باب الحوائج

[ویکی فقه] باب الحوائج ــ به صورت تحت اللفظی به معنای دروازه حاجت ها و در اصطلاح به معنای برآورنده حاجت ها یا راه رسیدن به حاجت هاــ عنوانی است برای اشاره به افرادی که بسیاری از شیعیان معتقدند توسل به این افراد برای رسیدن به حاجت ها بسیار مؤثر است از جمله امام کاظم (ع)، حضرت عباس (ع) و علی اصغر(ع) .
در میان شیعیان سه نفر از بزرگان به باب الحوائج بودن مشهور هستند: امام کاظم (ع)، حضرت عباس (ع) و علی اصغر(ع) .
ریشه اصطلاح
علت انتساب این لقب به این افراد، این اعتقاد است که توسل به این افراد برای رسیدن به حاجت ها بسیار مؤثر است، اما ظاهراً در روایات و یا منابع دلیل خاصی بر اینکه این لقب به این افراد اختصاص داده شده باشد وجود ندارد. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره امام کاظم (ع) به کار برده است ابن شهر آشوب (۴۸۸/۹ - ۵۸۸ ق) در کتاب مناقب است:و دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج. و او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد.علامه مجلسی در بحار الانوار همین عبارت را در توصیف امام کاظم(ع) آورده است. در منابع اهل سنت نیز به شهرت امام کاظم به باب الحوائج اشاره شده است. برای مثال ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ق) می نویسد: « وی به سبب گذشت و بردباری بسیارش، کاظم نامیده شد و در نزد عراقیان به باب قضاء الحوائج عندالله معروف بود ». شبلنجی از علمای شافعی نیز به شهرت این صفت در میان مردم عراق اشاره کرده است::: کاظم امام بزرگواری بود... و او در نزد مردم عراق به باب الحوائج الی الله معروف بود و این لقب به علت برآورده شدن حاجات کسانی است که به او متوسل می شوند. امروزه در بین مردم و به ویژه در روضه ها و مداحی ها، علاوه بر امام کاظم (ع) به حضرت عباس (ع) و علی اصغر نیز باب الحوائج گفته می شود. طبق عقاید شیعیان می توان به تمام اهل بیت (ع) توسل کرد و از طریق آنها به درگاه خداوند دعا کرد؛ اما معروف شدن این اشخاص به باب الحوائج به علت تجربه عامه شیعه از برآورده شدن حاجات از طریق توسل به این افراد است.

[ویکی شیعه] بابُ الحَوائِج، به معنای درگاه نیازها یا راه رسیدن به حاجت ها، عنوانی است برای اشاره به سه نفر از خاندان اهل بیت؛ امام کاظم (ع)، حضرت عباس (ع) و علی اصغر(ع) . بسیاری از شیعیان معتقدند توسل به آنان برای رسیدن به حاجت ها بسیار مؤثر است و خداوند به سبب حرمت و شرافت آنان، حاجت افراد را برآورده می کند. این لقب در احادیث شیعه به کار نرفته است.
باب الحوائج به معنای درگاه نیازها است و مجازاً به معنی درگاهی است که در آن نیازها برآورده می شود. این اصطلاح در احادیث رسیده از امامان شیعه به کار نرفته است؛ ولی در فرهنگ عمومی شیعیان برای برخی از خاندان اهل بیت به کار می رود. فرهنگ سخن و لغت نامه دهخدا این لقب را برای دو نفر به کار برده اند: امام موسی کاظم (ع) امام هفتم شیعیان، و حضرت عباس (ع) فرزند امام علی (ع) و پرچمدار یاران امام حسین در واقعه عاشورا . جواد محدثی در کتاب فرهنگ عاشورا نام علی اصغر(ع) را نیز با این لقب معرفی کرده است. او کوچک ترین فرزند امام حسین بود و در واقعه عاشورا به شهادت رسید.
کاربرد این لقب برای امام هفتم شیعیان موسی بن جعفر الکاظم ریشه حدیثی ندارد و شهرت این لقب مربوط به دوران بعد از درگذشت ایشان است. اولین سندی که چنین عبارتی را درباره امام کاظم (ع) به کار برده است، ابن شهر آشوب (۴۸۸/۹ - ۵۸۸ ق) در کتاب مناقب است: «دفن ببغداد بالجانب الغربی- فی المقبرة المعروفة بمقابر قریش من باب التین- فصارت باب الحوائج»؛ او در منطقه غربی بغداد، در مقبره معروف به قبرستان قریش در نزدیکی باب التین، دفن شد و قبر او به «باب الحوائج» تبدیل شد.