بادگیر

/bAdgir/

مترادف بادگیر: بادخن، بادغر، حلقه فلزی و مشبک سر قلیان غلیان

معنی انگلیسی:
ventilation-shaft, air trap, vent, louver, drafty, windy, vent(- hole)

لغت نامه دهخدا

بادگیر. ( اِ مرکب ) دریچه و روزنی که برای باد در خانه سازند. ( غیاث ). رجوع به بادخور وبادپروا شود. || خانه ای که از هر چهار طرف بادگیر بجهت وزیدن باد داشته باشد. ( غیاث ). || در قوسی خانه که از هر چهار طرف بادگیر جهت رسیدن باد داشته باشند. حکیم شفائی راست :
بینی تو سر بریده... عجبی است
دندان گراز را نظیر عجبی است
از چار طرف تیز درو می پیچد
ازبهر سبیل بادگیر عجبی است.
مسیح کاشی :
تا کردیَم در آتش دل در سرای خویش
دامن زند بر آتش من بادگیر من.
محسن تأثیر راست :
دلم فرح ز سخنهای آشنا دارد
ز بادگیرنفس خانه ام هوا دارد.
( از آنندراج ).
عمارتی بسیارمرتفع که بر بالای خانه ها سازند و رخنه ها بهر طرف گذارند تا از هر طرف که باد آید در آن خانه داخل گردد.( ناظم الاطباء ). مخرجی بلند چون تنوره بر بالای بنا وعمارتی بسبک خاص که باد از آن پیوسته بزیر فرود شودو هوا برای تهویه و خنک کردن جریان داشته باشد. جای گذار باد. محلی بادگیر. جائی که بیشتر باد در آنجا افتد. محلی که باد بر آن مستولی باشد. بادْگی. ( ناظم الاطباء ). بادرس. بادغر. بادغرا. بادغد. بادغرد. بادخوان. بادخن. بادغن. بادغس. بادغند. رجوع به شعوری ج 1 ورق 160 شود. || حلقه فلزین که بر بالای سر قلیان نهند نگاه داشتن تنباکو و آتش را. حلقه مانندی دیواره دار و مشبک که بر بالای سماور و جز آن گذارند. ( ناظم الاطباء ). || حلقه دیواره دار که بر سماور نهند.

فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - دریچه و روزنی که برای باد در خانه سازند . ۲ - خانه ای که بعلت وزیدن باد از هر چهار طرف باد در آن جریان یابد. ۳ - عمارتی مرتفع که بربالای خانه ها سازند و رخنه ها باطراف گذارند تا از هر طرف که باد آید در آن خانه داخل گردد. ۴ - حلقه مانندی مشبک دیواره دار که بر بالای سماور گذارند . ۵- حلق. فلزین که بر بالای سر قلیان نهند تا تنباکو و آتش را نگهدارد .

فرهنگ معین

(اِمر. ) ۱ - خانه یا مکانی که در معرض وزش باد باشد. ۲ - حلقة فلزی که روی قلیان گذارند تا تنباکو و آتش را نگه دارد.

فرهنگ عمید

۱. مجرای باد در دیوار یا بام خانه، راهی که برای جریان هوا در سقف یا میان دیوار اتاق درست کنند، بادخن، بادغر.
۲. حلقۀ فلزی مشبک روی سماور یا سر قلیان.
۳. (صفت فاعلی ) خانه یا زمینی که در معرضِ وزش باد باشد.

واژه نامه بختیاریکا

بادینه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بادْگیر، سازه ای سنتی در معماری ایران برای جابه جایی و خنک کردن خود به خودی هوای داخل ساختمان با بهره گیری از وزش باد و تغییر دمای هوا می باشد.
این سازه دارای دو بخش است : بخش بیرونی و بخش درونی .
← بخش بیرونی
بررسی بادگیرهای موجود و پراکنده در نقاط مختلف ایران نشان می دهد که تفاوت های ساختاری آنها از نیاز اقلیمی و تکامل معماری سرچشمه گرفته است . گونه ساده بادگیر سازه ای خرپشته مانند برپایه ای کوتاه است که تنها یک دهانه باز به طرف باد خنک محلی دارد. اینگونه بادگیرها بدون میله یا برج است ، بر کرانه بام ساخته می شود و دهانه خروجی آن به سقف اتاق زیر آن باز می شود.به هنگام وزش باد مخالف یا سکون هوا این بادگیرها کار هواکش را انجام می دهد.
← بادگیرهای پانزده دهانه
برای افزایش استواری بادگیرهای بلند به هنگام ساخت ، آنها را با تیرک کلاف بندی می کنند. از بیرون زدگی سر تیرک ها نیز به جای چوب بست برای تعمیرات بیرون برج بهره می گیرند. ارتفاع برج های بادگیر در این بخش معمولاً از ۸ تا ۱۵ متر است . در پی این روند تکاملی بادگیرهای هشت ضلعی ساخته شد که از کارآیی ویژه ای برخوردارند، زیرا به سبب داشتن محیطِ نزدیک به دایره ، باد از هر سو که بوزد، همواره بخشی از چشمه های بادگیر در برابر باد قرار دارد. مهم ترین نمونه آن برج بادگیر باغ دولت آباد یزد است که پیش از ویرانی ِ بخش زبرین (یعنی چشمه های آن ) با بلندی ۳۵/۳۳ متر بلندترین برج بادگیر ایران شناخته می شد.
اوج تکامل معماری
...

