ایل جمهور

انفال چند ماهی مهمان ما بودند و تا زمانی که پدرم زنده بود رفت و آمد داشتیم. خلاصه زمانهای قدیم ایل به کردستان ایران میاد و در روستای ما پرپیشه ساکن میشن بخاطر دلاوری و شجاعتی که داشتند اکثرا به عنوان مشاور و مباشر خانهای روستاها و شهرهای اطراف در میان بعضی به سمت همدان رفته و آنجا ساکن شده که بعدا خودشان به مقام خان میرسند و صاحب زمین و روستا میشوند، بعضی هم به عشایر بودن ادامه میدهند و بین استان کرمانشاه و شهر قروه و همدان در رفت و آمد بودند. تا چند سال قبل که تابستانها باقیمانده ایل جمور به این منطقه میامدند حتما به خانه ما سر میزدن در حال حاضر بزرگ این طایفه کوچ رو اسمش گل میرزا است اما بخاطر اینکه دام زیادی داشتند و مراتع روستاها را از بین میبردن چند سالی با شکایت مردم دیگه به این منطقه نمیان. خلاصه به خاطر بزرگی و شجاعت و دانایی این ایلدر طول زمان به هر روستایی رفتن و گذر کردن یک خانواده از آنها جدا شده و به عنوان مباشر و کدخدای اون آبادی ساکن شده چنانچه در همین شهرستان قروه ما در آبادی های نیاز، کچی گرد، جامه شوران و. . . . حتما چند خانواده جمور داریم و تا بییست سی سال قبل با همگی رفت و آمد داشتیم و الانم تعصب هم را میکشیم هر کجا که باشیم. دوستان اصل ایل جمور ساکن کرکوک بوده و تعدادی هنوز اونجا ساکن هستند و در مسیر کوچ در روستاها و شهرهای زیادی ساکن شدن و زبان و مذهب آنها تغییر کرده است. همچنان که زبان ما روستای پرپیشه و جامه شوران با زبان تمام مردم شهرستان فرق دارد و اینجا به ما کورد میگویند چنانچه خودشان را گوران میپندارند. مذهب اصلی ما سنی است و یک مشخصه ظاهری کرد و ایل جمهور بودن ما مو و ابروی پرپشت است و در اصل موی بدن پرپشتی داریم که با کل مردم شهرستان فرق دارد و با یک نگاه کرد جمور مشخص است با بقیه مردم کردستان. . . . . امیدوارم بتوانم کمکی به دانایی مردم کرده باشم بنده نوه علی اکبر خان جمور مباشر و کدخدای خان اردلان سنندج در روستاهای لیلاخ هستم

و بعد ها به ایران مناطق ارومیه اذربایجان میان و بعد از فرو پاشی عثمانی بیشتر این ایل به سوریه برمیگردن و حسن برازی اولین نخست وضیر سوریه گواه بر این واقعیت است و بخش کوچکی به ترکیه و جمور هایی که در ایران ماندن به کار دامداری و گشاورزی پرداختن و بعد ها از ارومیه کوچ کردن و به مناطق سنجابی و کرمانشاه شمال لرستان و جنوب کردستان و همدان ایلام امدن و برخی دیگر به کردستان عراق کوچ کردن و قلعه جمور در اذربایجان گواه دیگری بر این واقعیت است

ایل بزرگ جمور هیچوت رعیت نبوده و زیر بار ظلم نرفته و همیشه مردمان آزاده ای داشته

ورمزیار
احمد خان
مرادخان
نامدار خان. . . .
عبدلی
زال خان
رستم خان
عباسعلی
گومه
محمدرضا ( برضاخان )

