بختیار، شاپور (چهارمحال وبختیاری۱۲۹۴ـ پاریس ۱۳۷۰ش)
بختیار، شاپور
بختیار، شاپور
از رهبران جبهۀ ملی و آخرین نخست وزیر دورۀ پهلوی. فرزند سردار فاتح بختیاری بود و تحصیلات خود را در بیروت و پاریس گذراند و در رشته حقوق بین الملل مدرک دکتری و در رشتۀ علوم سیاسی، لیسانس گرفت. در ۱۳۲۴ش، به ایران بازگشت و در وزارت کار و تبلیغات مشغول کار شد. سپس در ۱۳۳۰ش معاون وزارت کار شد و تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش در همین سمت باقی بود. پس از کودتا، به «نهضت مقاومت ملی » پیوست و دو بار بازداشت شد و حدود یک سال در زندان بود. در ۱۳۳۹ش، به عنوان عضو هیئت اجرایی جبهۀ ملی دوم به فعالیت پرداخت و تا سال ۱۳۴۲ش، سه بار دستگیر و چند ماه بازداشت شد و پس از انحلال جبهۀ ملی، در سمت مشاور حقوقی و مدیر چند کارخانه و مؤسسۀ اقتصادی بنیاد پهلوی، مشغول به کار گردید. با آغاز فضای باز سیاسی در کشور، وی همراه کریم سنجابی و داریوش فروهر، نامه ای سرگشاده به محمدرضا پهلوی نوشت و اجرای قانون اساسی و آزادی انتخابات را خواستار شد (خرداد ۱۳۵۶). بختیار در دی ۱۳۵۷ش، به فرمان محمدرضا پهلوی نخست وزیر شد و وعدۀ اصلاحات سیاسی و اجتماعی را در چارچوب قانون اساسی و حفظ رژیم سلطنتی داد، ولی امام خمینی (ره) آن را خدعه و نیرنگ و به منظور نجات شاه و رژیم سلطنتی دانست و هر گونه همکاری با آن را حرام و غیرقانونی اعلام و جبهۀ ملی نیز او را از تشکیلات خود اخراج کرد. سرانجام دولت بختیار، پس از گذشت ۳۷ روز، در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ش سقوط کرد. او همان روز مخفی شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ش، از کشور به پاریس گریخت و از حمایت های سیاسی و مالی مقامات امریکا، انگلیس، اسرائیل، عربستان، مصر، عراق و اردن بهره مند گردید و از همۀ اقدامات خرابکارانه و تجزیه طلبانۀ داخل کشور، پشتیبانی سیاسی، مالی و نظامی کرد که ازجمله آن می توان به غائلۀ حزب خلق مسلمان در تبریز و کودتای نوژه اشاره کرد. پس از شکست این توطئه ها، وی «نهضت مقاومت ملی» را با همکاری شخصیت های معروف مخالف نظام جمهوری اسلامی در تابستان ۱۳۵۹ش تشکیل داد. بعد از آغاز جنگ عراق علیه ایران، وی با صدام حسین در بغداد دیدار و حمایت کامل نهضت مقاومت را از او در جنگ اعلام و بارها ایران را آغازگر جنگ معرفی کرد. در ۱۶ مرداد۱۳۷۰ به دست سه نفر در منزل مسکونی اش به قتل رسید. بختیار خاطراتش را در ۱۹۸۲ به زبان فرانسوی انتشار داد که با عنوان «یکرنگی» به فارسی ترجمه شده است (پاریس، ۱۳۶۱). کتاب ۳۷ روز از ۳۷ سال، خاطرات دورۀ نخست وزیری اوست. خاطرات شاپور بختیار در تهران نیز چاپ و منتشر شده است (۱۳۸۰ش).
بختیار، شاپور
بختیار، شاپور
از رهبران جبهۀ ملی و آخرین نخست وزیر دورۀ پهلوی. فرزند سردار فاتح بختیاری بود و تحصیلات خود را در بیروت و پاریس گذراند و در رشته حقوق بین الملل مدرک دکتری و در رشتۀ علوم سیاسی، لیسانس گرفت. در ۱۳۲۴ش، به ایران بازگشت و در وزارت کار و تبلیغات مشغول کار شد. سپس در ۱۳۳۰ش معاون وزارت کار شد و تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش در همین سمت باقی بود. پس از کودتا، به «نهضت مقاومت ملی » پیوست و دو بار بازداشت شد و حدود یک سال در زندان بود. در ۱۳۳۹ش، به عنوان عضو هیئت اجرایی جبهۀ ملی دوم به فعالیت پرداخت و تا سال ۱۳۴۲ش، سه بار دستگیر و چند ماه بازداشت شد و پس از انحلال جبهۀ ملی، در سمت مشاور حقوقی و مدیر چند کارخانه و مؤسسۀ اقتصادی بنیاد پهلوی، مشغول به کار گردید. با آغاز فضای باز سیاسی در کشور، وی همراه کریم سنجابی و داریوش فروهر، نامه ای سرگشاده به محمدرضا پهلوی نوشت و اجرای قانون اساسی و آزادی انتخابات را خواستار شد (خرداد ۱۳۵۶). بختیار در دی ۱۳۵۷ش، به فرمان محمدرضا پهلوی نخست وزیر شد و وعدۀ اصلاحات سیاسی و اجتماعی را در چارچوب قانون اساسی و حفظ رژیم سلطنتی داد، ولی امام خمینی (ره) آن را خدعه و نیرنگ و به منظور نجات شاه و رژیم سلطنتی دانست و هر گونه همکاری با آن را حرام و غیرقانونی اعلام و جبهۀ ملی نیز او را از تشکیلات خود اخراج کرد. سرانجام دولت بختیار، پس از گذشت ۳۷ روز، در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ش سقوط کرد. او همان روز مخفی شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ش، از کشور به پاریس گریخت و از حمایت های سیاسی و مالی مقامات امریکا، انگلیس، اسرائیل، عربستان، مصر، عراق و اردن بهره مند گردید و از همۀ اقدامات خرابکارانه و تجزیه طلبانۀ داخل کشور، پشتیبانی سیاسی، مالی و نظامی کرد که ازجمله آن می توان به غائلۀ حزب خلق مسلمان در تبریز و کودتای نوژه اشاره کرد. پس از شکست این توطئه ها، وی «نهضت مقاومت ملی» را با همکاری شخصیت های معروف مخالف نظام جمهوری اسلامی در تابستان ۱۳۵۹ش تشکیل داد. بعد از آغاز جنگ عراق علیه ایران، وی با صدام حسین در بغداد دیدار و حمایت کامل نهضت مقاومت را از او در جنگ اعلام و بارها ایران را آغازگر جنگ معرفی کرد. در ۱۶ مرداد۱۳۷۰ به دست سه نفر در منزل مسکونی اش به قتل رسید. بختیار خاطراتش را در ۱۹۸۲ به زبان فرانسوی انتشار داد که با عنوان «یکرنگی» به فارسی ترجمه شده است (پاریس، ۱۳۶۱). کتاب ۳۷ روز از ۳۷ سال، خاطرات دورۀ نخست وزیری اوست. خاطرات شاپور بختیار در تهران نیز چاپ و منتشر شده است (۱۳۸۰ش).