بانک تسویه کننده

بانک تسویه کننده ( به انگلیسی: Bad Bank به معنی لغوی «بانک بد»، «بانک شرور» ) نام تلویحی بانکی است که به طور غیرمستقیم در خدمت رفاه کلی جامعه و متعلق به دولت بوده و وظیفه اش رتق و فتق و جمع آوری دارایی های بد یا «زباله» های اقتصادی با احتمال نقد شوندگی پایین یا «روی دست مانده» بانک های رسمی و از نظر اقتصادی درمانده در بازار است. این گونه اصطلاحات در نگاه اول مضحک و غیرعلمی در علم و اخبار اقتصادی ملت های انگلیسی زبان، به خصوص در ایالات متحد آمریکا بسیار رایج است. به عقیده برخی رسانه ها این سازمان ها را می توان به فارسی نوعی شرخر نامید. این نام و اصطلاح بازاری ایرانی در نوع خودش و از نظر کیفیت، سنتی تر و اصیل تر از Bad Bank است و قدمتی بس دراز در سیستم اقتصادی تاریخ ایران دارد.
در جریان بحران جهانی اقتصاد، بسیاری بانک ها در خزانه های خود ده ها میلیارد فقره اوراق بهادار، قرضه، سهام، شرط بندی و غیره انبار کرده اند که ارزش آن ها در مدت زمانی بسیار کوتاه سیر نزولی تقریباً عمودی داشته و در بسیاری موارد به صفر رسیده است. به عنوان نمونه می توان یک بانک وام مسکن آلمانی بنام هیپو ریل استیت ( به آلمانی: Hypo Real Estate ) را ذکر کرد که فقط در ۲ ماه گذشته ( تاریخ نگارش مقاله: فروردین ۱۳۸۸ ) بیش از یکصد میلیارد یورو پشتیبانی دولتی دریافت کرده تا ورشکست نشود. [ ۱]
اینگونه موسسات مالی بحران زده اوراق بورسی خاصی را ( اکثراً آمریکایی ) با منفعت اسمی و وعده ای بسیار هنگفت خریداری کرده و انبار کرده اند که بیشتر ویژگی قماربازی را دارا هستند و هیچ رابطه ای با اوراق سنتی سهام یا اوراق قرضه کلاسیک ندارند. به عنوان مثال: اوراق بورس شرطبندی روی وضعیت اقتصادی رو به نزول یا رو به صعود. این نوع شرطبندی های با ریسک بسیار بالا از رایج ترین نوع عملیات بورسی هستند و همان طور که در اوایل سال ۲۰۰۹ ثابت شد، ارزش مجازی سرسام آور این اوراق با فروپاشی بازار املاک و خانه در آمریکا به صفر رسید. از دیگر اشتباهات عمده و کمر شکن بانک ها می توان نوعی عملیات وام دهی را نام برد که اصولاً در بین بانک های معتبر و متین خلاف اقتصادی بزرگی محسوب می شود، یعنی وام کوتاه مدت دریافتی خود را به دراز مدت به دیگری وام دادن.
بانک های تسویه کننده را دولت ها و موسسات مالی غیردولتی راه اندازی می کنند و وظیفه دارند پس از مطالعات دقیق انواع اوراق بانکی کم ارزش تا بی ارزش شده را از بانک های کلیدی که شخصیت حیاتی برای مملکت یا شرکت مادر/کارفرما دارند، خریداری کرده و از بازار خارج کنند تا مؤسسه مربوطه بتواند دوباره روی پای خود بایستد. بانک های شر خر پرداخت مبالغ مورد طلب بانک ها از شرکت ها و سازمان های ورشکسته را نیز به عهده می گیرند ولی بدون اینکه بدهی مؤسسه بدهکار منتفی محسوب گردد. مؤسسه بدهکار یا ورشکسته از این زمان در مقابل بانک شرخر مسئول است. این موسسات کمکی در اغلب موارد یارانه های دولتی به صورت نقدی یا ضمانتی دریافت می کنند.