر وجودی» یا «امکان فقری» است. ویژگی این برهان آن است که ملاک نیازمندی معلول به علت را در فقر وجودی آن می داند بر خلاف اشراقیین و حتی مشائین که اگر چه در براهین خود از امکان استفاده کرده اند لکن با دقت در آنها معلوم می شود که مقصودشان از امکان، همان امکان ماهوی است و این با اصالت وجود سازگار نیست زیرا باید ملاک نیازمندی به علت را در ذات وجود ممکن جستجو کرد. در حقیقت می توان برهان فقر وجودی را تبیین دقیق برهان امکان و وجوب دانست.
برهان فقر وجودی در مباحث هستی شناسی
برهان فوق را ملاصدرا در مباحث هستی شناسی و بحث ابطال تسلسل بیان کرده است. اگر چه مقصود اصلی وی در این برهان ابطال تسلسل است ولی بالملازمه، اثبات واجب الوجود هم از آن نتیجه گرفته می شود.
تقریر برهان فقر وجودی
این برهان در بین اصحاب حکمت متعالیه تقریرهای مختلفی دارد که همۀ آنها بر اساس اصول بنیادین حکمت ملاصدرا صورت گرفته است. یکی از تقریرهای این برهان از این قرار است: ۱. موجودی وجود دارد. (این اصل بدیهی است و پیش فرض همۀ کسانی است که به اثبات وجود خدا می پردازند) ۲. هر موجودی یا مستقل است یا رابط. ۳. پس موجود مفروض یا مستقل است یا رابط. ۴. اگر موجود مفروض، مستقل باشد، پس موجود مستقل وجود دارد. ۵. اگر موجود مفروض رابط باشد، مستلزم این است که موجود مستقل همراه آن وجود داشته باشد زیرا: ۶. موجود رابط مفروض، معلول طرف ربط یا طرف های ربط طولی است که همراه آن موجودند و با هم سلسله ای را تشکیل می دهند. ۷. این سلسله لزوما واجد موجود مستقل (یا همان واجب ) است؛ زیرا بدیهی است که سلسله ای که تمام افراد آن وجود رابطند نمی تواند بدون طرف ربط مستقل موجود شود. ۸. نتیجه اینکه در هر حال موجود مستقل وجود دارد. چنان که پیداست این تقریر به گونه ای بیان شده است که نیازی به ابطال دور و تسلسل نیز ندارد. هر چند تقریر اولیه ملاصدرا مبتنی بر ابطال تسلسل است.
بیان برهان فقر وجودی به زبان ساده
...