بافت پوششی

بافت پوششی یا اپیتلیوم ( به انگلیسی: Epithelium ) بافتی است که از سلول های چندضلعی اجتماع یافته ای تشکیل شده است که پوشش سلولی سطوح خارجی و داخلی بدن از جمله پوست، دیوارهٔ رگ ها و حفره های کوچک را می پوشاند. بسیاری از غدد نیز از بافت پوششی تشکیل شده اند. این بافت در بالای بافت همبند قرار گرفته است و این دولایه توسط غشای پایه از هم جدا می شوند.
در زبان یونانی، اپی، به معنای روی یا بالای و تلی به معنای بافت است. بافت های پوششی دارای رگ های خونی در اطراف خود نمی باشند و بنابراین از طریق نفوذ غذا از بافت های زیرین همبند، تغذیه می کنند. بافت های پوششی می توانند به صورت خوشه ای از سلول ها ی موجود باشند و به عنوان غدد درون ریز و غدد برون ریز عمل کنند. غدد درون ریز و برون ریز به شدت با رگهای خونی احاطه شده اند و از طریق آن تغذیه می کنند. در انسان بافت پوششی به عنوان یکی از ۴ بافت پایه به شمار می آید. ۳ بافت دیگر بافت های همبند، عضلانی و عصبی هستند. مادهٔ بین سلولی این بافت بسیار اندک است. اتصال بین سلول های این بافت به دلیل وجود سلول های چسبندگی، درهم فرورفتگی های غشا و اتصالات بین سلولی بسیار قوی است. غشای پایه شبکه ای از پروتیین های رشته ای و پلی ساکاریدهای چسبناک است.
سلول ها در بافت پوششی به شدت به هم فشرده هستند وفضای خالی بسیار کم و کوچکی در میان آن ها موجود است. این سلولها صفحه ای پیوسته را که در بسیاری از نقاط توسط اتصال های محکم و دزموزوم ها به هم متصل شده اند را تشکیل می دهند. بافت پوششی، قسمت بیرونی و درونی پوست را تشکیل می دهد.
سلول های بافت پوششی بر روی غشای پایه قرار گرفته اند که سلولی نیست و از شبکه های پروتئینی و گلیکوپروتئینی ساخته شده. بافت پوششی توسط شکل سلولهایشان و هم چنین تعداد لایه های تشکیل دهنده به گروه های مختلف تقسیم می شوند. بافت پوششی که تنها ضخامت یک سلول را دارد به عنوان بافت پوششی ساده شناخته می شود. اگر دو یا چند سلول ضخامت بافت پوششی را تشکیل دهند به آن بافت پوششی طبقه دار گفته می شود. گونه ای دیگر از بافت پوششی نیز موجود است که به آن بافت شبه طبقه دار گویند.
بافت پوششی ساده دارای ضخامت یک سلول است و هر سلول در تماس مستقیم با غشای پایه است. این بافت معمولاً در جایی پیدا می شود که نیاز به جذب یا فیلترینگ باشد. ضخامت سد بافت پوششی این پروسه را نظم می بخشد. بافت پوششی ساده به طور عمومی بر اساس شکل آن ها به گروه های مختلف طبقه بندی می شوند. سه گروه اصلی بافت پوششی ساده عبارتند از:

بافْتِ پوشِشی (epithelium)
در جانوران، بافتی متشکل از یاخته های به هم فشرده ای درون حفره یا مجراها، برای پوشاندن سطح بدن. یاخته های بافت پوششی سطوح داخلی مجاری یا فضاهایی در درون بدن را آستر می کنند که از هوا یا مایع پُرند. بافت پوششی ممکن است حفاظتی، مثلاً در پوست، یا ترشّحی، مانند یاخته های جدار داخلی دیوارۀ روده، باشد. یاخته های پوششی از کناره ها به هم می چسبند و بافت پوششی را می سازند. یاخته های پوششی یاخته های ویژه ای اند که از یاخته های لایۀ زیرین محافظت می کنند و ممکن است فعالیت خاصی نیز داشته باشند. مثلاً، در ریۀ انسان کیسه های هوایی یاخته هایی پوششی دارند. این یاخته ها بسیار نازک اند و سطح وسیعی را به منظور تسهیل جذب اکسیژن و دفع دی اکسید کربن در فرایند تبادلات گازیفراهم می آورند. همچنین، کیسه های هوایی را همیشه مرطوب نگه می دارند تا سالم بمانند. یاخته های پوششی متفاوتی راه های هوا را در فاصله دهان و بینی تا ریه آستر می کنند که بسیاری از آن ها یاخته های مژک دار ویژه اند. این یاخته ها موهای ریز یا مژکهایی دارند که به سمت عقب و جلو حرکت می کنند و مایع مخاطی را از ششبه سمت دهان هدایت می کنند. با این عمل، هر مادۀ خارجی یا باکتری که طی عمل دم وارد شش ها می شود، به سبب احتمال آسیب رسانی، دور می شود. استعمال دخانیاتبه این یاخته ها صدمه می زند.