دانشنامه آزاد فارسی

بادْگیر
بادْگیر
بادْگیر
بادْگیر
بادْگیر
بادْگیر
از عناصر کالبدی معماری ایرانی، برای تهویه و خنک کردن هوای درون بناها. کارکرد اصلی آن مبتنی است بر داخل کردن بادهای طبیعی مناسب و خوشایند به فضاهای داخلی ساختمان، ازطریق مواجهۀ حجم توخالی برج مانند با دریچه های گشاده به سمت این بادها، و انتقال باد از طریق بلندای درونی برج به داخل بنا؛ نیز مکش هوای گرم و کهنه از درون به بیرون. دریچه های روبه باد در بادگیر، وظیفۀ واردکردن بادهای مناسب را برعهده دارند، و دریچه های پشت به باد، به سبب خلأ نسبی در جلو دهانه، برای مکیدن هوای درون به بیرون به کار می آیند. درون بادگیر با تیغه های عمودی (پرّه) به چند قسمت تقسیم می شود، که عمل دمش و مکش هوا را تسهیل می کند. مقطع افقی یا قاعدۀ بادگیر به شکل مستطیل، مربع، و هشت ضلعی است؛ گاهی نیز شکل خرطومی دارد و مقطع افقی آن دایره است. رابطۀ شکل بادگیر با اقلیم استقرار آن به شرح زیر است: ۱ـ بادگیر با قاعدۀ مربع و هشت ضلعی برای مناطقی مناسب است که جهت وزش بادهای مطبوع متنوع باشد. ۲ـ بادگیر با قاعدۀ مستطیل برای مناطقی مناسب است که جهت وزش باد مطبوع در تابستان ثابت است و به همین سبب، جبهۀ بزرگ تر بادگیر را رو به آن می سازند. ۳ـ شرایط مناسب برای بادگیر خرطومی عبارت اند از کرانۀ دریا (همچون سواحل خلیج فارس) برای بهره وری از نسیم دریا؛ و مناطقی که باد مطبوع از یک سو می وزد و از سایر جهات باد مزاحم، گردباد، و طوفان می وزد. بیشترین کاربرد بادگیر در خانه ها بوده است، تا آسایش ساکنان خانه را در تابستان تأمین کند. در مناطق گرم و خشک، در زیر بادگیر، حوضی تعبیه می کردند تا با عبور باد از سطح آب، هم دمای آن کاهش یابد و هم مرطوب شود و نسیمی خنک و مرطوب را به ساکنان برساند. بادگیر خانه ها در قسمت تابستان نشین قرار داشته، و گاه هوای مطبوع بادگیر به وسیله مجراهایی به زیرزمین نیز منتقل می شده است. بادگیر در آب انبارها نیز بسیار اهمیت داشته، و موجب خنکی و تازگی آب در مخزن آب انبار می شده است. به همین سبب، تمامی آب انبارهای کامل، یک یا چند بادگیر داشته اند. بادگیر آب انبار را به گونه ای طرّاحی می کردند که ورود و خروج و جریان مستمر هوا را تأمین کند تا از گندیدن آب جلوگیری شود و دمای آن کاهش یابد. ازجمله بادگیرهای آب انبار عبارت اند از شش بادگیری یزد، و آب انبار بزرگ مصلّای نایین؛ در آب انبار مصلّای نایین، دو بادگیر با قاعدۀ مستطیل و یک بادگیر با قاعدۀ هشت ضلعی، ورود و خروج و برقراری جریان هوا را ممکن می سازند.

مترادف ها

air pocket (اسم)
بادگیر، چاه هوایی

louver (اسم)
بادگیر، حائل، گنبد روزنه دار، برای روشنایی یا دودکش، دودکش بخاری، منفذ دودکش

funnel (اسم)
بادگیر، دودکش، قیف، عضو یا اندام قیفی شکل

ventilator (اسم)
بادگیر، هواکش، بادزن

airhole (اسم)
بادگیر، چاه هوایی

louvre (اسم)
بادگیر، حائل، گنبد روزنه دار، برای روشنایی یا دودکش، دودکش بخاری، منفذ دودکش

windward (صفت)
بادگیر، روبه باد، باد خور، باد خیز

فارسی به عربی

جهاز التهویة , قمع

پیشنهاد کاربران

باد رو
بادگیر: سازه ای چهار ضلعی که ارتفاع آن از بالا ترین قسمت ساختمان بیشتر و جهت خنک کردن ساختمان های قدیمی تعبیه می شده . ( اصطلاح بنایی و ساختمان سازی )
Windward

بپرس