ایلام، استان
11703000-2.jpg
از غربی ترین استان های ایران. از شمال به استان کرمانشاه، از شرق به استان لرستان، از جنوب شرقی به استان خوزستان، و از جنوب و غرب به کشور عراق محدود است. این استان سرزمینی کوهستانی و نیمه جنگلی است، که رشته ارتفاعات کبیرکوه سراسر آن را فراگرفته است. این رشته کوه از شمال غرب به سوی جنوب شرق کشیده شده است و دامنه های شمال شرقی آن به درّۀ رودخانۀ سیمره، مرز استان های ایلام و لرستان، و دامنه های جنوب غربی آن به طرف مرز ایران و عراق و دشت های پست کشور مزبور منتهی می شود. کبیرکوه، با ارتفاع ۲,۷۹۰ متر، بلندترین نقطۀ این استان است و کوه های مانشت (۲,۶۲۹ متر)، شره زول (۲,۰۵۰ متر)، و قلاجه (۲,۳۵۰ متر) از ارتفاعات این استان محسوب می شوند. کبیرکوه، استان ایلام را به دو ناحیۀ پیشکوه و پشتکوه تقسیم می کند و همۀ رودخانه های این استان، که از کبیرکوه سرچشمه می گیرند، به سوی پیشکوه یا پشتکوه جاری می شوند و روی هم شبکۀ زهاب های این استان را تشکیل می دهند. استان ایلام از نواحی نسبتاً پرآب ایران است. رودخانۀ سیمره، که بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانۀ این استان است، در پیشکوه جریان دارد؛ دیگر رودخانه های مهم این استان عبارت اند از کنجان چم، میمه، چنگوله و دویریج، که در پشتکوه جریان دارند. اقلیم استان ایلام در ارتفاعات شرقی یا پیشکوه معتدلِ نیمه خشک و تا اندازه ای مایل به گرم و در دره ها و اراضی پشتکوه گرم و نیمه خشک است. این استان با ۵۴۵,۷۸۷ نفر (۱۳۸۵) جمعیت از هفت شهرستان و هجده بخش تشکیل می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از آبدانان، درّه شهر، دهلران، مهران، شیروان، چرداول، و ایوان. استان ایلام سرزمین کشاورزی و گله داری است و فرآورده های کشاورزی آن عبارت اند از گندم، جو، برنج، حبوبات، دانه های روغنی، محصولات جالیزی، چغندرقند. لبنیات و گوشت فرآورده های دامی آن را تشکیل می دهند. فعالیت های صنعتی آن عمدتاً در تولید مصالح ساختمانی متمرکز است و نفت و گاز طبیعی از ذخایر زیرزمینی آن به شمار می آیند. پیش از استقرار آریایی ها در ایران، دولت عیلام در نواحی غرب کشور بود، به ویژه در محلی که امروز استان ایلام نامیده می شود. از سوابق عیلامی ها آگاهی درست و چندانی در دست نیست، اسناد و مدارک به دست آمده از وسعت سرزمین عیلام حکایت دارد، که ظاهراً از دشت های شرقی دجله تا کبیرکوه و کوهستان های شرقی گسترده بود. اسناد، الواح، و سنگ نبشته های روزگار سارگون، اولین پادشاه آکد، که ظاهراً از ۲۳۴۰ تا ۲۳۰۵پ م می زیست، گویای آن است که حکومت کشور عیلام فدرال یا متحده بوده است. دولت عیلام در ۲۰۳۰پ م تحت فرمانروایی شاهان انشان و شوش تأسیس شد و شهر شوش را به پایتختی برگزید. در ۱۷۶۴پ م با ضربۀ مهلکی که حمورابی بر آن وارد کرد، از صحنۀ تاریخ بیرون رفت و حیات ملی از آن سلب شد. دولت عیلام در ۱۲۸۰پ م دوباره تجدید حیات کرد و خاندان انزان و شوش بر آن فرمانروایی کردند. عیلام در این دوره از تاریخ به اوج قدرت خود رسید و به یکی از ابرقدرت های شرق زمین تبدیل شد و قلمرو آن از بین النهرین تا تخت جمشید وسعت یافت. با ظهور بختنصر دوباره گرفتار نابسامانی و پریشانی شد و ۳۰ سال از صحنۀ تاریخ بیرون رفت. در حدود ۷۵۰پ م دوباره به صورت نیمه مستقل ظاهر شد و این بار آشور بانی پال (۶۴۰پ م) آن را از هم پاشید و شهر شوش به تاراج رفت. با ظهور کوروش بزرگ و پیدایش امپراتوری هخامنشی (۵۵۰پ م) عیلامی ها از شاهان هخامنشی اطاعت کردند و خراج گذار آنان و برای همیشه از صحنۀ تاریخ خارج شدند. ایلام که تا ۱۳۴۰ با نام پشتکوه و جزئی از استان پنجم (کرمانشاهان) بود، در ۱۳۴۹ از استان مزبور جدا و به فرمانداری کلّ ایلام و در ۱۳۵۵ به استان ایلام تبدیل شد.
