برخاست و فرود عمود

هواگرد برخاست و فرود عمود ( به انگلیسی: Vertical Take off and Landing ) یا به اختصار ویتول ( به انگلیسی: VTOL ) که به صورت غیررسمی به آن هواگرد عمودپرواز می گویند، هواگردی است که می تواند بدون اتکا به باند فرودگاه به صورت عمودی از زمین بلند شده، در یک نقطه از هوا شناور گردد، و به صورت عمودی فرود بیاید. این طبقه بندی می تواند انواع مختلفی از هواگردها از جمله هلیکوپترها و همچنین هواگردهای ثابت بال با قابلیت جهت دهی رانش و سایر هواپیماهای هیبریدی با روتورهای نیرودار مانند سیکلوژیروس/سیکلوکوپتر و جایروداین را شامل شود. [ ۱]
برخی از هواپیماهای ویتول می توانند در حالت های دیگری نیز عمل کنند، مانند CTOL ( برخاست و فرود متعارف ) ، STOL ( برخاست و فرود کوتاه ) یا STOVL ( برخاست کوتاه و نشست عمودی ) . برخی دیگر، مانند برخی هلیکوپترها، تنها می توانند در حالت ویتول کار کنند، زیرا هواپیما فاقد ارابه فرود است که بتواند تاکسی کردن را انجام دهد. ویتول زیرمجموعه ای از V/STOL ( هواگرد عمود پرواز/باند کوتاه ) است.
برخی از هواپیماهای سبک تر از هوا نیز به عنوان هواگرد عمودبرخاست و فرود واجد شرایط هستند، زیرا می توانند به صورت عمودی از زمین بلند شده، در یک نقطه از هوا شناور گردند، و به صورت عمودی فرود بیایند. [ ۲]
علاوه بر هلیکوپترها که در همه جا وجود دارند، در حال حاضر دو نوع هواگرد ویتول در خدمت نظامی وجود دارد: هواگردهای tiltrotor، مانند بل بوئینگ وی - ۲۲ آسپری، و هواپیماهای قادر به جهت دهی رانش، مانند خانواده Harrier و جنگنده تهاجمی مشترک F - 35B Lightning II جدید. در بخش غیرنظامی در حال حاضر فقط هلیکوپترها استفاده عمومی دارند. به طور کلی، هواگردهای ویتول که قادر به STOVL هستند در هر کجا که ممکن است از آن استفاده می کنند، زیرا معمولاً وزن، برد یا بار برخاست را در مقایسه با ویتول خالص به طور قابل توجهی افزایش می دهد. [ ۳]