برنج در روایات و احادیث

[ویکی فقه] در روایات و احادیث، اشاراتی به ارزش غذایی و دوایی برنج یافت می شود.
مثلاً، امام رضا (علیه السلام) از پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه وآله وسلّم) روایت کرده است که «سیّدُ طعام (أهل) الدنیا والا´خره اللّحُم ثمّ الاُرُزّ» («برترین خوراکِ (اهل) این جهان و آخرت گوشت و سپس برنج است») و حدیثی که امام صادق (علیه السلام) در تجلیل برنج از پیامبر روایت کرده است : «أوّلُ حَبّه اَقَرَّت للّه بِالواحدانیّه، ولی بالنبوّه، و لاِخی علیٍّ بِالوصیّه، و لاُِمّتی الموحّدینَ بِالجنّه، الارز... کلُّ شیٍ أخرَجت الارضُ فَفیه داءٌ و شفاءٌ اِلاّالارز، فإنّه شفاءٌ لاداءَ فیه... لَو کان الارزُّ رَجلاً لَکان حلیماً... إنّ الارز یُشبِعُ الجائعَ و یُمری الشَّبْعانَ» («نخستین دانه ای که به یگانگی خدا، پیامبریِ من، وصایت برادرم علی و به بهشت برای امّت یکتاپرست من، اقرار کرد، برنج بود... هر چیزی که از زمین به در می آید، در آن دردی و درمانی هست مگر برنج، زیرا برنج (وسیله) درمان است و دردی از آن برنمی خیزد... اگر برنج مَرد بود همانا مردی بردبار می بود... برنج گرسنگان را سیر می کند و سیران را سود می دارد.»)
اهمیت برنج در درمان
روایات دیگری اشاره صریح تری به ارزش درمانی برنج دارند. محدّث نامدار، ابوجعفر احمد بَرْقی چند حدیث در این خصوص از امام صادق (علیه السلام) آورده است، مثلاً : «نِعْمَالطعامُ الارزُّ، و إنّا لَنَدَّ خِرهُ لِمرضانا» («برنج چه خوراک نیکویی است! ما آن را برای بیماران خود ذخیره می کنیم») «نعم الطعام الارز؛ یوسّع الامعاءَ و یَقطع البواسیر؛ و إنّا لَنَغْبِطُ أهلَالعراق بِأکلهم الارزَّ و البُرَّ، فَإنّهما یوسّعان الامعاء و یقطعان البواسیر» («... برنج روده ها را گشاد و بواسیر را درمان می کند؛ ما به عراقی ها رشک می بَریم که برنج وبُسر (= خرمای رنگ گرفته اما هنوز نارس) می خورند، زیرا این دو، روده ها را گشاد و بواسیر را درمان می کنند». روایات متّحدالمضمون دیگری از امام صادق(علیه السلام) حکایت از سودمندی خوراک برنج در درمان «بَطَن ذَریع» (شکمروش شدید) مزمن همراه با دل پیچه و لاغری و سستیِ ناشی از آن حکایت می کند. دستور تهیه خوراک درمانی مجرّبی از برنج بدین منظور چنین است : برنج را بشویند، (در سایه) بخشکانند، اندکی بریان کنند و نرم بکوبند و آنگاه با آن، حَساء/حَسْو (= نوعی سوپ غلیظ) بسازند؛ اگر خوردن چربی برای بیمار نزار شده مانعی نداشته باشد، آرد برنج مذکور را با پیه قُلوه (قلوه های بُز) بپزند.
فایده درمانی نان برنج
درباره فایده درمانی نانِ برنج (= نان با آرد برنج) نیز کُلَینی دو روایت نقل کرده است، یکی از امام رضا (علیه السلام) حاکی از این که سودمندترین خوراک برای مَسلولان، نان برنج است، و دیگری از امام صادق (علیه السلام)، بدین عبارت : «أطعِموا الَمْبطونَ خُبْزَ الارز فَما دَخلَ جَوفه شی ٌ أنفعُ منه؛ أما، إنّه یدبغ المعده و یَسُلُّالداءَ سَلاًّ» («به بیمار مبتلا به شکمروش و اسهال نان برنج بخورانید زیرا چیزی سودمندتر از آن به اندرون وی وارد نمی شود؛ آری، برنج معده را دبّاغی و (شکمْ) درد را بِنرمی دفع می کند»).