باسماچیان نام گروهی از مسلمان های آسیای میانه است که در میان سال های ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۹ خورشیدی ( برابر ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۰ میلادی ) شورش هایی را ضد شوروی انجام می دادند. این جنبش با آمدن انورپاشا وزیر جنگ پیشین عثمانی به بخارای شرقی تقویت شد. پس از قتل او، ابراهیم بک تا سال ۱۳۰۵ خورشیدی ( ۱۹۲۶ میلادی ) فرماندهی باسماچیان را برعهده داشت. قلع و قمع باسماچیان تا اواخر این دهه به درازا کشید و در جریان آن خسارات بسیاری به اقتصاد بخارای شرقی و فرغانه وارد آمد. در این اغتشاشات گروهی از مردم امیرنشین بخارا که نگران آینده بودند، به افغانستان و ایران مهاجرت کردند.
... [مشاهده متن کامل]
واژه «باسماچی» در ازبکی به معنای «راهزن» یا «دزد» است روس ها این اصطلاح را برای نام گذاری گروه های مبارز در آسیای میانه به کار می بردند که به مردم سراسر منطقه نشان دهند که آن ها جنایتکارانی بیش نیستند.
پس از پیمان آخال که ایران از تمامی سرزمین های خود در آسیای میانه چشم پوشید، بدرفتاری زمامداران روس با مردم، کم کم مردم را به آنان بدبین ساخت. پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه که روس ها چیرگی کامل بر تمام شهرها یافتند، آغاز به دگرگونی های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی زدند که بیش از پیش آن ها را در بین مردم بدبین ساخت و زمینه ساز جنبش هایی ضد روس ها شد.
این جنبش از شهر بخارا آغاز و کم کم به فرغانه، خوقند، سمرقند، سیردریا و آمودریا و کوهستان های تاجیکستان و بخش هایی از قرقیزستان و در کل به همهٔ آسیای میانه رسید. رهبری گروه را شخصی به نام ابراهیم بک پیش می برد که در زمان نادر بر اثر سازش دو دولت ابراهیم از افغانستان داخل ترکمنستان گردید و با ۷۰۰ سرباز کشته شد. پس از آن باسماچی ها مدت ۳۵ سال با دولت اتحاد شوروی جنگیدند. تا آنکه در زمان خروشچف نیمه آزادی را به دست آوردند؛ دولت شوروی بدخشان تاجیکستان را به نام ولایت مختار بدخشان نام گذاشتند.
با گذشت زمان رهبران محلی شروع به همکاری با مقامات شوروی کردند و مردم نیز در پی سیاست های بومی سازی لنین و استالین به حزب کمونیست پیوستند. بسیاری نیز در جمهوری های تاجیک، ازبک، قرقیز، قزاق و ترکمن به مقامات بالایی رسیدند. در زمان شوروی سازی آسیای میانه، کانون مبارزات ضددینی اسلام بود. دولت با سرکوب روحانیون اسلامی و نشانه های هویت اسلامی مانند حجاب، بیشتر مساجد را تعطیل کرد. ازبک هایی که همچنان مسلمان بودند، ملی گرا شناخته می شدند و بیشتر هدف زندان یا اعدام قرار می گرفتند. جمع آوری و صنعتی سازی استالینی نیز همانند سایر نقاط اتحاد جماهیر شوروی پیش می رفت.
... [مشاهده متن کامل]
واژه «باسماچی» در ازبکی به معنای «راهزن» یا «دزد» است روس ها این اصطلاح را برای نام گذاری گروه های مبارز در آسیای میانه به کار می بردند که به مردم سراسر منطقه نشان دهند که آن ها جنایتکارانی بیش نیستند.
پس از پیمان آخال که ایران از تمامی سرزمین های خود در آسیای میانه چشم پوشید، بدرفتاری زمامداران روس با مردم، کم کم مردم را به آنان بدبین ساخت. پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه که روس ها چیرگی کامل بر تمام شهرها یافتند، آغاز به دگرگونی های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی زدند که بیش از پیش آن ها را در بین مردم بدبین ساخت و زمینه ساز جنبش هایی ضد روس ها شد.
این جنبش از شهر بخارا آغاز و کم کم به فرغانه، خوقند، سمرقند، سیردریا و آمودریا و کوهستان های تاجیکستان و بخش هایی از قرقیزستان و در کل به همهٔ آسیای میانه رسید. رهبری گروه را شخصی به نام ابراهیم بک پیش می برد که در زمان نادر بر اثر سازش دو دولت ابراهیم از افغانستان داخل ترکمنستان گردید و با ۷۰۰ سرباز کشته شد. پس از آن باسماچی ها مدت ۳۵ سال با دولت اتحاد شوروی جنگیدند. تا آنکه در زمان خروشچف نیمه آزادی را به دست آوردند؛ دولت شوروی بدخشان تاجیکستان را به نام ولایت مختار بدخشان نام گذاشتند.
با گذشت زمان رهبران محلی شروع به همکاری با مقامات شوروی کردند و مردم نیز در پی سیاست های بومی سازی لنین و استالین به حزب کمونیست پیوستند. بسیاری نیز در جمهوری های تاجیک، ازبک، قرقیز، قزاق و ترکمن به مقامات بالایی رسیدند. در زمان شوروی سازی آسیای میانه، کانون مبارزات ضددینی اسلام بود. دولت با سرکوب روحانیون اسلامی و نشانه های هویت اسلامی مانند حجاب، بیشتر مساجد را تعطیل کرد. ازبک هایی که همچنان مسلمان بودند، ملی گرا شناخته می شدند و بیشتر هدف زندان یا اعدام قرار می گرفتند. جمع آوری و صنعتی سازی استالینی نیز همانند سایر نقاط اتحاد جماهیر شوروی پیش می رفت.
