باروری

باروَری (fertilization)
باروَری
باروَری
(یا: لقاح) در تولیدمثل جنسی، اتحاد دو گامتیا یاخته های جنسی، غالباً تخمکو اسپرم، برای ایجاد تخم. در تخم اطلاعات وراثتی والدین ترکیب می شود. در خودباروری، گامت نر و ماده هر دو متعلّق به یک گیاه اند. در باروری متقاطع، گامت ها از دو گیاه متفاوت منشأ می گیرند. خودباروری در حیوانات نادر است و حتی حیوانات دوجنسیهم باروری متقاطع دارند. ادغام گامت ها باعث مخلوط شدن موادّ وراثتی نشأت گرفته از والدین می شود. برای جلوگیری از دوبرابرشدن اطلاعاتِ به ارث رسیده به هر نسل، هر گامت فقط نصف اطلاعات وراثتی را دارد و اصطلاحاً هاپلوئیداست. برای رسیدن به چنین یاخته ای، هنگام ایجاد گامت ها تعداد کروموزوم ها نصف می شود و با مخلوط شدن گامت ها، مقدار اطلاعات وراثتی به اندازه طبیعی، دیپلوئید، برمی گردد. گامت ها با نوعی تقسیم خاص، با نام میوز، پدید می آیند که هدف آن کاهش مقدار اطلاعات وراثتی است. این نوع تقسیم فقط در تشکیل گامت ها دیده می شود. در این نوع تقسیم، راه هایی برای مخلوط کردن ژن ها، پیش از تولید گامت ها، وجود دارد. بدین ترتیب، گامت هایی با ترکیب های متفاوت از ژنهای متنوع ایجاد می شوند (← انتخاب_طبیعی). در حشرات، پستانداران، خزندگان، و پرندگان، باروری در بدن جاندار ماده شکل می گیرد. در انسان، گامت های نر (یاختۀ اسپرم) در مهبلقرار داده می شوند. گامت ماده (تخمک) از تخمدانرها و وارد لولۀ تخم بر(لولۀ فالوپ) می شود. ادغام گامت های نر و ماده معمولاً در لولۀ تخم بر صورت می گیرد. در انسان، به ندرت دو یا چند گامت ماده هم زمان رها می شوند. مصرف داروهای باروری شیوع این حالت را افزایش می دهد. این حالت باعث دو یا چندقلویی می شود. تقسیم تخمِ بارور به روش میتوز نادر است. این امر باعث ایجاد دو یاخته می شود که هرکدام به فرد جدیدی تبدیل می شوند. این دوقلوها از نظر وراثتی همسان اند. در اکثر ماهی ها و دوزیستان و اغلب بی مهرگانآبزی، جنس نر و ماده گامت های خود را در محیط خارج رها می کنند و باروری در خارج از بدن صورت می گیرد. در بیشتر قارچ ها، گامت ها آزاد نمی شوند، ولی ریسه های والدین به طرف هم رشد می کنند و به هم می پیوندند تا باروری صورت گیرد. در گیاهان عالی تر، گرده افشانیقبل از لقاح صورت می گیرد.