برخورد هواگرد پایدار به زمین ( به انگلیسی: Controlled flight into terrain ) کوتاه شده ( CFIT ) عبارتی است که به معنای برخورد یک هواگرد سالم و پایدار به زمین، کوه یا آب است. در این شرایط هواگرد دارای نقص فنی نیست و کاملاً پایدار و در کنترل خلبان است، ولی بنا به دلایلی به صورت مستقیم به سمت مانع پیش می رود و خدمهٔ پرواز از ماجرا خبردار نیستند و در لحظه ای متوجهٔ برخورد خواهند شد که دیگر بسیار دیر شده و فرصت مانور وجود ندارد و برخورد حتمی خواهد بود. این عبارت برای نخستین بار در دهه ۷۰ میلادی به کار رفت. [ ۱]
نقص فنی مهمترین عامل سقوط هواگردهاست. برخورد هواگرد «ناپایدار» به زمین، به خاطر خراب شدن قطعه یا قطعاتی در هواگرد است. سقوطهایی که به دلیل نقص فنی یا خطای خلبان در به کارگیری موتور یا سکان صورت می گیرند در دانش هوانوردی «برخورد هواگرد ناپایدار به زمین» یا ( UFIT ) شناخته می شوند. البته خودکشی میان خلبانان و تروریسم به دلیل عمدی بودنشان در این دسته جای نمی گیرند.
«برخورد هواگرد پایدار به زمین» مبحث دیگری است که هواگرد پایدار و سالم است، خلبان نیز طرز کار موتور و خلبانی را به خوبی می داند ولی از وجود کوه، دریا یا زمین آگاه نیست. بنا بر آمار شرکت بوئینگ، از آغاز عصر هواپیماهای جِت مسافربری تاکنون، حوادث مربوط به CFIT ( سقوط هواگردهای پایدار ) جان بیش از ۹۰۰۰ نفر را گرفته است. [ ۲] از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۲ میلادی، ۲۵درصد از سقوط های نیروی هوایی آمریکا به خاطر سقوط هواگردهای پایدار بوده است. [ ۳]
دلایل زیادی وجود دارد که یک هواگرد ( هواپیما یا بالگرد ) با زمین برخورد کند؛ ولی مهمترین آنها هوای بد، خرابی سامانه های ناوبری، خطای خلبان در شناسایی زمین است که در دستهٔ برخورد هواگردِ پایدار به زمین ( CFIT ) جای دارند. در میان این گزینه ها، مهمترین عامل خطای خلبان در شناسایی زمین و از دست دادن آگاهی موقعیتی است. به عبارت دیگر خلبان متوجهٔ موقعیت هواپیما نیست و موانع را تشخیص نداده و ناآگاه به سمت آن پیش می رود. [ ۴] همچنین خلبانان نیروی هوایی ممکن است به دلیل نیروی گرانش شدید در هواپیماهای جنگنده دچار بیهوشی شوند و موانع را به خوبی نبینند و با آنان برخورد نمایند که این نوع سقوط نیز در دستهٔ CFIT جای می گیرد. [ ۵]
در گذشته و قبل از اختراع سامانه های هشدار زمین، اطلاع رسانی به خلبان به وسیلهٔ خدمات ترافیک هوایی ارائه می شد. با وجود اینکه اطلاع رسانی به خلبان از راه خدمات ترافیک هوایی بسیار سودمند بود و جلوی حوادث زیادی را گرفت ولی در بسیاری از مواقع برج مراقبت متوجهٔ شرایط خطرناک نمی شد و حوادث همچنان جان مسافران را می گرفتند. با اختراع سامانهٔ هشدار زمین که با بهره گیری از فناوری ارتفاع سنج راداری کار می کند این مشکل تا حدودی برطرف شد و با اضافه شدن دستگاه سامانه موقعیت یاب جهانی در سالهای اخیر، این مجموعه کارآمدتر از قبل نیز شد. گفته می شود که هواپیماهای امروز دارای «سامانه هشدار زمین» دچار سقوط از نوع «برخورد هواگرد پایدار به زمین» نخواهند شد. [ ۶] [ ۷] [ ۸] ولی در یک مورد سقوط هواپیمای مسافربری سوخو سوپرجت ۱۰۰ این اتفاق افتاد و تمامی ۴۵ سرنشین آن در برخورد با کوه سالاک در اندونزی کشته شدند. بررسی ها نشان داد که خلبان هواپیما خودخواسته «سامانهٔ هشدار نزدیک شدن به زمین» را خاموش کرده بود. [ ۹]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفنقص فنی مهمترین عامل سقوط هواگردهاست. برخورد هواگرد «ناپایدار» به زمین، به خاطر خراب شدن قطعه یا قطعاتی در هواگرد است. سقوطهایی که به دلیل نقص فنی یا خطای خلبان در به کارگیری موتور یا سکان صورت می گیرند در دانش هوانوردی «برخورد هواگرد ناپایدار به زمین» یا ( UFIT ) شناخته می شوند. البته خودکشی میان خلبانان و تروریسم به دلیل عمدی بودنشان در این دسته جای نمی گیرند.
