بخارایی میرزا شمس

[ویکی نور] «میرزا شمس بخارایی»، از نویسندگان قرن 13ق، است. متأسفانه از شرح حال وی اطلاع چندانی در دست نیست، اما واژه میرزا، چنین می رساند که نویسنده در دربار شاهان منغیتیه ماوراءالنهر سمت دبیری داشته و از نزدیک، شاهد رخدادهای این دوران بوده است. ظاهرا وی تا دوره کوتاه مدت فرمانروایی امیر عمر (1826م)، در بخارا حضور داشته و پس از باده پیمایی وی، از بخارا فرار کرده، ولی در همان سال دوباره با سپاهیان امیر نصر الله خان (1826-1860م) به بخارا بازگشته است. از گفتار نویسنده در خلال کتاب، چنین برمی آید که وی نتوانسته در بخارا پایداری کند و بار دیگر از ترس ستمگری های امیر نصر الله به شهر سبز فرار کرده، از آنجا رهسپار خوقند شد و در زمره همراهان عمر خان، ولی نعمت سابق خود که او نیز به دربار محمدعلی خان خوقندی پناهنده شده بود، درآمد. در خوقند به خواجه یوسف کاشغری پیوست و از آنجا با وی به کاشغر رفت.
از مذهب و مرام میرزا شمس اطلاعی نداریم؛ فقط از فحوای گفتار وی در خلال کتاب (تاریخ بخارا، خوقند و کاشغر) پیداست که کتاب را به دور از تعصب دینی و مذهبی نگاشته است.