باید

ادعاها پایه علمی ندارند
جواب رو هم طوری می نویسم که هم از نظر زبان شناسی تاریخی دقیق باشه، هم با رفرنس های دانشگاهی پشتیبانی بشه، و هم سوءبرداشت های مطرح شده رو اصلاح کنه.
- - -
1. �اول زبان محاوره بوده بعد رسمی�
... [مشاهده متن کامل]

واقعیت علمی: همه زبان ها ابتدا در شکل گفتاری ( محاوره ای ) وجود داشته اند و بعد شکل نوشتاری یا رسمی پیدا کرده اند.
این موضوع در زبان شناسی تاریخی یک اصل پذیرفته شده است ( Crystal, The Cambridge Encyclopedia of Language, 2010 ) .
اما این به معنی این نیست که هر واژه محاوره ای الزاماً منبع اصلی واژه های رسمی است یا مسیر تغییر همیشه یک طرفه است. بسیاری از واژه ها از زبان نوشتاری یا ادبی وارد محاوره شده اند ( مثلاً در فارسی واژه های �تلفن�، �فرهنگ�، �تعلیم� ) .
- - -
2. �شما با آوردن کلمات شبیه، آن ها را مرتبط می کنید�
روش علمی در ریشه شناسی فقط بر شباهت سطحی استوار نیست.
زبان شناسی تطبیقی برای اثبات هم ریشه بودن واژه ها از قوانین تغییر آوایی منظم استفاده می کند ( Campbell, Historical Linguistics, 2021 ) .
اگر دو واژه فقط شبیه باشند اما با تغییرات واجی منظم در تطابق نباشند، هم ریشه بودنشان پذیرفته نمی شود ( مثلاً شباهت انگلیسی much و فارسی �موچ� تصادفی است و بی ارتباط ) .
- - -
3. �اوپای → اوپایست، این حرف سی از کجا می آید؟�
اگر منظور � - سی� در ترکی ( پسوند احتمال ) باشد، این ربطی به اوستایی ندارد و از سیستم صرفی مستقل ترکی آمده است.
در زبان های ایرانی � - ست� یا �است� ریشه در asti سنسکریت و اوستایی دارد به معنی �هست� ( Kent, Old Persian Grammar, 1953 ) .
پسوندهای ایرانی و ترکی از نظر ریشه شناسی مستقل هستند و تشابه ظاهری آن ها دلیل بر وام گیری یکی از دیگری نیست.
- - -
4. �فارسی کامل از ترکی مشتق شده�
این ادعا با تمام شواهد زبان شناسی تاریخی ناسازگار است.
فارسی ( دری ) یک زبان هندواروپایی شاخهٔ ایرانی است که از فارسی میانه و آن هم از فارسی باستان آمده است ( Skj�rv�, An Introduction to Old Iranian, Harvard, 2005 ) .
ساخت واژگانی فارسی پیوندی ( fusional ) است، نه التصاقی ( agglutinative ) مانند ترکی.
در فارسی: �رفتـ ـم� → یک پسوند شخصی که چندین معنی را همزمان منتقل می کند.
در ترکی: �git ti m� → هر وند یک معنی جدا دارد ( زمان، شخص، تعداد ) .
این دو سیستم صرفی کاملاً متفاوت اند و یکی از دیگری مشتق نشده.
- - -
5. �پهلوی خودش ترکی است�
فارسی میانه ( پهلوی ) هم مانند فارسی باستان یک زبان ایرانی میانه است، با ساختار و واژگان هندواروپایی.
متون پهلوی مانند �کارنامه اردشیر بابکان� و �بندهش� از نظر واژگان، دستور و واج شناسی، هیچ گونه نظام ترکی ندارند ( MacKenzie, A Concise Pahlavi Dictionary, 1971 ) .
ترکی در دوره ساسانی در ایران وجود داشت، ولی به عنوان زبان رسمی یا مادر زبان پهلوی هرگز نبوده.
- - -
6. �فارسی ساخت التصاقی دارد�
فارسی ساخت پیوندی ( fusional ) دارد و ویژگی هایش در کتاب های مرجع زبان شناسی ( Comrie, The World's Major Languages, 2018 ) ذکر شده.
دلیل: در فارسی، یک پسوند می تواند چند معنی را همزمان بدهد ( شخص، زمان، وجه ) .
در ترکی، هر پسوند فقط یک معنی دارد و زنجیره ای به واژه افزوده می شود → این یعنی التصاقی بودن.
این تفاوت بنیادین است و قابل انکار نیست.
- - -
7. �فعل های فارسی با حذف الف ابتدا از ترکی آمده اند�
این یک فرض غیرعلمی است.
افعال فارسی از ریشه های ایرانی می آیند که بسیاری از آن ها در اوستایی و فارسی باستان ثبت شده اند، قرن ها قبل از ورود ترکان به ایران.
مثال: �آمدن� ← اوستایی ā - vant ( آمده ) ، سنسکریت āgata.
مثال: �افتادن� ← فارسی میانه āptan.
شباهت های ظاهری بین ریشه ها در دو زبان نتیجه یا وام گیری متأخر است یا تصادف، نه اشتقاق کامل.
- - -
جمع بندی
این ادعاها بیشتر برداشت شخصی و بدون استناد به اصول پذیرفته شده زبان شناسی تاریخی است.
مطالعات علمی ( منابع بالا ) به روشنی نشان می دهند که:
فارسی از شاخه ایرانیِ خانواده هندواروپایی است.
ترکی از خانواده آلتایی ( یا به گفته بعضی پژوهشگران بدون خویشاوند نزدیک قطعی ) .
ساختار صرفی، واجی و ریشه شناسی این دو زبان مستقل است.
تماس زبانی باعث وام گیری واژگان شده، ولی هیچ کدام به طور کامل از دیگری مشتق نشده.
- - -

