[ویکی فقه] بدءالخلق، آغاز آفرینش و نخستین آفریده در اخبار دینی، روایات تاریخ نویسان و آرای حکیمان و عارفان است.
در قرآن ـ اگر به نصوص و ظواهر آیات بسنده کنیم و تفسیرها و تأویلهای گوناگون را نادیده بگیریم ـ به چگونگی آغاز آفرینش و اینکه خلقت با کدام مخلوق شروع شده، اشاره یا تصریح نشده است. البته در باب خلقت پاره ای از موجودات از جمله انسان، اشارات و توضیحاتی در قرآن هست ؛ همچنانکه آب را منشأ پیدایش همه موجودات زنده می داند
انبیاء/سوره۲۱، آیه۳۰.
در حکمت مشائی و حکمت متعالیه به استناد قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد» (واحد حقیقی جز یک معلول واحد ندارد) و با توجه به وحدانیت مبدأ اول (خدا)، اثبات شده است که معلول (صادر یا مخلوق) نخستین قطعا جسم نیست؛ زیرا جسم از هیولی و صورت ترکیب شده است و وحدت ندارد.
ابن سینا، الاشارات والتنبیهات، ج ۳، ص۲۱۰.
• قرآن.• ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۳۸۵-۱۳۸۶/۱۹۶۵-۱۹۶۶.• ابن بابویه، التوحید، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۵۷ ش).• ابن بابویه، مشیخة الفقیه، در من لایحضره الفقیه، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.• ابن سینا، الاشارات والتنبیهات، مع الشرح لنصیرالدین طوسی و شرح الشرح لقطب الدین رازی، تهران ۱۴۰۳.• ابن عربی، الفتوحات المکیة، چاپ عثمان یحیی، قاهره ۱۴۰۵-۱۴۱۲.• اخوان الصفا، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بیروت،• احمد بن محمد برقی، کتاب المحاسن، چاپ جلال الدین حسینی، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۳۱ ش).• علی بن محمد جرجانی، شرح المواقف، چاپ محمد بدرالدین نعسانی حلبی، مصر ۱۳۲۵/۱۹۰۷، چاپ افست قم ۱۳۷۰ ش.• حسن حسن زاده آملی، رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، تهران ۱۳۶۲ ش.• عبدعلی بن جمعه حویزی، کتاب تفسیر نورالثقلین، چاپ سید هاشم رسولی محلاتی، چاپ افست قم ۱۳۸۳-۱۳۸۵.• ابو القاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، قم ۱۳۶۹ ش.• یحیی بن حبش سهروردی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، چاپ هنری کربین، تهران ۱۳۵۵ ش.• عبد الرحمن بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالماثور، قم ۱۴۰۴.• عبد الرحمن بن ابی بکر سیوطی، اللالی ءالمصنوعة فی الاحادیث الموضوعة، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.• محمدبن محمود شهرزوری، شرح حکمة الاشراق، چاپ حسین ضیائی تربتی، تهران ۱۳۷۲ ش.•محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، شرح اصول الکافی، چاپ محمد خواجوی، تهران ۱۳۶۶ـ ۱۳۷۰ ش.• محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، با حواشی ملا هادی سبزواری، چاپ جال الدین آشتیانی، چاپ افست تهران ۱۳۶۰ ش.• حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، چاپ علاء الدین علوی طالقانی، کربلا.• محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۴۰۰-۱۴۰۳/۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.• عبد الرزاق کاشی، اصطلاحات الصوفیة، چاپ محمد کمال ابراهیم جعفر، مصر ۱۹۸۱.• حسن بن یوسف علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد، چاپ حسن حسن زاده آملی، قم ۱۴۰۷.• محمد بن محمد غزالی، احیاء علوم الدین، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.• محمد بن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، قاهره، چاپ افست تهران.• محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی، تفسیرالصافی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.• محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی، کتاب الوافی، اصفهان ۱۴۰۶.• محمود بن مسعود قطب الدین شیرازی، شرح حکمة الاشراق، (تهران ۱۳۱۵).• محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، چاپ علی اکبر غفاری، بیروت ۱۴۰۱.• محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بحار الانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.• محمد بن محمد مرتضی زبیدی، اتحاف السادة المتقین بشرح احیاء علوم الدین، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.• ناصر خسرو، کتاب جامع الحکمتین، چاپ هنری کربین و محمد معین، تهران ۱۳۶۳ ش.
