بازار امیر

بازار امیر (تبریز). این مجموعه به میرزا محمدخان امیرنظام زنگنه منسوب است، که در زمان نایب السلطنگی عباس میرزا، ولیعهد فتحعلی شاه، به مقام امیرنظامی رسید. این مجموعه از یک سرای بزرگ و دو تیمچه، یکی در شمال غربی و دیگری در جنوب سرا، تشکیل شده است. صحن وسیع و مستطیل شکل سرا را حجراتی در دو طبقه فراگرفته اند، که بی واسطه به صحن گشوده می شوند. چهار ایوان مرتفع در میانۀ اضلاع این صحن، طرحی چهارایوانی و مستحکم به بنا داده اند. تیمچۀ جنوبی مجموعه، از فضایی با قاعدۀ نیم هشت در میانه تشکیل شده است، که چهار فضا با قاعدۀ نیم هشت در چهار طرف آن وجود دارد. بخش میانی با طاق رسمی بندی پرکاری پوشانده شده، که بزرگ ترین طاق گنبدین بازار تبریز است. در اطراف این فضاها حجراتی در دو طبقه قرار گرفته اند. در نمای داخلی این تیمچه آجر تیره رنگ با گچ بندکشی شده است. این تیمچه از پشت ایوان جنوبی سرا، در جهت محور سرا، به آن مرتبط می شود. تیمچه شمال غربی فضایی با قاعدۀ کشیده است که با تویزه ها و طاق های رسمی بندی پوشیده شده است. طاق میانی و دو طاق طرفین آن نورگیرهایی در میانه دارند که روشنایی فضا را تأمین می کنند. این تیمچه از طریق دالانی به گوشۀ صحن سرا راه می برد.

بازار امیر (تهران). (نیز: بازار بزّازها) محلی در بازار تهران، در مجاورت کاروان سرایی به همین نام، بنیادشده به دست میرزا محمدتقی خان امیرکبیر در ۱۲۶۸ق. سرای اتابکیه یا سرای امیرنظام نام های دیگر کاروان سرای امیر بود که ۳۳۶ حجره داشت و بزرگ ترین مرکز تجارتی تهران به شمار می رفت. سرای اتابکیه امروز چند قسمت شده و از حوض های قدیمی آن اثری نیست. در ۱۳۶۹ش، بارانداز آن دچار آتش سوزی شد و سپس بازاری با دو طبقه و بازارچه ای زیرزمینی به نام امیرکبیر به جای آن ساخته و مجسمۀ تمام قد امیرکبیر در آن جا نصب شد. سرای امیر مرکز عمده فروشی پارچه های فاستونی است. بازار امیر دوطبقه است و از شمال به جنوب بین دو بازارچۀ امامزاده زید و عباس آباد واقع شده و با سه دالان به سرای امیر راه دارد. در گذشته مرکز کلاه دوزان، کفش دوزان و خیاطان بود و به سبب وجود حجره های پارچه فروشی به بازار بزازها نیز شهرت داشت. امروز نیز به مغازه های پارچه فروشی اختصاص دارد.