اقای اقبالی اول زبان محاوره بوده بعد رسمی یعنی کلمات از محاوره به صورت رسمی در میان نه برعکسش، این فرض بسیار اشتباهیه، بعدش چیزی که شما میگین با اوردن کلمات شبیه از نظر تلفظی مرتبط میکنید کلمات رو ولی
... [مشاهده متن کامل]

هیچ توضیحی ندادین طبق کدوم قاعده اوپای میشه اوپایست، این حرف سی از کجا میاد ما در فارسی کلا قالب و گرامر ترکی هست و ربطی به اوستا ندارد، بعدش زبان مثل تاریخ نیست که بگی چون فلان کتاب گفته دیگه این سنده بلکه اونم یک نظره، زبان بر اساس استنباط و اتیمولوژی و تاریخچه کلمات تحلیل میشه، خود کلمه سی در ترکی پسوند احتمال ساز و عدم قطعیت هست، با توضیح شما این کلمه معنی رفتن میده از توش اجبار و ضرورتی در نمیاد، اصلا فارسی کامل از ترکی مشتق شده شما فعلها رو یه نگاهی بکنید با حذف الف ابتدا همه از ترکی اومدن، شما به پهلوی رفرنس میدین پهلوی خودش ترکی هست, این زبان فارسی ساختی التصاقی داره و قواعدش ربطی به زبانهای هند اروپایی نداره، اون چیزهایی که فرمودین ما همه رو دیدیم و قبول نداریم چون همشون کاوری بر حقیقت هستند،

منبع. عکس فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی دکتر محمد حسن دوست
زبان های ترکی�در چند مرحله بر�زبان فارسی�تأثیر گذاشته است. نخستین تأثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان تُرک در ارتش�سامانیان�روی داد. پس از آن، در زمان فرمان روایی�غزنویان، �سلجوقیان�و پس از�حملهٔ مغول، تعداد بیشتری�وام واژهٔ�ترکی به زبان فارسی راه یافت؛ اما بیشترین راه یابی واژه های ترکی به زبان فارسی در زمان فرمانروایی�صفویان، که ترکمانان�قزلباش�در تأسیس آن نقش اساسی داشتند، و�قاجاریان�بر ایران بود.
... [مشاهده متن کامل]

