بردسیر

[ویکی فقه] بردسیر (شهر). بَرْدْسیر یکی از شهرهای استان کرمان و مرکز شهرستان بردسیر است. این شهر درفاصله ۶۵ کیلومتری کرمان واقع شده است. جمعیت شهر بردسیر بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال۱۳۹۰، برابر با ۳۱٬۸۷۰ نفر بوده است.
مرکز شهرستان، در ۶۵ کیلومتری جنوب غربی شهر کرمان، و در ۱۱۸ کیلومتری شمال شرقی شهر سیرجان، و در ۱۰۸ کیلومتری شمال شهر بافت در مسیر راه های قدیمی جنوب شرقی ایران (سیرجان ـ بم ـکرمان و هرموز (بندرعباس) ـ بافت ـ کرمان) قرار گرفته است. شهر ۹۰۰، ۱ متر از سطح دریای آزاد ارتفاع دارد، در ۱۳۵۵ حداکثر مطلق دمای آن در شهریورماه ۳۳ درجه بالای صفر و حداقل مطلق دمای آن در دی ماه گاهی به هفت درجه زیر صفر می رسد. سابقاً به آن قلعه مشیز می گفتند. رود لاله زار از یک کیلومتری مشرق شهر به نام آب بخشا می گذرد و در شهر بردسیر بر روی آن شش پل بتونی مسلح و فلزی ساخته شده است. شهر اغلب در معرض تهدید سیل قرار می گیرد. مشیز دارای آب لوله کشی است. کارخانه تصفیه قند در قسمت شرقی شهر احداث شده است، کارخانه های فولادسازی و ماشین سازی برای تولید ابزار معدنی و شهرک سازی (در کنار کارخانه ها) در پیرامون شهر در دست احداث است. زیارتگاهی به نام بقعه پیرجار سوز (پیربرحق) از قرن هفتم دارد. در دوره قاجاریه قلعه ای به نام اَبَردِژ داشت که ویرانه های آن هنوز در مرکز شهر دیده می شود. تل ابلیس در هیجده کیلومتری جنوب شرقی شهر (نزدیک ده علی آباد) قرار گرفته است.
پیشینه
از تاریخچه پیش از اسلام شهر مشیز سندی در دست نیست. این شهر ظاهراً در قسمتی از کوره بردسیر قدیم قرار داشته است. در اواخر قرن سوم، قدامه بن جعفر در مسیر سیرجان ـ بم که منازلی به نام های (شامات) قهستان، امسیر (بهار یا نهار) و خَّناب و رایین داشته، از آبادی اَمسیر نام می برد که فاصله آن تا خناب (یا: خوناوب) شش فرسنگ بود. جغرافیانویسان اسلامی به جای امسیر از بهار (یا نهار) نام برده اند که با خناب یک مرحله یا یک منزل سبک (چهار تا شش فرسنگ) فاصله داشته است. محل کنونی شهر مشیز با محل امسیر و بهار (یا نهار) کمابیش مطابقت دارد. ظاهراً امسیر یکی از آبادی ها یا منازلی به شمار می آمده که بتدریج به مَسیر و مشیز تبدیل شده است یا این که اَمسیر عربی شده واژه اَمشیز است. در یکی از های احسن التقاسیم، در همان محل، از آبادی ازمین یاد شده که ظاهراً محرف امسیر است. همچنین نام آبادی و دهستان امروزیِ نگار احتمالاً همان نهار است؛ تبدیل (ه) به (گ)، در تحول زبان فارسی دیده شده است؛ علاوه بر آن، بغلط، «بهار» (گاهی بدون نقطه)، «...قار» (شاید نقار، نگار) و در نقشه اشکال العالم «نهار»، ضبط شده است. نام آبادی نگار امروزی از قرن نهم، در «مقامات طاهرالدین محمد و شمس الدین ابراهیم» در کنار آبادی مشیز قید شده است که احتمالاً از نام منزل و منطقه کوچک نگار قدیمی اخذ شده است.طبق مطالب تاریخ کرمان، در ۷۷ قطری بن فجاه امیر اَزارِقه با جنود خود از سیرجان به مشیز (؟) آمد. ولی هیچ یک از تاریخ نویسان و جغرافیادانان دوره اسلامی نام آبادی مشیز را در آن دوره در کتاب های خود ذکر نکرده اند. وزیری همچنین در ۶۲۱، محل شکار سلطان جلال الدین را که سمط العلی، صحرا ذکر می کند بلوک (؟) بردسیر ضبط کرده است.
