[ویکی فقه] بحر الجواهر معجم الطب الطبیعی (کتاب). «بحر الجواهر معجم الطب الطبیعی» اثر محمد بن یوسف هروی در موضوع علم لغت ، فرهنگنامه ای جامع از لغات طبی است که توسط موسسه احیاء طب طبیعی مورد تحقیق قرار گرفته و در یک جلد منتشر است.
کتاب حاوی دو مقدمه از محقق و مولف و متن کتاب است. شیوه کار مولف در تالیف کتاب، همچون کتب لغت جدید می باشد که طبق حروف الفبا تنظیم شده و ملاک حرف اول کلمات می باشد؛ بنابراین کتاب با کلماتی که با حرف الف شروع می شوند آغاز شده و با کلماتی که با حرف یاء شروع می شوند خاتمه پیدا می کند.
گزارش محتوا
کتاب مجموعه ای از اسامی اطبای بزرگ و اسامی ادویه و الفاظ طبی و... است. مولف در تالیف آن عربی و فارسی را درهم آمیخته است؛ به عنوان مثال در ترجمه واژه «آطریلال» آنرا به فارسی چنین گفته است: «نباتیست که تخم او مستعمل است و تخم او مانند کرفس بوده وگیاه وی را رجل الطیر و رجل الغراب و حرز الشیطان خوانند. گرم و خشک است در آخر مرتبه دوم، در تداوی برص و بهق و به غایت سودمند است...» و یا در ترجمه واژه «آثاناسیا» چنین می خوانیم: «معجون ینفع من اوجاع الکبد و غیرها، و معناه المنقذ و قیل: (می آیم) و بهتر کنم، و قیل معناه دواء الذئب و المعز...» . مولف در ترجمه برخی از لغات به اقوال دیگر علمای لغت رجوع کرده است که بر اهمیت کتاب افزوده است مثلا در ترجمه اولین واژه کتاب که «آنس» است از سه قول جالینوس و مالقی و صاحب تذکره استفاده کرده است. مولف در نگارش کتاب نکاتی را رعایت کرده که به برخی از آنها اشاره می شود: ۱- ذکر وزن الفاظ ، مثلا: در ترجمه جرجیس ابتدا وزن آن را بر وزن «قندیل» گفته و بعد آنرا ترجمه نموده است. ۲- کمک گرفتن از اعراب برای برخی الفاظ، مثال: «الاذن:» بضم الهمزه و سکون الوسط و تحریکه ۳- مولف وقتی اسم برخی از میوه ها و گیاهان را بر می شمرد طبیعت آن را نیز بر ذکر می کند. ۴- علاوه بر الفاظ طبی، زندگینامه اطبای بزرگی همچون ابن سینا نیز مورد بررسی قرار داده است. ۵- نویسنده در کتابش از حیوانات نیز نام برده است مانند «السمع» به معنای بچه گرگ که از کفتار می باشد.
وضعیت کتاب
موسسه احیاء طب طبیعی با استفاده از نسخه خطی اواخر قرن ۱۰ ق و نسخه چاپ سنگی سال ۱۲۸۸، کتاب را مورد تحقیق قرار داده است. در پاورقی کتاب اختلاف نسخ و توضیح برخی الفاظ ذکر شده است. در انتهای کتاب نیز فهارس، اعلام، ابزار، اماکن، اوزان و کتب آمده است.
منبع
...
کتاب حاوی دو مقدمه از محقق و مولف و متن کتاب است. شیوه کار مولف در تالیف کتاب، همچون کتب لغت جدید می باشد که طبق حروف الفبا تنظیم شده و ملاک حرف اول کلمات می باشد؛ بنابراین کتاب با کلماتی که با حرف الف شروع می شوند آغاز شده و با کلماتی که با حرف یاء شروع می شوند خاتمه پیدا می کند.
گزارش محتوا
کتاب مجموعه ای از اسامی اطبای بزرگ و اسامی ادویه و الفاظ طبی و... است. مولف در تالیف آن عربی و فارسی را درهم آمیخته است؛ به عنوان مثال در ترجمه واژه «آطریلال» آنرا به فارسی چنین گفته است: «نباتیست که تخم او مستعمل است و تخم او مانند کرفس بوده وگیاه وی را رجل الطیر و رجل الغراب و حرز الشیطان خوانند. گرم و خشک است در آخر مرتبه دوم، در تداوی برص و بهق و به غایت سودمند است...» و یا در ترجمه واژه «آثاناسیا» چنین می خوانیم: «معجون ینفع من اوجاع الکبد و غیرها، و معناه المنقذ و قیل: (می آیم) و بهتر کنم، و قیل معناه دواء الذئب و المعز...» . مولف در ترجمه برخی از لغات به اقوال دیگر علمای لغت رجوع کرده است که بر اهمیت کتاب افزوده است مثلا در ترجمه اولین واژه کتاب که «آنس» است از سه قول جالینوس و مالقی و صاحب تذکره استفاده کرده است. مولف در نگارش کتاب نکاتی را رعایت کرده که به برخی از آنها اشاره می شود: ۱- ذکر وزن الفاظ ، مثلا: در ترجمه جرجیس ابتدا وزن آن را بر وزن «قندیل» گفته و بعد آنرا ترجمه نموده است. ۲- کمک گرفتن از اعراب برای برخی الفاظ، مثال: «الاذن:» بضم الهمزه و سکون الوسط و تحریکه ۳- مولف وقتی اسم برخی از میوه ها و گیاهان را بر می شمرد طبیعت آن را نیز بر ذکر می کند. ۴- علاوه بر الفاظ طبی، زندگینامه اطبای بزرگی همچون ابن سینا نیز مورد بررسی قرار داده است. ۵- نویسنده در کتابش از حیوانات نیز نام برده است مانند «السمع» به معنای بچه گرگ که از کفتار می باشد.
وضعیت کتاب
موسسه احیاء طب طبیعی با استفاده از نسخه خطی اواخر قرن ۱۰ ق و نسخه چاپ سنگی سال ۱۲۸۸، کتاب را مورد تحقیق قرار داده است. در پاورقی کتاب اختلاف نسخ و توضیح برخی الفاظ ذکر شده است. در انتهای کتاب نیز فهارس، اعلام، ابزار، اماکن، اوزان و کتب آمده است.
منبع
...
wikifeqh: بحرالجواهر_معجم_الطب الطبیعی