بالا خیابان

اولین خیابان مشهد در شمال میدان حرم مطهر از دورۀ صفوی. در دورۀ شاه عباس اول در فاصلۀ دروازۀ بالا خیابان یا دروازۀ قوچان و دروازۀ پایین خیابان احداث شد. ظاهراً شیخ بهایی آن را طراحی کرده و ساخته بوده است. به آن خیابان شاه عباسی یا خیابان علیا نیز می گفتند. امروز بولوار سپهبد قرنی نامیده می شود. باروی شهر از منتهی الیه بالا خیابان می گذشت و پشت آن خندقی کم عمق بود که در جای آن قسمت هایی ازجمله کوچۀ آگاهی ساخته شد. به سبب قرارداشتن باغ نادری در بالا خیابان که نادرشاه خود آرامگاهش را در آن ساخته بود، پس از تعریض خیابان در دورۀ رضاشاه پهلوی، خیابان نادری نامیده شد. امروز خیابان آیت الله شیرازی نامیده می شود. بالا خیابان محله ای اعیان نشین و سراسر باغ و مزرعۀ سبزی کاری بود. ازجملۀ آن ها باغ تولیت روبه روی باغ نادری، باغ آصف الدوله، باغ بهشت آباد، و باغ نقیب بود. باغ اخیر تا دهۀ ۱۳۵۰ باقی بود. در وسط خیابان یک جوی آب بود که در اطراف آن درختان توت و چنار قرار داشت. مشهور بود که گوش مقصران را به آن چنارها میخکوب می کردند. حمام و کوچه مجاور درخت ها، حمام پاچنار و کوچه پاچنار نامیده می شد. این درختان که به چنار شاه عباسی شهرت داشتند، در تعریض خیابان از بین رفتند. در ابتدای بالا خیابان یک آسیاب آبی بود که کوچۀ سرآسیا در نزدیکی میدان شاهپور بازماندۀ آن است. از مکان های مهم آن مدرسه های علمیۀ نواب، بهزادیه، باقریه، نواب صفوی، و کاروان سرای ملک، کوچه نو، کوچه دردار، کوچۀ قراول خانه، کوچۀ مشّاق بود.