قدمت سکونت در بردسیر

[ویکی فقه] بردسیر (شهرستان). شهرستان بردسیر (مَشیز)، در مرکز استان کرمان قرار دارد و جمعیت آن طبق سرشماری ۱۳۷۰ ش، به ۸۶۹، ۶۶ تن می رسید که از آن میان ۹۸۳، ۲۱ تن (۸۷/۳۲ درصد) شهرنشین، و ۸۸۶، ۴۴ تن (۱۳/۶۷ درصد) روستانشین بودند، اکثریت مردم آن پیرو مذهب تشیع می باشند.
بردسیر معرب بردشیر مأخوذ از به اردشیر است . این نام در زبان پهلوی «وِه ْ اَرْتَخْشیر» بوده که بعدها به «وه اردشیر» و «بِه اردشیر» تبدیل شده است برخی از جغرافی نویسان نام بردسیر را به معنای منطقه سردسیر در مقابل گرمسیر آورده اند. تا قرن ۸ق /۱۴م نام بردسیر بر مرکز ولایت کرمان (شهر کنونی کرمان ) اطلاق می شد. پس از این تاریخ ، نام کرمان نیز در منابع به جای بردسیر به کار برده می شده است . ظاهراً از قرن ۱۰ق به بعد نام بردسیر دیگر برای اطلاق به مرکز ایالت به کار برده نشد بردسیر به تدریج به ناحیه کوهستانی غربی کرمان (بلوک بردسیر) و در نهایت به صورت عام به آبادی مشیز اطلاق شده است .
معرفی اجمالی
شهرستان بردسیر از یک بخش ، ۶ دهستان و ۳ شهر به نام های بردسیر، گلزار و نگار تشکیل شده است . در دره ای با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی قرار گرفته است. از شمال به شهرستان های کرمان و رفسنجان، از مشرق به شهرستان های کرمان و سبزواران (جیرفت)، از جنوب به شهرستان های بافت و سیرجان، و از مغرب به شهرستان های سیرجان و رفسنجان محدود است. این شهرستان در دره ای با جهت شمال غربی - جنوب شرقی در جنوب غربی کرمان واقع است . دره دارای شیب ملایمی است که ارتفاع آن میان ۹۷۰، ۱و ۳۰۰، ۲متر از سطح دریا تغییر می کند. آبادی های شمالی آن در دشت و جنوبی آن در کوهستان واقع شده است. تنها شهرستان استان کرمان است که رود دایمی (به نام لاله زار) دارد.
کوه ها و رودهای منطقه
از قدیم از چراگاه ها و شکارگاه های مشهور کرمان به شمار می آمد. کوه شاه در جنوب شرقی، و کوه بیدخون (یا بیدخوان) و کوه لاله زار در مرکز شهرستان، و کوه های بال دراز و کله قرمز در حد شمالی دره ، کوههای جوپار در حد شرقی دره ، در جانب شمال شرقی شهرستان و کوه پیچ در شمال، و کوه منفرد کِله گاو در شمال غربی شهرستان، و کوه هزار در جنوب دره بردسیر (در جانب شرقی شهرستان) قرار گرفته است. کوه توم بلوچی در مغرب کوه هزار، کوه سنگ صیاد و کوه های اهورک و نارپ در مغرب آن ، کوه چهل تن در گوشه جنوب غربی دره ، کوه پنج در مغرب دره بردسیر، کوه شاه یا لاله زار در جنوب دره ، و کوه بیدخون (بیدخان ) در جنوب شرقی شهرستان واقع است . رود لاله زار با جهت شرقی ـ شمال غربی پس از مشروب کردن آبادی های شهرستان، با نام آب بخشا از نزدیک شهر مشیز می گذرد و در انتها، به نام کبوترخان، دشت مشرق رفسنجان را آبیاری می کند.علاوه بر رود لاله زار، رود چاری و ده ها رشته قنات اراضی بردسیر را مشروب می کنند. بعد از لاله زار، رود چاری از لحاظ اهمیت دومین رود دره بردسیر است . از آب های راکد شهرستان می توان به دریاچه ترشاب و دریاچه حلبی ساز اشاره کرد. کاریزها و چاه های ژرف زیادی نیز در اطراف بردسیر وجود دارد.
آب و هوا و جمعیت
...

