بانک و بانکداری (bank and banking)
مؤسسه ای مالی که با قبول سرمایه های سپرده شده در آن به شرکت ها و افراد وام می دهد و به مشتریان خدمات مالی عرضه می کند. عرضه خدمات مالی به مشتریان و شرکت های تجاری بانکداری نام دارد که مشتمل است بر عملیات مربوط به حساب های جاری، پس انداز، اعطای وام و غیره. در امپراتوری بابل معاملات بانکی به شیوۀ ابتدایی آن رواج داشت، چنان که بر روی ستونی که قوانین حمورابی حک شده مقرراتی برای دادن وام و قبول سپرده های تجاری ذکر شده است. در این شهر تجارتخانه ها و بانک های بزرگی وجود داشت که در آن ها دادن تمسک، حواله و برات و نیز دریافت ربح معمول بود؛ معابد هم به عملیات بانکی محدودی مبادرت می کردند. در یونان علاوه بر بانک های خصوصی، برخی معابد ازجمله معبد دلفی به کار صرافی اشتغال داشتند و سپرده های مردم را می پذیرفتند و به اشخاص یا شهرها وام اعطا می کردند. در چین در ۶ پ م بانکداری به نوعی رواج داشت که با اختراع کاغذ و به کارگیری آن در عملیات بانکداری اهمیتی بسزا یافت و همین کشف بود که برای اولین بار تهیه اسناد، تنظیم محاسبات و نگاهداری حساب ها و نقل و انتقال اسناد را به شکلی ارزان و ساده مقدور و چاپ و نشر اسکناس را ممکن ساخت. در اوایل قرون وسطا، اقوام مختلف به ویژه یهودی ها عملیات صرافی و بانکی را انجام می دادند، ولی با مخالفت و تعصب شدید مقامات کلیسا علیه دریافت ربح از افراد این فعالیت تقریباً محدود شد. در دورۀ رنسانس با پیشرفت تدریجی دادوستد فعالیت های بانکی نیز توسعه یافت. در ایران بانکداری قبل از دورۀ هخامنشی به شیوۀ ابتدایی مرسوم بود و در انحصار معابد و شاهزادگان قرار داشت. در دورۀ هخامنشیان بازرگانی رونق گرفت و پول و مسکوک رواج یافت و بدین ترتیب فعالیت بانکداری آغاز شد.
دوران معاصر. اولین بانکی که در ایران تأسیس شد بانک جدید شرق نام داشت که مرکز آن در لندن بود. بانک شاهی (شاهنشاهی) از دیگر بانک هایی بود که در ۱۸۷۲ (۱۲۵۱ ش) در ایران تأسیس شد و مؤسس آن فردی انگلیسی به نام جولیوس دو رویتر بود. سپس بانک استقراضی روس ایجاد شد که صاحب امتیاز آن فردی روسی بود و ۷۵ سال در ایران فعالیت کرد. در ۱۳۰۷ ش بانک ملی ایران رسماً در تهران آغاز به کار کرد و نخستین بانک ایرانی بود که به چاپ و نشر اسکناس پرداخت. پس از آن بانک های ایرانی متعددی تشکیل شدند که به امور بانکداری اشتغال دارند. دغدغۀ مهم مسلمانان در استفاده از تسهیلات بانکی و اخذ سود در قبال سپرده در همۀ کشورهای اسلامی مسئله حرمت رباست که نوعاً در بانک ها رایج است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، جمعی از فقهای طراز اول کشور از سوی امام خمینی (ره) برگزیده شدند تا روش های موجود در بانکداری را بررسی و با توجه به اصول و مقررات فقه اسلامی و با استفاده از عقود شرعی نسبت به انطباق روش های موجود با احکام اقتصادی اسلام و حذف ربا اقدام کنند. این طرح به قانون بانکداری اسلامی موسوم گردید و در بانک های جمهوری اسلامی ایران تاحدی به اجرا گذارده شد.