«برخورد هواگرد پایدار به زمین» مبحث دیگری است که هواگرد پایدار و سالم است، خلبان نیز طرز کار موتور و خلبانی را به خوبی می داند ولی از وجود کوه، دریا یا زمین آگاه نیست. بنا بر آمار شرکت بوئینگ، از آغاز عصر هواپیماهای جِت مسافربری تاکنون، حوادث مربوط به CFIT ( سقوط هواگردهای پایدار ) جان بیش از ۹۰۰۰ نفر را گرفته است. [ ۲] از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۲ میلادی، ۲۵درصد از سقوط های نیروی هوایی آمریکا به خاطر سقوط هواگردهای پایدار بوده است. [ ۳]
دلایل زیادی وجود دارد که یک هواگرد ( هواپیما یا بالگرد ) با زمین برخورد کند؛ ولی مهمترین آنها هوای بد، خرابی سامانه های ناوبری، خطای خلبان در شناسایی زمین است که در دستهٔ برخورد هواگردِ پایدار به زمین ( CFIT ) جای دارند. در میان این گزینه ها، مهمترین عامل خطای خلبان در شناسایی زمین و از دست دادن آگاهی موقعیتی است. به عبارت دیگر خلبان متوجهٔ موقعیت هواپیما نیست و موانع را تشخیص نداده و ناآگاه به سمت آن پیش می رود. [ ۴] همچنین خلبانان نیروی هوایی ممکن است به دلیل نیروی گرانش شدید در هواپیماهای جنگنده دچار بیهوشی شوند و موانع را به خوبی نبینند و با آنان برخورد نمایند که این نوع سقوط نیز در دستهٔ CFIT جای می گیرد. [ ۵]
در گذشته و قبل از اختراع سامانه های هشدار زمین، اطلاع رسانی به خلبان به وسیلهٔ خدمات ترافیک هوایی ارائه می شد. با وجود اینکه اطلاع رسانی به خلبان از راه خدمات ترافیک هوایی بسیار سودمند بود و جلوی حوادث زیادی را گرفت ولی در بسیاری از مواقع برج مراقبت متوجهٔ شرایط خطرناک نمی شد و حوادث همچنان جان مسافران را می گرفتند. با اختراع سامانهٔ هشدار زمین که با بهره گیری از فناوری ارتفاع سنج راداری کار می کند این مشکل تا حدودی برطرف شد و با اضافه شدن دستگاه سامانه موقعیت یاب جهانی در سالهای اخیر، این مجموعه کارآمدتر از قبل نیز شد. گفته می شود که هواپیماهای امروز دارای «سامانه هشدار زمین» دچار سقوط از نوع «برخورد هواگرد پایدار به زمین» نخواهند شد. [ ۶] [ ۷] [ ۸] ولی در یک مورد سقوط هواپیمای مسافربری سوخو سوپرجت ۱۰۰ این اتفاق افتاد و تمامی ۴۵ سرنشین آن در برخورد با کوه سالاک در اندونزی کشته شدند. بررسی ها نشان داد که خلبان هواپیما خودخواسته «سامانهٔ هشدار نزدیک شدن به زمین» را خاموش کرده بود. [ ۹]