ایوبیان

[ویکی فقه] ایوبیان حاکمان مصر و شام، اثرگذار بر حرمین شریفین بودند.
ایوبیان، سلسله ای از کردهای ایرانی، منسوب به ایوب بن شادی بن مروان بودند. عنوان «حمیری» که در پایان نسب آنان آمده، جای تامل دارد؛ زیرا این عنوان از آن قبایل عرب است، اما ایوبیان ایرانی و کرد تبار بودند.
← ریشه ایوبیان
سال ها در حرمین خطبه به نام فاطمیان خوانده می شد. صلاح الدین در پی تسلط بر مصر، نفوذ خود را به حجاز و حرمین شریفین نیز رساند و توانست با دادن امتیازاتی به اشراف حاکم بر مکه و مدینه، آنان را قانع کند تا برای خلفای عباسی خطبه بخوانند. موکب حج عراق که سالیانی متوقف مانده بود، دیگر بار به راه افتاد و این مقدمه ای برای نفوذ بیشتر خلافت عباسی در حرمین شد.
← نفوذ ایوبیان در مدینه
الاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ تاریخ ابن خلدون: ابن خلدون (م. ۸۰۸ق.)، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۸ق؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. ۷۴۸ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۰ق؛ تاریخ امراء المدینه: عارف عبدالغنی، اقلیم، ۱۴۱۸ق؛ تاریخ ایوبیان: ابن واصل (م. ۶۹۷ق.)، ترجمه: اتابکی، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۸۲ش؛ تاریخ مکه از آغاز تا پایان دولت شرفای مکه: احمد السباعی (م. ۱۴۰۴ق.)، ترجمه: جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش؛ دولت ایوبیان: محمد سهیل طقوش، ترجمه: ناصری طاهری، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۰ش؛ سفرنامه ابن جبیر: ابن جبیر محمد بن احمد (م. ۶۱۴ق.)، ترجمه: اتابکی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۰ش؛ سفرنامه حجاز: محمد لبیب البتنونی، ترجمه: انصاری، تهران، مشعر، ۱۳۸۱ش؛ سیر اعلام النبلاء: الذهبی (م. ۷۴۸ق.)، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.)، ترجمه: محمد مقدس، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش؛ صبح الاعشی: احمد بن علی القلقشندی (م. ۸۲۱ق.)، به کوشش محمد حسین، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق؛ عیون الروضتین فی اخبار الدولتین: عبدالرحمن المقدسی (م. ۶۶۵ق.)، به کوشش الزیبق، بیروت، مؤسسة الرساله، ۱۴۱۸ق؛ الفتح القسی فی الفتح القدسی: محمد بن محمد الاصفهانی (م. ۵۹۷ق.)، به کوشش محمد محمود؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ مکه مکرمه مدینه منوره: امل اسین، ترجمه: آرام، تهران، امیر کبیر، ۱۳۵۸ش؛ وفیات الاعیان: ابن خلکان (م. ۶۸۱ق.)، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر.

[ویکی حج] ایوبیان: حاکمان مصر و شام، و اثرگذار بر حرمین شریفین بودند. ایوبیان ، سلسله ای از کُردهای ایرانی، منسوب به ایوب بن شادی بن مروان بودند و بزرگ خاندان ایوبی، نجم الدین ایوب و برادرش اسدالدین شیرکوه بودند. حکومت ایوبیان با آغاز حکمرانی صلاح الدین ایوبی و در پی مرگ العاضد، واپسین خلیفه فاطمی، در مصر آغاز شد و با شکست توران شاه پسر نجم الدین ایوب بن الملک الکامل محمد، هشتمین و واپسین حکمران ایوبی، در شام از مغولان، پایان یافت. فاطمیان با وزارت صلاح الدین ایوبی برافتادند و پیروزی ایوبیان شافعی که به لحاظ سیاسی تابع خلافت عباسی بودند و با آنان اشتراک مذهبی نیز داشتند، مایه پیروزی عباسیان در غرب دنیای اسلام شدند. صلاح الدین در پی تسلط بر مصر، نفوذ خود را به حجاز و حرمین شریفین نیز رساند، در ابتدا نفوذ چندانی بر مکه و مدینه نداشتند ولی بعد از مدتی توانستند بر مکه و مدینه نفوذ پیدا کنند. پس از مرگ صلاح الدین، میان جانشینانش اختلاف افتاد و اوضاع آشفته شد و افراد خاندان ایوبی به ستیز برای دستیابی به قدرت و رهبری این خاندان پرداختند. بدین سان، حکومت ایوبیان دچار سستی گشت. اما سیف الدین عادل برادر صلاح الدین به تدریج و با درایت خاص، حکومت دمشق و مصر را از آن خود ساخت و توانست وحدتی در قلمرو ایوبیان پدید آورد اما پس از عادل، بار دیگر اختلاف ها و نبردهای درونی میان حاکمان ایوبی از سر گرفته شد و این وضع موجب زوال اقتدار و مشروعیت و پشتوانه مردمی ایوبیان شد تا سرانجام این سلسله هم زمان با زوال عباسیان، به دست مغول از میان رفت.
ایوبیان ، سلسله ای از کُردهای ایرانی، منسوب به ایوب بن شادی بن مروان بودند.عنوان «حمیری» که در پایان نسب آنان آمده، جای تامل دارد؛ زیرا این عنوان از آنِ قبایل عرب است، اما ایوبیان ایرانی و کُرد تبار بودند.
ریشه ایوبیان از منطقه «روادیه» و قبیله «هَذبانیه» است.ایل هذبان در حدود «دَوِین» یا «تُوِین» در آذربایجان قدیم، از سرزمین های اران نزدیک تفلیسو بخش کردنشین آن منطقه، می زیست.