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

پاسخ مستند و دقیق می نویسم تا هم به ریشه ی واقعی �باس� و �بایست� در فارسی پرداخته بشه، هم به ادعای �ترکی بودن�ش جواب علمی داده بشه.
- - -
1. ریشه ی علمی �باس� و �بایست� در فارسی

... [مشاهده متن کامل]

منابع زبان شناسی تاریخی معتبر ( مثل فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی حسن انوری، A Concise Pahlavi Dictionary مکنزی، و Lexicon der altiranischen Sprachen بارثولومه ) مسیر تحول این واژه را این طور بیان می کنند:
اوستایی: upa - ay یا upa - aeiti → �نزدیک شدن، رسیدن� ( Bartholomae AiW, p. 147 )
فارسی باستان: upa - ai - → �به سوی چیزی رفتن، رسیدن� ( Kent, Old Persian, p. 169 )
پهلوی: apāyist → �واجب، لازم�
و apāyistan → �لازم بودن، واجب بودن� ( Nyberg, Manual of Pahlavi, p. 25f )
فارسی میانه: بایست / بایستن → معنای �لازم بودن�
فارسی نو: �بایست� و �بایسته� در زبان معیار؛ و در گفتار محاوره ای �باس� ( به ویژه در لهجه های مناطق مرکزی و غربی ایران )
📚 منابع:
حسن انوری، فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی، ص 403–404
مکنزی، A Concise Pahlavi Dictionary، مدخل apāyist
Bartholomae, Altiranisches W�rterbuch, AiW 147
Kent, Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon, p. 169
- - -
2. توضیح تحول واجی ( Phonetic Evolution )
�بایست� در فارسی گفتاری معمولاً به شکل کوتاه شده درمی آید:
بایست → بایس → باس
این تغییر، یک قاعدهٔ رایج در فارسی محاوره ای است که:
حذف همخوان میانی /y/ یا /i/ در کلمات دو هجایی
حذف صامت پایانی /t/ در گفتار سریع
مثال های مشابه:
�بایست� → �بایس� → �باس�
�می خواست� → �می خواستِ� → �می خاس�
پس شکل محاوره ای �باس� یک کاهش آوایی طبیعی از �بایست� است و در تمام تاریخ زبان فارسی نمونه های مشابه داریم.
- - -
3. پاسخ به ادعای �ترکی بودن�
ادعای اینکه �باس� از ترکی bas ( �بزن� ) گرفته شده باشد، از نظر زبان شناسی چند مشکل اساسی دارد:
1. شواهد متنی کهن فارسی
�بایست� و �بایستن� در متون فارسی قرون اولیه ( مثلاً شاهنامه، تاریخ بیهقی ) قرن ها قبل از ثبت اولین کاربرد محاوره ای �باس� وجود داشته اند.
مثال: �چون چنین بایست کردن، چنین کردند� ( تاریخ بیهقی، قرن ۵ هجری )
2. معناشناسی ( Semantic Gap )
در ترکی، bas فعل �فشردن، فشار دادن، زدن� است. معنای �باید� یا �لازم است� از این فعل به طور مستقیم در ترکی گرفته نمی شود، مگر در عبارات خاص و استعاری ( مثلاً bas git = بزن برو ) . ولی در فارسی �باس� دقیقاً همان �باید� است، که از تحول معنایی ریشهٔ ایرانی upa - ai - آمده، نه از فعل �زدن� ترکی.
3. تحول واجی متفاوت
اگر قرار بود �bas� ترکی وارد فارسی شود و به معنی �باید� تثبیت شود، باید شواهد وام گیری ( loanword ) در متون میانه یا متأخر پیدا شود. اما تمام شواهد �بایست� و �بایستن� پیش از تماس گسترده با ترکی موجودند.
4. نقش لهجه ها
در فارسی محاوره ای شهری، کوتاه شدن �بایست� به �باس� از درون خود فارسی اتفاق افتاده. این روند را در لهجه هایی که اصلاً تماس نزدیک با ترکی نداشته اند هم می بینیم، پس وارداتی بودنش رد می شود.
- - -
4. چرا ادعای �ترکی بودن باس� علمی نیست
این ادعا هیچ استناد تاریخی و متنی ندارد.
مسیر تحول واژه از اوستایی → پهلوی → فارسی نو با شواهد کامل موجود است.
معنای �باس� فارسی و �bas� ترکی از نظر ریشه و ساختار متفاوت اند.
شباهت سطحی آوایی بین دو واژه نمی تواند دلیل وام گیری باشد ( چون در بسیاری زبان ها هم صدایی تصادفی وجود دارد ) .
- - -
✅ نتیجه: �باس� فارسی شکل کوتاه شدهٔ محاوره ای از �بایست� است که خود از ریشهٔ اوستایی upa - ai - �رسیدن، لازم بودن� آمده و مسیر تحولش در متون تاریخی کاملاً قابل ردیابی است. این واژه هیچ ارتباط ریشه ای با فعل ترکی bas ( �زدن، فشار دادن� ) ندارد، و شباهت آوایی صرف، دلیل بر وام گیری نیست.
- - -

