برائت عقلی

[ویکی فقه] حکم عقل به برائت ذمه مکلف، نسبت به تکلیف مشکوک، بعد از جست و جو را برائت عقلی گویند.
برائت عقلی، مقابل برائت شرعی بوده و عبارت است از حکم ( ادراک ) عقل به برائت ذمه مکلف، نسبت به تکلیف مشکوک، در مواردی که بعد از جست و جو از دلیل، شک او نسبت به تکلیف واقعی برطرف نگردد. به بیان دیگر، برائت عقلی به معنای حکم عقل به برائت مکلف نسبت به انجام مشکوک الحرمه و ترک مشکوک الوجوب بعد از جست و جو و عدم دستیابی به دلیل است که لازمه آن عدم مؤاخذه مکلف بر اساس قاعده عقلی قبح عقاب بلا بیان می باشد.
منظور از قبح عقاب بلابیان
معنای قاعده عقلی " قبح عقاب بلا بیان " این است که کیفر کردن کسی که بیانی به وی نرسیده است، در نزد عقل زشت و ناپسند است، بنابراین، هرگاه در موردی، از سوی شارع، الزامی نرسد، قاعده قبح عقاب بلا بیان، آن الزام را برمی دارد و در نتیجه، مؤاخذه آن نیز برداشته می شود، زیرا در این صورت عقاب آن قبیح است.