در قرآن ـ اگر به نصوص و ظواهر آیات بسنده کنیم و تفسیرها و تأویلهای گوناگون را نادیده بگیریم ـ به چگونگی آغاز آفرینش و اینکه خلقت با کدام مخلوق شروع شده، اشاره یا تصریح نشده است. البته در باب خلقت پاره ای از موجودات از جمله انسان، اشارات و توضیحاتی در قرآن هست ؛ همچنانکه آب را منشأ پیدایش همه موجودات زنده می داند
انبیاء/سوره۲۱، آیه۳۰.
در حکمت مشائی و حکمت متعالیه به استناد قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد» (واحد حقیقی جز یک معلول واحد ندارد) و با توجه به وحدانیت مبدأ اول (خدا)، اثبات شده است که معلول (صادر یا مخلوق) نخستین قطعا جسم نیست؛ زیرا جسم از هیولی و صورت ترکیب شده است و وحدت ندارد.
ابن سینا، الاشارات والتنبیهات، ج ۳، ص۲۱۰.
• قرآن.• ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۳۸۵-۱۳۸۶/۱۹۶۵-۱۹۶۶.• ابن بابویه، التوحید، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۵۷ ش).• ابن بابویه، مشیخة الفقیه، در من لایحضره الفقیه، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.• ابن سینا، الاشارات والتنبیهات، مع الشرح لنصیرالدین طوسی و شرح الشرح لقطب الدین رازی، تهران ۱۴۰۳.• ابن عربی، الفتوحات المکیة، چاپ عثمان یحیی، قاهره ۱۴۰۵-۱۴۱۲.• اخوان الصفا، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بیروت،• احمد بن محمد برقی، کتاب المحاسن، چاپ جلال الدین حسینی، قم (تاریخ مقدمه ۱۳۳۱ ش).• علی بن محمد جرجانی، شرح المواقف، چاپ محمد بدرالدین نعسانی حلبی، مصر ۱۳۲۵/۱۹۰۷، چاپ افست قم ۱۳۷۰ ش.• حسن حسن زاده آملی، رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، تهران ۱۳۶۲ ش.• عبدعلی بن جمعه حویزی، کتاب تفسیر نورالثقلین، چاپ سید هاشم رسولی محلاتی، چاپ افست قم ۱۳۸۳-۱۳۸۵.• ابو القاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، قم ۱۳۶۹ ش.• یحیی بن حبش سهروردی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، چاپ هنری کربین، تهران ۱۳۵۵ ش.• عبد الرحمن بن ابی بکر سیوطی، الدرالمنثور فی التفسیر بالماثور، قم ۱۴۰۴.• عبد الرحمن بن ابی بکر سیوطی، اللالی ءالمصنوعة فی الاحادیث الموضوعة، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.• محمدبن محمود شهرزوری، شرح حکمة الاشراق، چاپ حسین ضیائی تربتی، تهران ۱۳۷۲ ش.•محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، شرح اصول الکافی، چاپ محمد خواجوی، تهران ۱۳۶۶ـ ۱۳۷۰ ش.• محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، با حواشی ملا هادی سبزواری، چاپ جال الدین آشتیانی، چاپ افست تهران ۱۳۶۰ ش.• حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، چاپ علاء الدین علوی طالقانی، کربلا.• محمد بن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۴۰۰-۱۴۰۳/۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.• عبد الرزاق کاشی، اصطلاحات الصوفیة، چاپ محمد کمال ابراهیم جعفر، مصر ۱۹۸۱.• حسن بن یوسف علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد، چاپ حسن حسن زاده آملی، قم ۱۴۰۷.• محمد بن محمد غزالی، احیاء علوم الدین، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.• محمد بن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، قاهره، چاپ افست تهران.• محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی، تفسیرالصافی، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.• محمد بن شاه مرتضی فیض کاشانی، کتاب الوافی، اصفهان ۱۴۰۶.• محمود بن مسعود قطب الدین شیرازی، شرح حکمة الاشراق، (تهران ۱۳۱۵).• محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، چاپ علی اکبر غفاری، بیروت ۱۴۰۱.• محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بحار الانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.• محمد بن محمد مرتضی زبیدی، اتحاف السادة المتقین بشرح احیاء علوم الدین، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.• ناصر خسرو، کتاب جامع الحکمتین، چاپ هنری کربین و محمد معین، تهران ۱۳۶۳ ش.
wikifeqh: آفرینش_نخستین