ریشه کلمه باس هست این کلمه در زبان عامیانه باس هست. مثال باس بری مغازه
بعد به صورت بایس و باست تغیر کرده است و سپس بایست و بایسته ولی از کجا میاد این کلمه از عبارت معادلی در زبان ترکی میاد مثال باس گد دوکانا یعنی بزن برو مغازه در اینجا باس یعنی بزن برو هست که معنای اجباری و یک درخواست با اجبار و جدیت هست، تمامی دوستان یک ریشه یابی من دراوردی کرده اند بایان و اینا واقعا خنده دار هست همه چی توی زبان عامیانه وجود داره که کسی سراغش نمیره
... [مشاهده متن کامل]

منبع. عکس فرهنگ ریشه واژگان فارسی دکتر علی نورایی
زبان های ترکی�در چند مرحله بر�زبان فارسی�تأثیر گذاشته است. نخستین تأثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان تُرک در ارتش�سامانیان�روی داد. پس از آن، در زمان فرمان روایی�غزنویان، �سلجوقیان�و پس از�حملهٔ مغول، تعداد بیشتری�وام واژهٔ�ترکی به زبان فارسی راه یافت؛ اما بیشترین راه یابی واژه های ترکی به زبان فارسی در زمان فرمانروایی�صفویان، که ترکمانان�قزلباش�در تأسیس آن نقش اساسی داشتند، و�قاجاریان�بر ایران بود.
... [مشاهده متن کامل]

به لکی
باید:، مِتِ، باد، واد، اِباسه، اِگِره ک

"باید بباید#نشاید نشاید"
" اِذاجاءَالاِحتِمالُ بَطَلَ الِاستِدلال ُ".
" اگر شاید آید راه آوری رود . "
" اگر شاید آید باید ناید . "
" شاید آید باید ناید. "

A must - have/must - see/must - read etc =
informal. something that is so good, exciting, or interesting that you think people should have it, see it etc
a must - read novel

had best ( do something )
spoken
ought to

ought to do something, had better do something
We’d best be getting back
If so, we had best listen closely, since we will not get another chance

باید. فعله

زیبائی باید دید، باید فهمید.

لازم، باید

Must
باید

به کردی ایلامی باید میشه mia میا

باید:
Must
Maun
Should

باید - اجبار ی _ حتما - لازمان - ( maun )

لازمان
لازم
باید
اجباری
حتما
maun

لازمان

لازم

باید

مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ٢١)

+ عکس و لینک

لغت نامه دهخدا

فرهنگ فارسی

فرهنگ معین

فرهنگ عمید

واژه نامه بختیاریکا

دانشنامه اسلامی

مترادف ها

فارسی به عربی

پیشنهاد کاربران