[ویکی فقه] بدرالدین بن عبدالسّلام بن سیدابراهیم حسینی، صوفی و شاعر و مورخ قرن دهم و یازدهم می باشد.
از تاریخ تولد و وفات او اطلاعی در دست نیست اما از آثارش برمی آید که حدود ۹۶۰ در کشمیر و تا ۱۰۰۱ در ماوراء النهر می زیسته است. نخست در سلسله کبرویّه به طریقه میرسیدعلی همدانی توجّه داشت و سپس به سلسله نقشبندیه گروید. در ۹۶۰ از کشمیر عازم زیارت مکّه شد و در ۹۶۱ به خدمت امیر یونس محمد صوفی نقشبندی احراری (متوفی ربیع الاول ۹۶۱) در مرو رسید و پس از وفات او به ملازمان خواجه سعیدالدین سعد، فرزند خواجه محمداسلام بخارایی جویباری، پیوست. آثار او بدری، شاعر و نویسنده پرکاری بوده است و آثاری به نظم و نثر فارسی دارد که از آن جمله اند: معراج الکاملین (۹۸۱ یا ۹۸۳) به نظم و نثر، در مناقب خواجه سعیدالدین سعد. روضة الجمال (۹۸۳) در ۸۰۰۰ بیت، مشتمل بر قصاید، غزلیّات، مقطّعات، رباعیّات، مفردات و برخی منشآت. سراج الصالحین (۹۸۶) به نظم ونثر، در مسائل عرفانی و اخلاقی و شرح احوال و مناقب امیر یونس محمد، نسخه خطّی آن در کتابخانه گنج بخش اسلام آباد و موزه بریتانیا موجود است. دیوان غزلیات و قصاید (۹۸۸) در ۷۰۰۰ بیت، در ستایش خدا و پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و اهل بیت و خواجگان. روضة الرضوان و حدیقة الغلمان (۹۹۷) به نثر، در شرح حال و مناقب خواجگان جویبار، بویژه خواجه محمد اسلام و پسرش، نسخه خطّی آن در فرهنگستان علوم ازبکستان موجود است. بحر الاوزان (۹۹۱ـ۱۰۰۱) ـ یا سبعه)، شامل مثنویهای: منبع الاشعار به تقلید از مخزن الاسرار؛ ماتم سرای به تقلید از منطق الطیر؛ زهره و خورشید به تقلید از حدیقه؛ شمع دل افروز (۹۷۶) در۵۵۰۰ بیت، به تقلید از خسرو و شیرین امیرخسرو؛ مطلع الفجر به تقلید از سبحة الابرار؛ لیلی و مجنون به تقلید از لیلی و مجنون هاتفی (شش مثنوی مجموعاً در ۱۰۰۰۰ بیت) و همچنین رُسل نامه به تقلید از بوستان سعدی، در ۱۶۰۰۰۰ بیت. چهاردفتر: صفی نامه در وقایع پیامبران؛ اسکندرنامه در وقایع ذوالقرنین، نسخه خطّی آن در کتابخانه ملی پاریس موجود است؛ ظفرنامه (۱۰۰۱) در شرح جنگهای ابوالغازی عبداللّه بهادرخان حاکم ماوراءالنهر، نسخه خطّی آن در فرهنگستان علوم تاجیکستان موجود است. فهرست منابع (۱) محمدتقی دانش پژوه، ایرج افشار، نسخه های خطی، دفتر چهارم، تهران ۱۳۴۴ ش. (۲) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، تهران ۱۳۶۳ـ۱۳۷۰ ش، ج۵، بخش۲، ص ۷۱۳ـ۷۱۷. (۳) احمد منزوی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه گنج بخش، اسلام آباد ۱۳۵۷ـ۱۳۶۱ ش. (۴) عبدالغنی میرزایف، «بدرالدین کشمیری و اشتباهاتی در تعیین تألیفات او»، وحید، دوره ۱۲، ش ۹ (آذر ۱۳۵۳)، ص ۷۰۰ـ۷۱۳. (۵) سعید نفیسی، تاریخ نظم ونثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران ۱۳۶۳ ش، ج۱، ص۴۴۴ـ ۴۴۵. (۶) E Blochet, Catalogue des manuscripts persans de la Bibliothهque Nationale, Paris ۱۹۰۵-۱۹۳۴.
