بابا نورالدین رشی

بابا نورالدّینِ رِشی ( زادهٔ ۷۷۹ق/۱۳۷۷م - درگذشتهٔ ۸۴۲ق/۱۴۳۸م ) ، عارف و شاعر اهل کشمیر بود که به «شیخ نورالدین ولی» نیز شهرت دارد. اجداد او از فرمانروایان هندو، و ساکن کشتوار بودند و پدرش بعدها در کشمیر به دست سید حسین سمنانی - یا به قولی یاسمن رشی - اسلام آورد و گویا از این زمان سالارالدین نام گرفت. نورالدین در روستای کیمو در جنوب شرقی سرینگر در سال ۷۷۹ قمری، یا به قولی در ۷۵۷ قمری زاده شد.
نورالدین بیشتر تحت تأثیر تعالیم زاهدانهٔ سادهوها و حکمای هندو بود، تا عارفان و علمای مسلمان، و به همین سبب، هندوها او را «نانداریشی» و «نونده ریشی» ( ریشی ( یا رشی ) در سنسکریت به معنی حکیم و فرزانه است ) می خواندند. اما برخی او را از عارفان طریقت کبرویه و مرید میرمحمد همدانی، فرزند سیدعلی همدانی ( د ۷۸۶ق/۱۳۸۴م ) ، یا به اشتباه، از مریدان خود سیدعلی همدانی دانسته اند. اما با توجه به اختلاف نظر و طریقت بابانورالدین با طریقهٔ کبرویه، در وجود چنین ارتباطی بین آن ها، تردید وجود دارد.
شیخ نورالدین در حدود سال ۸۰۹ ق در ۳۰ سالگی به زهد و ریاضت و عزلت گرایش یافت و در غاری در نزدیکی کیمو به عبادت و تفکر و ریاضت های سخت پرداخت؛ آنگاه به نشر اسلام و تربیت مریدان همت گمارد. بابا نورالدین در ۶۳ سالگی درگذشت و در روستای شرار شریف، واقع در جنوب غربی سرینگر، دفن شد. وی در کشمیر میان مسلمانان و هندوها محترم بود. آرامگاه او، همواره زیارتگاه مشتاقان و علاقه مندان است.
از مشهورترین شاگردان او باید از شیخ بام الدین، شیخ زین الدین و شیخ لطف الدین یاد کرد که هر ۳ تن به دست خود شیخ، اسلام آوردند. بعد از درگذشت شیخ، مریدانش طریقه و اندیشه های او را دنبال کردند و به زهد و ریاضت و تحمل سختی ها بیش از کسب دانش گرایش یافتند. آنان گوشت نمی خوردند و تنها به گیاهان خودرو، قناعت می کردند و همواره به خدمت مردم می پرداختند. اساس زندگانی متفکرانهٔ آنها بر «پاس انفاس» مبتنی بود. هر چند در هفت اقلیم از اهل و عیال ریشیان سخن به میان آمده، اما آنان تجرد را ترجیح می دادند، زیرا بر آن باور بودند که تأهل سد بزرگی در نیل به زندگی زاهدانه است.
بابانورالدین صاحب تألیف نبود، اما اشعاری به او نسبت داده، و او را در زمرهٔ نخستین شعرای کشمیر دانسته اند و اشعار او را در کنار اشعار لله دد، آورده اند. به گفتهٔ طالب اشعار و سخنان او در کتاب رشی نامه ( ریشی نامه ) ذکر شده، لیکن وی در انتساب تمامی اشعار به شیخ نورالدین تردید کرده، و معتقد است که برخی از آن سروده ها متعلق به نویسندگان بعد از اوست.