بَرْدْسیر یکی از شهرهای استان کرمان و مرکز شهرستان بردسیر است. این شهر در فاصله ۶۵ کیلومتری کرمان واقع شده است. جمعیت شهر بردسیر بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، برابر با ۲۵٬۱۵۲ نفر بوده است. [ ۱]
این شهر به نام مؤسس شهر بردسیر؛ اردشیر بابکان ( یا «اردسیر» ) بوده است که در بدو امر هم ‹‹وه اردشیر›› خوانده می شد که بعد به «اردشیر» تغییر یافت. نام قدیم کرمان در قرون وسطی بردسیر بوده که که به نام «گواشیر» نامیده می شده است. بردسیر در ابتدا روستای کوچکی بود که توسط اردشیر بابکان عمران و توسعه داده شد و به صورت شهر درآمد. مردم کرمان به منظور نشان دادن خرسندی خود از پیروزی او بر اردوان و به شاهی رسیدنش، نام این شهر را «وه ارتخشیر» نامیدند، این نام بعدها به «وه اردشیر»، «به اردشیر»، «بردشیر» و «بردسیر» تبدیل شد. «گواردشیر» نیز که مأخوذ از وه ارتخشیر است به همین محل اطلاق می شد. قبلاً به این شهر بنا به یک روایت «اردشیر» می گفته اند؛ یعنی جای نیک، ولی بعد از حمله اعراب، این محل بهرسیر نامیده شد و پس از مدتی بردشیر و درنهایت به دلیل ثقل کلام آن را «بردسیر» خواندند. با این حال در آن زمان بعضی از ایرانیان آن را گواشیر می خوانده اند که این کلمه مأخذ از اردشیر بوده است. با توجه به مطالب یادشده، نام بردسیر پس از حملهٔ اعراب میان زبان ها افتاد و به شهرت رسید. بردسیر بمانند واژگان گرمسیر و سردسیر است که به معنای سرزمین گرما و سرماست به معنای سرزمین برد هستش و برد به معنای سنگ است درزبان لری و زبان کردی پس بردسیر یعنی " سرزمین سنگ "[ ۸] بردسیر از واژه برد به معنی سنگ+سیر یعنی «مکان سنگدار» گرفته شده مانند واژگان گرمسیر و سردسیر که به معنای مکان گرما و سرماست
بردسیر که از آن به مشیز نیز یاد می شود، دارای سابقهٔ تاریخی قابل توجهی بوده و قدمت تاریخی آن به قبل از ساسانیان می رسد. این منطقه از اولین مکان هایی است که زندگی اجتماعی در آن شکل گرفته است و بهترین دلیل بر این مدعا، وجود آثار و بناهای تاریخی زیاد چون:پیرجارسوز، برج نگار، برج تاریخی قلعه ارگ بردسیر، تل ابلیس و… است.
تحقیقات انجام شده توسط اساتید دانشگاه هاروارد در ۴۰ سال قبل نشان می دهد که در این سرزمین، مردمی زندگی می کرده اند که بیش از ۵۰۰۰ سال پیش برای نخستین مرتبه به صنعت ذوب مس دست یافتند. حفاری هایی که در سال ۱۳۱۴ توسط هراول اشتاین و در سال ۱۳۴۴ توسط ژوزف کالدوک انگلیسی انجام شده است، حکایت از این دارد که اهالی این محل ۶۰۰۰ سال قبل موفق به ذوب مس در محل «تل ابلیس» شده اند و این کوره ها را فعال کرده و موفق به ساختن اشیایی چون سنجاق و ظرف مسی شدند و در رونق اقتصادی این شهر همت گماردند. همچنین وجود اشتراک درسفال های این منطقه با سفال های مناطق بین النهرین، سوریه و هند حاکی از ارتباط مابین این دو منطقه و تمدن های آنان و قدمت دیرینه بردسیر می باشد. بردسیردر زمان سلطنت آل بویه مرکز ایالت گردیده است و طبق نظر حمزه اصفهانی دو نام بردسیر و گواشیر ممکن است نشان دهنده انتساب آن به اردشیر مؤسس سلسله ساسانی باشد. در زمان سلاجقه کتابخانه این شهر ۵۰۰۰ جلد کتاب داشته و داخل شهر چند بیمارستان و مدرسه بوده که خود بهترین دلیل بر عظمت و وسعت این شهر می باشد که متآسفانه در زمان حمله مغول ویران شده است. ابن حوقل بردسیر را در سال ۵۵۰ شهر کوچکی دانسته و محمدبن ابراهیم نام های بردسیر و گواشیر را به جای یکدیگر و به یک معنی به کار برده است. به هر حال بردسیر گرچه شهر کوچکی بوده، بسیار آباد و پیرامون آن زیر کشت قرار داشته است. [ ۹]