از تاریخ تولد و وفات او اطلاعی در دست نیست اما از آثارش برمی آید که حدود ۹۶۰ در کشمیر و تا ۱۰۰۱ در ماوراء النهر می زیسته است. نخست در سلسله کبرویّه به طریقه میرسیدعلی همدانی توجّه داشت و سپس به سلسله نقشبندیه گروید. در ۹۶۰ از کشمیر عازم زیارت مکّه شد و در ۹۶۱ به خدمت امیر یونس محمد صوفی نقشبندی احراری (متوفی ربیع الاول ۹۶۱) در مرو رسید و پس از وفات او به ملازمان خواجه سعیدالدین سعد، فرزند خواجه محمداسلام بخارایی جویباری، پیوست. آثار او بدری، شاعر و نویسنده پرکاری بوده است و آثاری به نظم و نثر فارسی دارد که از آن جمله اند: معراج الکاملین (۹۸۱ یا ۹۸۳) به نظم و نثر، در مناقب خواجه سعیدالدین سعد. روضة الجمال (۹۸۳) در ۸۰۰۰ بیت، مشتمل بر قصاید، غزلیّات، مقطّعات، رباعیّات، مفردات و برخی منشآت. سراج الصالحین (۹۸۶) به نظم ونثر، در مسائل عرفانی و اخلاقی و شرح احوال و مناقب امیر یونس محمد، نسخه خطّی آن در کتابخانه گنج بخش اسلام آباد و موزه بریتانیا موجود است. دیوان غزلیات و قصاید (۹۸۸) در ۷۰۰۰ بیت، در ستایش خدا و پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و اهل بیت و خواجگان. روضة الرضوان و حدیقة الغلمان (۹۹۷) به نثر، در شرح حال و مناقب خواجگان جویبار، بویژه خواجه محمد اسلام و پسرش، نسخه خطّی آن در فرهنگستان علوم ازبکستان موجود است. بحر الاوزان (۹۹۱ـ۱۰۰۱) ـ یا سبعه)، شامل مثنویهای: منبع الاشعار به تقلید از مخزن الاسرار؛ ماتم سرای به تقلید از منطق الطیر؛ زهره و خورشید به تقلید از حدیقه؛ شمع دل افروز (۹۷۶) در۵۵۰۰ بیت، به تقلید از خسرو و شیرین امیرخسرو؛ مطلع الفجر به تقلید از سبحة الابرار؛ لیلی و مجنون به تقلید از لیلی و مجنون هاتفی (شش مثنوی مجموعاً در ۱۰۰۰۰ بیت) و همچنین رُسل نامه به تقلید از بوستان سعدی، در ۱۶۰۰۰۰ بیت. چهاردفتر: صفی نامه در وقایع پیامبران؛ اسکندرنامه در وقایع ذوالقرنین، نسخه خطّی آن در کتابخانه ملی پاریس موجود است؛ ظفرنامه (۱۰۰۱) در شرح جنگهای ابوالغازی عبداللّه بهادرخان حاکم ماوراءالنهر، نسخه خطّی آن در فرهنگستان علوم تاجیکستان موجود است. فهرست منابع (۱) محمدتقی دانش پژوه، ایرج افشار، نسخه های خطی، دفتر چهارم، تهران ۱۳۴۴ ش. (۲) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، تهران ۱۳۶۳ـ۱۳۷۰ ش، ج۵، بخش۲، ص ۷۱۳ـ۷۱۷. (۳) احمد منزوی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه گنج بخش، اسلام آباد ۱۳۵۷ـ۱۳۶۱ ش. (۴) عبدالغنی میرزایف، «بدرالدین کشمیری و اشتباهاتی در تعیین تألیفات او»، وحید، دوره ۱۲، ش ۹ (آذر ۱۳۵۳)، ص ۷۰۰ـ۷۱۳. (۵) سعید نفیسی، تاریخ نظم ونثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران ۱۳۶۳ ش، ج۱، ص۴۴۴ـ ۴۴۵. (۶) E Blochet, Catalogue des manuscripts persans de la Bibliothهque Nationale, Paris ۱۹۰۵-۱۹۳۴.