بارتولْد، واسیلی (۱۸۶۹ـ۱۹۳۰)(Bartold, Vasili)
خاورشناس آلمانی تبار روسی. در دانشکدۀ زبان های شرقی دانشگاه پترزبورگ درس خواند (۱۸۸۷ـ۱۸۹۱). برای ادامۀ تحصیل به اروپای غربی سفر کرد. پس از بازگشت به روسیه (۱۸۹۲)، در دانشگاه پترزبورگ به تدریس پرداخت (۱۸۹۶). دانشنامۀ دکتری در تاریخ شرق گرفت (۱۹۰۰) و به استادی دانشگاه برگزیده شد (۱۹۰۶) و تا پایان عمر در این مقام ماند. زبان های فارسی، عربی و ترکی را خوب می دانست. حوزۀ پژوهش های وی گسترده بود و رشته هایی مانند تاریخ، باستان شناسی، سکه شناسی، جغرافیای تاریخی، زبان و ادبیات و ادیان را دربر می گرفت، اما رشتۀ اصلی مطالعات او تاریخ، به ویژه تاریخ و جغرافیای آسیای میانه بود. کتاب ها و مقالات بسیاری از او به جا ماند که از آن میان ۲۴۷ مقاله تنها در دایرةالمعارف اسلام به چاپ رسیده است. از آثارش: ترکستان در دورۀ حملۀ مغول (پترزبورگ، ۱۸۹۸ـ۱۹۰۰) که با عنوان ترکستان نامه به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۲)؛ حافظ ابرو و آثارش (پترزبورگ، ۱۸۹۷)؛ اندیشه های مذهبی و حکومت اشرافی در کشورهای اسلامی (پترزبورگ، ۱۹۰۴)؛ خلیفه و سلطان (پترزبورگ، ۱۹۱۲، ترجمۀ فارسی: تهران، ۱۳۵۸ ش)؛ پژوهش های جغرافیایی تاریخی دربارۀ ایران (پترزبورگ، ۱۹۰۴) که با عنوان جغرافیای تاریخی ایران به فارسی ترجمه و چاپ شده است (تهران، ۱۳۵۱ش)؛ الغ بیگ و زمان او (پترزبورگ، ۱۹۱۸، ترجمۀ فارسی: تهران، بی تا)؛ تاریخ پژوهش شرق در اروپا و روسیه (۱۹۱۱) که با عنوان خاورشناسی در روسیه و اروپا به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۱ش)؛ ایران، شرح مختصر تاریخی (پترزبورگ، ۱۹۲۶)؛ تاریخ اقوام ترک مغول (تاشکند، ۱۹۲۶)؛ زندگی سیاسی میرعلی شیر نوایی (پترزبورگ، ۱۹۲۸)؛ آبیاری در ترکستان که به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۰ش).
خاورشناس آلمانی تبار روسی. در دانشکدۀ زبان های شرقی دانشگاه پترزبورگ درس خواند (۱۸۸۷ـ۱۸۹۱). برای ادامۀ تحصیل به اروپای غربی سفر کرد. پس از بازگشت به روسیه (۱۸۹۲)، در دانشگاه پترزبورگ به تدریس پرداخت (۱۸۹۶). دانشنامۀ دکتری در تاریخ شرق گرفت (۱۹۰۰) و به استادی دانشگاه برگزیده شد (۱۹۰۶) و تا پایان عمر در این مقام ماند. زبان های فارسی، عربی و ترکی را خوب می دانست. حوزۀ پژوهش های وی گسترده بود و رشته هایی مانند تاریخ، باستان شناسی، سکه شناسی، جغرافیای تاریخی، زبان و ادبیات و ادیان را دربر می گرفت، اما رشتۀ اصلی مطالعات او تاریخ، به ویژه تاریخ و جغرافیای آسیای میانه بود. کتاب ها و مقالات بسیاری از او به جا ماند که از آن میان ۲۴۷ مقاله تنها در دایرةالمعارف اسلام به چاپ رسیده است. از آثارش: ترکستان در دورۀ حملۀ مغول (پترزبورگ، ۱۸۹۸ـ۱۹۰۰) که با عنوان ترکستان نامه به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۲)؛ حافظ ابرو و آثارش (پترزبورگ، ۱۸۹۷)؛ اندیشه های مذهبی و حکومت اشرافی در کشورهای اسلامی (پترزبورگ، ۱۹۰۴)؛ خلیفه و سلطان (پترزبورگ، ۱۹۱۲، ترجمۀ فارسی: تهران، ۱۳۵۸ ش)؛ پژوهش های جغرافیایی تاریخی دربارۀ ایران (پترزبورگ، ۱۹۰۴) که با عنوان جغرافیای تاریخی ایران به فارسی ترجمه و چاپ شده است (تهران، ۱۳۵۱ش)؛ الغ بیگ و زمان او (پترزبورگ، ۱۹۱۸، ترجمۀ فارسی: تهران، بی تا)؛ تاریخ پژوهش شرق در اروپا و روسیه (۱۹۱۱) که با عنوان خاورشناسی در روسیه و اروپا به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۱ش)؛ ایران، شرح مختصر تاریخی (پترزبورگ، ۱۹۲۶)؛ تاریخ اقوام ترک مغول (تاشکند، ۱۹۲۶)؛ زندگی سیاسی میرعلی شیر نوایی (پترزبورگ، ۱۹۲۸)؛ آبیاری در ترکستان که به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۰ش).
wikijoo: بارتولد،_واسیلی_(۱۸۶۹ـ۱۹۳۰)