بانکداری الکترونیک

بانک داری الکترونیک یا برخط یا اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان بانک در جهت افزایش سرعت و کارایی آن ها در ارائهٔ خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائهٔ امکانات سخت افزاری و نرم افزاری به مشتریان بانک که با استفاده از آن ها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز ( ۲۴ ساعته ) از طریق کانال های ارتباطی ایمن و با اطمینان، عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
به عبارت دیگر بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری های پیشرفتهٔ نرم افزاری و سخت افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است و نیازی به حضور فیزیکی مشتری در شعبه نیست. بانکداری الکترونیک به مشتریان اجازه می دهد تا معاملات اقتصادی را در یک وب سایت امن، انجام دهند.
مولر ( ۲۰۰۸ ) ، بانک داری الکترونیک را استفاده بانک ها از اینترنت برای ارائهٔ خدمات بانکی به مشتریان و استفادهٔ مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حساب های بانکی خود تعریف می کند. [ ۱] با این حال، برخی از صاحب نظران، تعریف کلی تری ارائه کرده اند و استفاده از سایر ابزارها و کانال های الکترونیک نظیر تلفن همراه، تلفن و تلویزیون دیجیتال به منظور اطلاع رسانی، ایجاد ارتباط و انجام تراکنش بانکی را نیز مشمول تعریف بانک داری الکترونیک دانسته اند. [ ۲] مهم ترین کانال های بانکداری الکترونیک عبارت اند از:
• رایانه های شخصی
• کیوسک
• شبکه های مدیریت یافته
• تلفن ثابت و همراه
• دستگاه های خودپرداز
• پایانه های فروش
پول الکترونیک، برای نخستین بار در سال ۱۹۱۸ در کشور آمریکا توسط بانک های فدرال رزرو ( Federal Reserve Banks ) مورد استفاده قرار گرفت. این بانک ها، پرداخت و انتقال وجوه را با استفاده از تلگراف در دستور کار خود قرار دادند. این بانک بعدها با توسعهٔ مؤسسات تهاتری خودکار ( در سال ۱۹۷۲ ) ، زمینهٔ استفادهٔ گسترده از پول الکترونیک را فراهم کرد. [ ۳]
اولین تجربهٔ ساخت دستگاه خودپرداز به سال ۱۹۳۹ برمی گردد. این دستگاه که توسط سه مخترع به نام های لاتر، جرج و سیمجیان ساخته شد، مورد توجه بانک ها و سازمان ها قرار نگرفت. با وجود این تجربهٔ ناموفق، سه مخترع دیگر با نام های دان وتزل، تام بارنز و جرج چستین در سال ۱۹۶۸، ساخت دستگاه خودپرداز را با مفهومی جدید آغاز کردند. ساخت اولین نمونهٔ آن ها، پنج میلیون دلار هزینه دربرداشت. محصول این پروژه در سال ۱۹۷۳ به عنوان اولین دستگاه خودپرداز در کمیکال بانک ( Chemical Bank ) در شهر نیویورک نصب شد. اولین نسل از دستگاه های خودپرداز، به صورت آفلاین کار می کردند و پول به صورت خودکار از حساب مشتریان کسر نمی شد؛ بنابراین فقط مشتریان ویژه ای که از اعتبار خاصی برخوردار بودند، مجاز به استفاده از این دستگاه ها بودند. [ ۳]