مؤسسه ای مالی که با قبول سرمایه های سپرده شده در آن به شرکت ها و افراد وام می دهد و به مشتریان خدمات مالی عرضه می کند. عرضه خدمات مالی به مشتریان و شرکت های تجاری بانکداری نام دارد که مشتمل است بر عملیات مربوط به حساب های جاری، پس انداز، اعطای وام و غیره. در امپراتوری بابل معاملات بانکی به شیوۀ ابتدایی آن رواج داشت، چنان که بر روی ستونی که قوانین حمورابی حک شده مقرراتی برای دادن وام و قبول سپرده های تجاری ذکر شده است. در این شهر تجارتخانه ها و بانک های بزرگی وجود داشت که در آن ها دادن تمسک، حواله و برات و نیز دریافت ربح معمول بود؛ معابد هم به عملیات بانکی محدودی مبادرت می کردند. در یونان علاوه بر بانک های خصوصی، برخی معابد ازجمله معبد دلفی به کار صرافی اشتغال داشتند و سپرده های مردم را می پذیرفتند و به اشخاص یا شهرها وام اعطا می کردند. در چین در ۶ پ م بانکداری به نوعی رواج داشت که با اختراع کاغذ و به کارگیری آن در عملیات بانکداری اهمیتی بسزا یافت و همین کشف بود که برای اولین بار تهیه اسناد، تنظیم محاسبات و نگاهداری حساب ها و نقل و انتقال اسناد را به شکلی ارزان و ساده مقدور و چاپ و نشر اسکناس را ممکن ساخت. در اوایل قرون وسطا، اقوام مختلف به ویژه یهودی ها عملیات صرافی و بانکی را انجام می دادند، ولی با مخالفت و تعصب شدید مقامات کلیسا علیه دریافت ربح از افراد این فعالیت تقریباً محدود شد. در دورۀ رنسانس با پیشرفت تدریجی دادوستد فعالیت های بانکی نیز توسعه یافت. در ایران بانکداری قبل از دورۀ هخامنشی به شیوۀ ابتدایی مرسوم بود و در انحصار معابد و شاهزادگان قرار داشت. در دورۀ هخامنشیان بازرگانی رونق گرفت و پول و مسکوک رواج یافت و بدین ترتیب فعالیت بانکداری آغاز شد.
دوران معاصر. اولین بانکی که در ایران تأسیس شد بانک جدید شرق نام داشت که مرکز آن در لندن بود. بانک شاهی (شاهنشاهی) از دیگر بانک هایی بود که در ۱۸۷۲ (۱۲۵۱ ش) در ایران تأسیس شد و مؤسس آن فردی انگلیسی به نام جولیوس دو رویتر بود. سپس بانک استقراضی روس ایجاد شد که صاحب امتیاز آن فردی روسی بود و ۷۵ سال در ایران فعالیت کرد. در ۱۳۰۷ ش بانک ملی ایران رسماً در تهران آغاز به کار کرد و نخستین بانک ایرانی بود که به چاپ و نشر اسکناس پرداخت. پس از آن بانک های ایرانی متعددی تشکیل شدند که به امور بانکداری اشتغال دارند. دغدغۀ مهم مسلمانان در استفاده از تسهیلات بانکی و اخذ سود در قبال سپرده در همۀ کشورهای اسلامی مسئله حرمت رباست که نوعاً در بانک ها رایج است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، جمعی از فقهای طراز اول کشور از سوی امام خمینی (ره) برگزیده شدند تا روش های موجود در بانکداری را بررسی و با توجه به اصول و مقررات فقه اسلامی و با استفاده از عقود شرعی نسبت به انطباق روش های موجود با احکام اقتصادی اسلام و حذف ربا اقدام کنند. این طرح به قانون بانکداری اسلامی موسوم گردید و در بانک های جمهوری اسلامی ایران تاحدی به اجرا گذارده شد.
wikijoo: بانک_و_بانکداری