11703000-2.jpg
از غربی ترین استان های ایران. از شمال به استان کرمانشاه، از شرق به استان لرستان، از جنوب شرقی به استان خوزستان، و از جنوب و غرب به کشور عراق محدود است. این استان سرزمینی کوهستانی و نیمه جنگلی است، که رشته ارتفاعات کبیرکوه سراسر آن را فراگرفته است. این رشته کوه از شمال غرب به سوی جنوب شرق کشیده شده است و دامنه های شمال شرقی آن به درّۀ رودخانۀ سیمره، مرز استان های ایلام و لرستان، و دامنه های جنوب غربی آن به طرف مرز ایران و عراق و دشت های پست کشور مزبور منتهی می شود. کبیرکوه، با ارتفاع ۲,۷۹۰ متر، بلندترین نقطۀ این استان است و کوه های مانشت (۲,۶۲۹ متر)، شره زول (۲,۰۵۰ متر)، و قلاجه (۲,۳۵۰ متر) از ارتفاعات این استان محسوب می شوند. کبیرکوه، استان ایلام را به دو ناحیۀ پیشکوه و پشتکوه تقسیم می کند و همۀ رودخانه های این استان، که از کبیرکوه سرچشمه می گیرند، به سوی پیشکوه یا پشتکوه جاری می شوند و روی هم شبکۀ زهاب های این استان را تشکیل می دهند. استان ایلام از نواحی نسبتاً پرآب ایران است. رودخانۀ سیمره، که بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانۀ این استان است، در پیشکوه جریان دارد؛ دیگر رودخانه های مهم این استان عبارت اند از کنجان چم، میمه، چنگوله و دویریج، که در پشتکوه جریان دارند. اقلیم استان ایلام در ارتفاعات شرقی یا پیشکوه معتدلِ نیمه خشک و تا اندازه ای مایل به گرم و در دره ها و اراضی پشتکوه گرم و نیمه خشک است. این استان با ۵۴۵,۷۸۷ نفر (۱۳۸۵) جمعیت از هفت شهرستان و هجده بخش تشکیل می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از آبدانان، درّه شهر، دهلران، مهران، شیروان، چرداول، و ایوان. استان ایلام سرزمین کشاورزی و گله داری است و فرآورده های کشاورزی آن عبارت اند از گندم، جو، برنج، حبوبات، دانه های روغنی، محصولات جالیزی، چغندرقند. لبنیات و گوشت فرآورده های دامی آن را تشکیل می دهند. فعالیت های صنعتی آن عمدتاً در تولید مصالح ساختمانی متمرکز است و نفت و گاز طبیعی از ذخایر زیرزمینی آن به شمار می آیند. پیش از استقرار آریایی ها در ایران، دولت عیلام در نواحی غرب کشور بود، به ویژه در محلی که امروز استان ایلام نامیده می شود. از سوابق عیلامی ها آگاهی درست و چندانی در دست نیست، اسناد و مدارک به دست آمده از وسعت سرزمین عیلام حکایت دارد، که ظاهراً از دشت های شرقی دجله تا کبیرکوه و کوهستان های شرقی گسترده بود. اسناد، الواح، و سنگ نبشته های روزگار سارگون، اولین پادشاه آکد، که ظاهراً از ۲۳۴۰ تا ۲۳۰۵پ م می زیست، گویای آن است که حکومت کشور عیلام فدرال یا متحده بوده است. دولت عیلام در ۲۰۳۰پ م تحت فرمانروایی شاهان انشان و شوش تأسیس شد و شهر شوش را به پایتختی برگزید. در ۱۷۶۴پ م با ضربۀ مهلکی که حمورابی بر آن وارد کرد، از صحنۀ تاریخ بیرون رفت و حیات ملی از آن سلب شد. دولت عیلام در ۱۲۸۰پ م دوباره تجدید حیات کرد و خاندان انزان و شوش بر آن فرمانروایی کردند. عیلام در این دوره از تاریخ به اوج قدرت خود رسید و به یکی از ابرقدرت های شرق زمین تبدیل شد و قلمرو آن از بین النهرین تا تخت جمشید وسعت یافت. با ظهور بختنصر دوباره گرفتار نابسامانی و پریشانی شد و ۳۰ سال از صحنۀ تاریخ بیرون رفت. در حدود ۷۵۰پ م دوباره به صورت نیمه مستقل ظاهر شد و این بار آشور بانی پال (۶۴۰پ م) آن را از هم پاشید و شهر شوش به تاراج رفت. با ظهور کوروش بزرگ و پیدایش امپراتوری هخامنشی (۵۵۰پ م) عیلامی ها از شاهان هخامنشی اطاعت کردند و خراج گذار آنان و برای همیشه از صحنۀ تاریخ خارج شدند. ایلام که تا ۱۳۴۰ با نام پشتکوه و جزئی از استان پنجم (کرمانشاهان) بود، در ۱۳۴۹ از استان مزبور جدا و به فرمانداری کلّ ایلام و در ۱۳۵۵ به استان ایلام تبدیل شد.
wikijoo: ایلام،_استان