برهان علیت از دیدگاه امام علی

[ویکی فقه] یکی از راه های اثبات وجود خدا، برهان علّی است که از راه معلولیت عالم به وجود خدا پی برده می شود. از بیانات امام علی (علیه السلام) به خوبی برمی آید که همه اشیا غیر از خداوند معلول و در نتیجه قائم به خداوند هستند.
یکی از راه های اثبات وجود خدا، برهان علّی است که از راه معلولیت عالم به وجود خدا پی برده می شود. امام علی (علیه السلام) در تعابیری به این برهان اشاره می کنند که ابتدا تعابیر حضرت را در این باره مطرح کرده، سپس به تقریر و توضیح برهان می پردازیم.
← تعابیر امام علی
این برهان را بطور مختصر می توان چنین مطرح کرد: جهان معلول است. هر معلولی نیازمند علت است. بنابراین، جهان که معلول است نیازمند به علتی است که آن علت یا خداست یا در نهایت به خدا منتهی می شود. از این رو خدا وجود دارد.در واقع امکان ندارد که یک شی ء معلول، علت فاعلی خود باشد، زیرا مستلزم آن است که شی ء، مقدم بر خودش بشود که امری محال است. همچنین در سلسله علل فاعلی، ممکن نیست تا بی نهایت پیش برویم، زیرا در سلسله علل فاعلی، علت نخستین، علت علت واسطه است و واسطه، علت علت اخیر است. در اینجا فرقی بین این امر نیست که علت واسطه، واحد باشد یا متعدد. از آنجا که رفع علت، همان رفع معلول است. بنابراین، اگر علت نخستین در سلسله علل فاعلی نباشد، دیگر علت اخیر و علت واسطه وجود نخواهد داشت. اما اگر فرض کنیم که سلسله علل فاعلی تا بی نهایت پیش رود، در آن صورت، علت فاعلی نخستینی در کار نخواهد بود. در نتیجه علل واسطه و معلول اخیر هم نخواهد بود که همه این فرض ها، آشکارا باطل است. بنابراین، ضروری است که علت فاعلی نخستینی را بپذیریم که همگان آن را خدا می نامند. برای فهم بیشتر این برهان لازم است که مفاهیم و اصول مندرج در آن توضیح داده شود.
← تعریف مفهوم علت و معلول
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «برهان علیت از دیدگاه امام علی(ع)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۱۷.
...