ایی

آیی. آیی یا اَی یا اَیا یا آمی فرعونی در واپسین سال های دودمان هجدهم مصر باستان بود که مدت کوتاه چهار ساله ای میان سال های ۱۳۱۹ - ۱۳۲۳ یا ۱۳۲۳ - ۱۳۲۷ پیش از میلاد مسیح فرمانروایی می کرد. او مشاور نزدیکی به دو یا شاید سه فرعون پیش از خود بود و گفته می شود که پشتیبان تاج و تخت در هنگام فرعون توت عنخ آمون بوده.
طبق کتاب سینوهه پزشک مخصوص فرعون او به همراه هرمهب با سینوهه دست به قتل آخناتون زدند تا مصر را از بدبختی و فقر نجات دهند در زمان حکومت چهار ساله او هرمهب به آزاد سازی بخش های تصرف شده مصر توسط هیتیها پرداخت. او بعلت جاه طلبی و ترس از مرگ غذای کم تناول میکرد و طبق کتاب سینوهه فقط نان خشک میخورد و طبق شایعات آن زمان او که مرد پیری بوده بر اثر گرسنگی جان سپرده پس از او هرمهب تمام فقر و سختی های ناشی از جنگ را در نظر مردم به او نسبت داد و سعی در منهدم کردن آثار باقی مانده از او کرد
نام شاهی او، خِپِر خِپِرو رَع ( به لاتین: Kheperkheperure ) ، به معنای "تجسدهای رع جاویدانند" بود در حالی که نام او در هنگام تولد اَی ایت نِچِر به معنای "آیی، پدر خدا" بوده است. [ ۱] اطلاعات و تندیس های فراوانی از او در دست نیست و این نه تنها به خاطر طول دوران پادشاهی کم او است که تلاش جانشینش، هرمهب، در پاک کردن تاریخ مصر از آثار دوران آمرنه نیز در این کم اطلاعی نقش داشته.
آنچه که به حتم از آیی می دانیم آن است که تا هنگامی که او اجازه ساخت آرامگاهی برای خود در عمارنه را در دوران فرمانروایی آخناتون یافت، موفق به دریافت لقب "سرپرست همه اسب های شاه" شده بود؛ لقبی که به بلندپایه ترین کس در ارتش سواره نظام مصر داده میشد و یک پله پایین تر از ارتشبد بوده. [ ۲] پیش از آنکه او به این مرتبه برسد فرمانده نظامی و پیش از آن یک مسوول ساده اصطبل شاهی بوده. [ ۳] از دیگر القاب او می توان به لقب مهم "نگهدارنده بادزن شاه در سوی راستش" اشاره کرد که جایگاه مهم او در نزد شاه را می رسانده. "پدر خدا" نیز که بیشتر درباره او به کار گرفته می شود، بعدها و هنگامی که به فرعونی رسید نام شاهی او شد. [ ۳] این نام می تواند به معنای این باشد که او یا پدر زن شاه بوده یا حتی پدر همسر نخست شاه، نفرتیتی. با این حال این فرضیه اثبات نشده است و فراگیر نیست. [ ۳]
آیی به سنت های شاهان پیش از خود در دوره آمارنه ادامه داد و در چهار سال فرمانروایی خود ساخت و سازهایی در کارناک و اقصر انجام داد. آرامگاه او ( دبلیووی۲۳ ) در نزدیکی آرامگاه آمنهوتپ سوم در غرب دره پادشاهان قرار دارد. آثار کمی با نام او بر جای مانده اند.