اَیّوبیان (۵۶۷ـ۶۴۸ق)
سلسلۀ بزرگ اسلامی که بر مصر، شام ، جزیرۀ ابن عمر، و یمن حکومت کرد. ایوبیان اصلاً از کُردان روادیه و ایرانی تبار بودند و خاستگاه ایشان در منطقۀ دوین (شمال آذربایجان ) قرار داشت و نسبشان به ایّوب بن شادی ، پدر صلاح الدین ایوبی، می رسد. حضور ایوب بن شادی و برادرش، اسدالدین شیرکوه، در اردوگاه نورالدین زنگی و نقش عمدۀ ایشان در جنگ های شام و مصر اهمیت داشت . شیرکوه به سبب شجاعت و نقشی که در جنگ علیه صلیبیان داشت در ۵۶۴ق به مقام وزارت عاضد فاطمی در مصر منصوب شد. وی دو ماه پس از وزارت درگذشت و برادرزاده اش، صلاح الدین ایّوبی، که در تمامی این حملات همراه وی بود به وزارت عاضد برگزیده شد. صلاح الدین، با حمایت های عاضد و نورالدین زنگی، حاکم دمشق، توانست اختیار امور را در دست گیرد و پس از چندی، به جای دولت فاطمی، به نام عباسیان خطبه خواند. از جهت سیاسی نیز، گرچه تابع نورالدین زنگی بود و خطبه و سکه به نام او کرده بود، به استقلال حکم می راند. صلاح الدین در همین روزگار برادرش، تورانشاه، را در رأس سپاهی به یمن گسیل داشت. با مرگ نورالدین و بروز اختلاف بر سر جانشینی او، صلاح الدین از فرصت استفاده کرد و اکثر مناطق مهم شام و جزیره را نیز به قلمرو خود افزود و حکومتی واحد در مصر و شام تشکیل داد. پیکار مداوم او با صلیبیان، که منجر به آزادی قدس شد، از برجسته ترین نقاط قوت حکومت ایّوبیان است . اگرچه بنابر طرحِ صلاح الدین، پس از او، قلمرو ایّوبی میان برادرش، سیف الدین عادل اول، و فرزندانش تقسیم شد، اما دیری نگذشت که اختلاف میان ایشان، قلمرو ایّوبیان را دچار آشفتگی کرد. حضور فرمانروایان قدرتمندی چون سیف الدین عادل اول ( ـ ۶۱۵ق) و ملک صالح ( ـ۶۴۷ق) اگرچه برای مدتی وحدت ایّوبیان را حفظ کرد، اختلافات و جنگ های پیاپی میان امیران ایّوبی ، اقتدار ایشان را به شدت کاهش داد. حکمرانان ایوبی برای حفظ و توسعۀ قلمرو خود ناچار با صلیبیان و خوارزمشاهیان هم پیمان شدند. سرانجام با کشته شدن تورانشاه، پسر ملک صالح (۶۴۸ق)، دولت ایّوبیان در مصر عملاً به پایان رسید. ایوبیان از فرهنگ غافل نبودند و دانشمندان برجسته ای در دربار ایشان حضور داشتند. همچنین مدارس و مساجد بسیاری را در سراسر مصر و شام تأسیس کردند و در حکومت داری نیز از سلاجقه و اتابکان پیروی می کردند. برخی از اعضای خاندان ایّوبی، پس از انقراض این سلسله در ۶۴۸ق، تا مدت ها در مناطقی از شام حکم راندند.