برخاست و فرود کوتاه

نشست و برخاست کوتاه ویژگی ای است که هواگرد دارندهٔ آن ( که به آن STOL [ ۱] می گویند ) قادر به فرود آمدن یا برخاستن از باندهای کوتاه است. STOL بودن هواگرد بر اساس طول باند مورد نیاز برای فرود یا برخاست و بر اساس آنی که بیشتر است تعیین می شود. تعریف دقیق پذیرفته شده ای برای این نوع هواگردها وجود ندارد، اما اغلب اینگونه تعریف می شود که هواگردی است که در برخاست فقط ۱۰۰۰ پا ( ۳۰۵ متر ) باند برای پاک کردن ۵۰ پا ( ۱۵ متر ) مانع که در انتهای آن است نیاز دارد و برای پاک کردن همان طول مانع حین فرود هم فقط ۱۰۰۰ پا از باند را نیاز داشته باشد. [ ۲]
طول باند مورد نیاز، تابعی از مربع حداقل سرعت پروازی است، لذا بیشترین تمرکز در طراحی این نوع هواگردها روی کم کردن این عدد است. برای برخاست، توان وزنی مخصوص بالا و پسار پایین به شتاب دادن هواگرد کمک می کنند. مسافت طی شده در فرود هم با ترمزهای قوی، سرعت کم حین فرود، رانش معکوس، و برآکش ( ترمز هوایی ) کاهش می یابد.
هواگردهای دارای این ویژگی معمولاً آیرودینامیک پیشرفته تری دارند و دارای بال های بزرگ با اجزای آیرودینامیکی خاصی مثل برآافزاهای ( فلپ ) شکاف دار، پیش بال ها، بَرآکُش های کمکی و مولدهای گردباد هستند. از آنجایی که این نوع هواپیماها قرار است در محیط های محدود فعالیت کنند، توانایی پرواز پایدار در سرعت های کم، مخصوصاً در شرایط هوایی آشفته، از بخش های مهم طراحی است. [ ۲] استفاده از حالت پس سوز هنگام برخاست نیروی رانش ( تراست ) را تا ۵۰٪ افزایش می دهد، اما سوخت زیادی مصرف می کند و اکسیژن بیشتری هم می خواهد. راه دیگر برای افزایش رانش، بزرگ تر کردن موتور است، که از آن طرف هزینه و وزن هواگرد بالا می رود. [ ۳] کنترل فعال لایه مرزی هم به پایین آوردن پسا کمک می کند. طراحی یک هواگرد با ویژگی نشست و برخاست خیلی کوتاه معمولاً به کاهش حداکثر سرعت آن می انجامد، ولی روی اندازهٔ بار مفید تأثیری ندارد.