ایه صفح

[ویکی فقه] آیه صفح. آیه صفح به آیه ۸۵ حجر، درباره دستور به عفو و گذشت بزرگوارانه اطلاق می شود.
به آیه ۸۵ سوره حجر «آیه صفح» می گویند: (و ما خلقنا السماوات و الارض و ما بینهما الا بالحق و ان الساعة لآتیة فاصفح الصفح الجمیل)؛ «ما آسمان و زمین و آنچه میان آن دو است، جز به حق نیافریدیم، و ساعت موعود ( قیامت ) قطعا فرا خواهد رسید، از آنها (دشمنان) به خوبی صرفنظر کن (و آنها را به نادانیهایشان ملامت ننما) ».
حجر/سوره۱۵، آیه۸۵.
«صفح» به معنی روی هر چیزی است مانند صفحه صورت، و به همین جهت" فاصفح" به معنای: «روی بگردان و صرف نظر کن» آمده است. در این آیه ، خداوند به پیامبرش دستور می دهد که در برابر لجاجت، نادانیها، تعصبها، کارشکنی ها و مخالفتهای سرسختانه مشرکان، ملایمت و محبت نشان ده، و از گناهان آنها صرف نظر کن. و از آنجا که روی گرداندن از چیزی گاهی به خاطر بی اعتنایی و قهر کردن و مانند آنست، و گاهی به خاطر عفو و گذشت بزرگوارانه، لذا در آیه فوق بلافاصله آن را با کلمه جمیل (زیبا) توصیف می کند، یعنی: آنها را ببخش، بخششی زیبا که حتی توام با ملامت نباشد، زیرا تو با داشتن دلیل روشن در راه دعوت و رسالتی که به آن ماموری، برای تحکیم پایه های مبدء و معاد در قلوب مردم، نیازی به خشونت نداری، چرا که منطق و عقل با تو است، به علاوه خشونت در برابر جاهلان، غالبا موجب افزایش خشونت و تعصب آنها است.
دیدگاه ها
بعضی تصور کرده اند، این دستور مخصوص دوران زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم در مکه بوده است، و پس از آنکه به مدینه هجرت نمود و مسلمانان قدرت یافتند این دستور نسخ شد و دستور جهاد جای آن را گرفت. ولی با توجه به اینکه این دستور در سوره های مدنی نیز آمده، مانند سوره بقره و سوره نور و سوره تغابن و سوره مائده که در بعضی به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم دستور صفح و عفو داده شده و در بعضی به مؤمنان، روشن می شود که این یک دستور عمومی و ابدی است، و اتفاقا هیچ منافاتی با دستور جهاد ندارد، زیرا هر یک از این دو جای مخصوص به خود دارند، در جایی باید با عفو و گذشت پیشرفت کرد، و به هنگامی که عفو و گذشت سبب جرات و جسارت و سوء استفاده گردد چاره ای جز شدت عمل نیست.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۱، ص۱۲۶.
...

[ویکی اهل البیت] آیه صفح. مادّه صفح به معنای بخشیدن با صیغه «اصفحوا» در آیه 109 سوره بقره/2 آمده است؛ از این رو برخی به این آیه «آیه صفح» گفته اند:
«وَدَّ کَثِیرٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَکُم مِّن بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّاراً حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُواْ وَاصْفَحُواْ حَتَّی یَأْتِیَ اللّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»
در این آیه و آیه 14 سوره جاثیه/ 45 سفارش شده است که مؤمنان از بدی های اهل کتاب و کافران چشم بپوشند تا زمینه پیروزی مسلمانان فراهم آید. به نظر برخی، مقصود از امر خدا، فرمان جهاد و جنگ با کافران است و این دو آیه با آیه سیف (سوره توبه/ 9،5) که فرمان جنگ با آنان را صادر کرده، نسخ شده است.