بایاتیلار
(یا: بایاتی) دوبیتی های شفاهی آذربایجان و از رایج ترین انواع ادبیات منظوم عامیانه در این سرزمین. بایاتی ها از نظر انسجام، شکل، وسعت مضمون، ترنم موسیقی و تموج ذوق و احساس در ردیف جذاب ترین و شورانگیزترین آثار بدیع ادبیات عامیانه جای می گیرند. عنوان بایاتی به احتمال زیاد از نام «بیات» یا «بایات» اخذ شده است. بایات ها (بیات ها) از جمله قبائل متعدد ترک بوده اند که در دوران های مهاجرت به آذربایجان آمده و در آنجا یک جانشین شده اند. دلیل دیگری که برای انتساب بایاتی به بایات ها وجود دارد این است که در موسیقی عامیانه ی آذربایجان نیز به نواهایی از قبیل افشاری و گرایلی برمی خوریم که عنوان آنها نیز از نام قبایل و اقوام ترک گرفته شده است. بنا بر دلایل و مستندات، این قوم از موسیقی و ادبیات غنی ای برخوردار بودهاند که پس از کوچ و اسکان در این ناحیه، به مقیاس وسیعی شیوع یافته و بر موسیقی و ادبیات عامیانه ی نواحی هم جوار تاثیر گذاشته است. ما نشانه ی این تاثیر را در موارد زیاد و از آن جمله به صورت ظهور و بروز کلمه ی بیات در نام برخی از دستگاه های آواز ایرانی و نیز به صورت دستگاه آواز مستقلی به نام بیاتی در ترکیه مشاهده می کنیم.
نمون ههای اولیه ی بایاتی ها در آغاز توسط سرایندگان و نوازندگانی که در ادبیات و موسیقی عامیانه ی آذربایجان به «عاشیق»اشتهار دارند، سروده شدهاند. از قرن 10 تا 13 هجری، به شعرا و عاشیق هایی مثل امانی، عزیزی، ساری عاشیق، صالح، مجروح، معصوم، بی کس، واقف، سالک و ذاکر برمی خوریم که نمونه های دست اول بایاتی های آنها در جُنگ ها و دست نویس های مربوط به ادوار فوق به جای مانده است. از این میان به خصوص بایاتی های عزیزی و ساری عاشیق در میان مردم دهان به دهان گشته و رواج عامه یافته است.
بایاتی هایی که اکنون به مقیاس وسیع در میان مردم رواج دارند حتی اگر سراینده شان هم معلوم باشد آن چنان در آنها دگرگونی رخ داده شده که به تملک گنجینه ی ادبیات شفاهی عموم مردم آذربایجان درآمده اند.
باباتی از چهار مصراع 7 هجایی تشکیل شده که مصرع های اول و دوم و چهارم در آن هم قافیه و مصرع سوم آزاد است.
منابع
http://yon.ir/t8Qdl http://yon.ir/R9FPg https://facenama.com/post/296138094 http://www.shabestan.ir/detail/News/154469
(یا: بایاتی) دوبیتی های شفاهی آذربایجان و از رایج ترین انواع ادبیات منظوم عامیانه در این سرزمین. بایاتی ها از نظر انسجام، شکل، وسعت مضمون، ترنم موسیقی و تموج ذوق و احساس در ردیف جذاب ترین و شورانگیزترین آثار بدیع ادبیات عامیانه جای می گیرند. عنوان بایاتی به احتمال زیاد از نام «بیات» یا «بایات» اخذ شده است. بایات ها (بیات ها) از جمله قبائل متعدد ترک بوده اند که در دوران های مهاجرت به آذربایجان آمده و در آنجا یک جانشین شده اند. دلیل دیگری که برای انتساب بایاتی به بایات ها وجود دارد این است که در موسیقی عامیانه ی آذربایجان نیز به نواهایی از قبیل افشاری و گرایلی برمی خوریم که عنوان آنها نیز از نام قبایل و اقوام ترک گرفته شده است. بنا بر دلایل و مستندات، این قوم از موسیقی و ادبیات غنی ای برخوردار بودهاند که پس از کوچ و اسکان در این ناحیه، به مقیاس وسیعی شیوع یافته و بر موسیقی و ادبیات عامیانه ی نواحی هم جوار تاثیر گذاشته است. ما نشانه ی این تاثیر را در موارد زیاد و از آن جمله به صورت ظهور و بروز کلمه ی بیات در نام برخی از دستگاه های آواز ایرانی و نیز به صورت دستگاه آواز مستقلی به نام بیاتی در ترکیه مشاهده می کنیم.
نمون ههای اولیه ی بایاتی ها در آغاز توسط سرایندگان و نوازندگانی که در ادبیات و موسیقی عامیانه ی آذربایجان به «عاشیق»اشتهار دارند، سروده شدهاند. از قرن 10 تا 13 هجری، به شعرا و عاشیق هایی مثل امانی، عزیزی، ساری عاشیق، صالح، مجروح، معصوم، بی کس، واقف، سالک و ذاکر برمی خوریم که نمونه های دست اول بایاتی های آنها در جُنگ ها و دست نویس های مربوط به ادوار فوق به جای مانده است. از این میان به خصوص بایاتی های عزیزی و ساری عاشیق در میان مردم دهان به دهان گشته و رواج عامه یافته است.
بایاتی هایی که اکنون به مقیاس وسیع در میان مردم رواج دارند حتی اگر سراینده شان هم معلوم باشد آن چنان در آنها دگرگونی رخ داده شده که به تملک گنجینه ی ادبیات شفاهی عموم مردم آذربایجان درآمده اند.
باباتی از چهار مصراع 7 هجایی تشکیل شده که مصرع های اول و دوم و چهارم در آن هم قافیه و مصرع سوم آزاد است.
منابع
http://yon.ir/t8Qdl http://yon.ir/R9FPg https://facenama.com/post/296138094 http://www.shabestan.ir/detail/News/154469
wikijoo: باتیلار