بحرالعلوم محمدمهدی بن مرتضی

[ویکی نور] سید محمّد مهدی بن مرتضی بن محمد بروجردی طباطبایی، از مشاهیر علمای امامیه در قرن دوازدهم، متبحّر در فقه و اصول و حدیث و کلام و تفسیر و رجال، در سال 1155 (و به قولی در 1154) در کربلا متولد شد.
پدر و اجداد او از دانشمندان سرشناس بودند و با بعضی از خاندان های علمی شیعه، از جمله خاندان مجلسی، خویشاوندی سببی یا نسبی داشتند و به دلیل همین پیوند خانوادگی، بحر العلوم از مجلسی اول به عنوان جد و از مجلسی دوم به عنوان دایی یاد می کند، (قمی، ج 2، ص 62).
بحر العلوم تحصیلات خود را در زادگاهش نزد پدر و شیخ یوسف بحرانی (صاحب حدایق) آغاز کرد، و بعد به نجف رفت و نزد شیخ مهدی بن محمد فتونی عاملی و شیخ محمد تقی دورقی و شیخ محمد باقر هزار جریبی به کسب علم پرداخت. سپس به کربلا بازگشت و به حوزۀ درس وحید بهبهانی (بهبهانی، آقا محمد باقر) پیوست. (بحر العلوم، 1363 ش، ج 1، مقدمه، ص 66، مدرس تبریزی، ج 1، ص 234، حبیب آبادی، ج 2، ص 416).
پس از آن که وحید به علت کهولت درس خود را تعطیل کرد، به توصیۀ استاد به نجف بازگشت و در آنجا حوزۀ درسی تشکیل داد، شاگردان بسیاری تربیت کرد و به عده ای از علما اجازۀ روایت داد، که از آن جمله اند: سیّد صدرالدین عاملی، شیخ جعفر نجفی صاحب کشف الغطاء، سید جواد عاملی صاحب مفتاح الکرامة، شیخ ابوعلی حائری صاحب منتهی المقال، ملا احمد نراقی، سید محمد مجاهد .
سید ابوالقاسم خوانساری (که بحر العلوم از او حکمت و کلام می آموخت و او نزد بحر العلوم فقه و اصول می خواند)، شیخ اسد اللّه شوشتری، میرزا محمد نیشابوری معروف به اخباری، حجت الاسلام شفتی، شیخ محمد علی اعسم، سید دلدار علی هندی (خوانساری، ج 7، ص 204، امین، ج 10، ص 159 - 160).
بحر العلوم در 1186 به مشهد سفر کرد و هفت سال در آنجا اقامت گزید. در این مدت گذشته از شرکت در مجالس علمی و مباحثه با علما، نزد میرزا مهدی شهید خراسانی به فراگیری فلسفه پرداخت و این حکیم او را به سبب مقام شامخ علمیش بحر العلوم خواند. این لقب که پیش از آن به کسی اطلاق نشده بود بعدها عنوان خاندان وی شد که تا امروز به آن شهرت دارند. (بحر العلوم، 1363 ش، ج 1، مقدمه، ص 43، امین، ج 10، ص 159).