بارکزایی

[ویکی فقه] بارَکْزایی ، طایفه ای بزرگ از گروه قومی دُرانی ها (ابدالی های ) پشتون در افغانستان و بخش جنوب شرقی ایران می باشند؛ در این مقاله به این طایفه در ایران و افغانستان بصورت جدا جدا در مورد گویش، جمعیت، اقتصاد، مذهب و پیشینه تاریخی هر یک اشاره می شود.
بارَکْزایی ، طایفه ای بزرگ از گروه قومی دُرانی ها (ابدالی های ) پشتون در افغانستان و بخش جنوب شرقی ایران می باشند.
بارکزایی های افغانستان
این طایفه در افغانستان به بارَکزی ، بارَکزَی یا بارَکزای ، و در ایران به بارکزایی و بارَکزِهی شهرت دارند. نام طایفه از دو کلمه بارک (نام نیای بزرگ طایفه ) و زی (جمع زَی در زبان پشتو)، یازای و زِه (پسوند گونه ای به معنای فرزند و زادگان ) ترکیب یافته است .
← نسب
گروهی از طایفه بارکزایی در جنوب شرقی ایران و در سیستان و بلوچستان زندگی می کنند. ورود بارکزایی ها را به این نواحی در اوایل سده ۱۳ق /۱۹م نوشته اند اسناد تاریخی حاکی از استقرار کامل آنها در میانه سده ۱۳ق در سیستان است . در «کتابچه تحدید حدود بلوچستان »، خانواده برکزایی (بارکزایی ) و خوانین آنها از جمله چاکران مطیع دولت ایران ، و حکومتشان در سیستان طبق مقررات داخلی ایران به شمار آمده است نسب این گروه بارکزایی را به امیر شاهوخان نامی از خویشاوندان حاجی جمال خان و دو فرزند او، امیر کلان خان و امیر نایب خان می رسانند. ظاهراً پس از برخاستن اختلاف های طایفگی میان بارکزایی ها، میربابکرخان و میرنوراخان پسران امیرکلان خان ، و میرباران خان نوه امیر نایب خان با خانواده ها و وابستگانشان از ناحیه نوده فرخ در افغانستان به سیستان مهاجرت کردند. بعدها میرباران خان با وابستگانش به بلوچستان کوچید و در آن جا اقامت گزید. این گروه بعداً به نام بزرگ خاندانشان به «باران زایی » یا «باران زهی » شهرت یافتند. افضل الملک کرمانی در شرح طایفه های مستقر در بلوچستان در اوایل سده ۱۴ق از ۵۰ خانوار بروکزاده (بارکزاده ) ساکن در دزک (زاهدان کنونی ) یاد می کند. هنری فیلد در ۱۳۱۳ش به طایفه ای افغانی تبار به نام باران زایی در جالق و دره دزک اشاره می کند. (و رزم آرا از این طایفه در بمپور و دزک یاد می کند و می نویسد: این گروه ابتدا در دره دزک و جالق می نشستند و در زمان بهرام خان بارکزایی قدرت یافتند و از طایفه بزرگزایی یا بزرگ زاده در دزک سلب قدرت کردند. لمتن در شرح اراضی خالصه سیستان به طایفه بارانی (احتمالاً همان طایفه باران زایی است ) و سرپرست طایفه سردار غلامحسین بارانی اشاره می کند
← پراکندگی جغرافیایی و جمعیت
...

بارَک زایی
طایفۀ افغان، از طوایف ابدالی، مرکّب از تیره های محمّدزایی، شیرزایی، اچکزایی، نصرت زایی، سدوزایی و جز آن ها. اغلب تیره های بارک زایی از قرن گذشته به یک جانشینی روی آوردند. گروه هایی از این طایفه در عصر صفویه مقیم ناحیۀ فراه بوده اند. میرباران بارک زایی از سرداران ارتش نادرشاه بود. از این طایفه، دومین سلسلۀ پادشاهی افغانستان، یعنی بارک زایی ها (۱۲۵۹ـ۱۳۹۳ق/۱۸۴۳ـ۱۹۷۳م)، با حمایت های گستردۀ دولت انگلیس به قدرت رسیدند. مؤسس این سلسله، امیر دوست محمّدخان بارک زایی، پسر پاینده محمّدخان، سرکردۀ ایلات و طوایف بیابان نشین و کوهستانی نواحی قندهار و کابل، بود. جنگ های این سلسله با دولت قاجار و حمایت های دولت انگلیس از آن ها، به جدایی کامل افغانستان، به ویژه ناحیۀ هرات از ایران انجامید.