شغل مردم ایل:
در تمام این دوران شغل اکثریت مردم ایل جمهور دامداری بوده و گاها به جمع آوری گیاه کتیرا ( گون ) نیز مشغول بوده اند و از این طریق امرار و معاش می کردند که این پیشه و شغل تا امروز همراه آنها بوده.
گویش و زبان مردم ایل:
بدون شک باتوجه به اینکه خاستگاه ایل جمهور کوردستان عراق بوده مردم ایل به زبان کوردی سورانی صحبت می کردند کوردی سورانی هم اکنون در شهرهایی مثل بوکان، سقز، مهاباد و اکثر شهرهای کوردنشین عراق رایج است. اما رفته رفته این نوع گویش در بین مردم ایل جمهور به دلیل کوچ های پیاپی و همنشینی با مردم جاف، سنقر، همدان و کرمانشاه دچار تغییر شده و زبان جمیری در بین مردم جمهور به وجود می آید زبان کوردی جمیری امروزه در واقع تلفیقی از زبان جافی و مردم کلیایی می باشد.
دین و مذهب مردم ایل:
ایل جمهور از ابتدا تابع دین اسلام و مذهب سنی بوده اما به مرور زمان به دلیل سکونت در منطقه همدان و کرمانشاه مذهب ایل از اهل سنت به شیعه تغییر پیدا کرده و امروز مذهب اصلی ایل جمهور شیعه می باشد.
وضعیت فعلی ایل جمهور:
ایل جمهور امروزه در تقسیم بندی ها یکی از ایلات مستقل استان کرمانشاه می باشد. ایل جمهور به لحاظ آماری و تعداد نفرات جزو کوچکترین ایلات کرمانشاه بوده. امروز اکثر مردم ایل به شهرنشینی روی آورده اند و اکثریت آنها در حال حاضر در کرمانشاه و در منطقه لب آب و محله چغاکبود ساکن می باشند.
ساکن شدن ایل جمهور در روستای چغاکبود ( چیاکو ) به سال 1317 بر میگردد که با ورود چندین خانواده از جمله کربلایی عسگر و کدخدا غلام و. . . کم کم زمینه ساز سکنی شدن مردم ایل در این منطقه از شهر کرمانشاه شد. بخش اندکی از ایل نیز همچون گذشته در ییلاق و قشلاق مشغول به دامداری و گذران زندگی هستند. ایل جمهور در زمستان در حوالی مهران و دهلران ایلام و در تابستان نیز در همدان ساکن هستند.
طوایف ایل:
ایل جمهور نیز همچون ایلات دیگر دارای طوایف و سرشاخه هایی در خود می باشد.
طوایف ایل جمهور شامل تیره های: عبدلی، شاه ویسی، چراغی، برازی، گومه، کرمی، جعفری، رسولی، روشنی، آذرسینا، ویسی، فضلی، ورمزیار، پرویزی، مرادی و . . . می شوند.
رئیس العشایر ایل جمهور در گذشته تا امروز:
رئیس العشایر ایل جمهور در عراق شخصی بنام صالح آقا بوده که در آن زمان با فیصل پادشاه وقت عراق از خاندان هاشمی دیدار و گفتگویی داشته اما پس از ورود ایل به خاک ایران رئیس العشایر ایل به شرح زیر می باشد:
1. موسی خان
2. محمدرضا خان
3. اعظیم
4. مشهدی علی جان
5. حاجی نعمت
6. اکنون گل میرزا

۱ - شکست سنگین والی پشت کوه وتصرف ایوانغرب
۲ - پیروزی در جنگ نهاوند وشکست سالار الدوله برادر شاه قاجار
۳ - تصرف همدان و گردن زدن حاکم وقت همدان به علت نافرمانی
۴ - لشکر کسی جهت تصرف تهران در دوران مشروطه و جنگ تاریخی نوبران
منبع ( کتاب دلاورمردان زاگرس )
لازم به ذکر ایل جمور مانندب خی ایلات ساکت در برابر حوادث سیاسی زمان خود نبوده
و همپای کلهر همیشه در تاریخ منطقه تاثیر گذاری بوده تا به حدی که بزرگان وقت کلهر همچون امیرمخصوص عباس قبادیان سلیمان خان امیر اعظم علی اقا اعظمی اکبر خان خمان اکبر خان سیاه سیاه همیشه با بزرگان ایل جمور مثل رضاقلی خان رضاپور محمدرضا خان رضاپور غلام خان رضاپور کربلایی علی حسین اذرسینا محمد تقی خان رضایی وسایرین در ارتباط تنگاتنگ و دوستی بوده اند و در زمان فوت محمد رضاخان رضاپور ( ریس ایل ) تمامی بزرگان کلهر من جمله ولی اقای الماسی عباس خان قبادیان امین الله خان ناصری وعلیشاه خان رحیمی وسایر بزرگان به احترام ان مرد بزرگ رخت عذا پوشیدند و در گیلان غرب برای خان جمور فاتحه برگزار کردند و به عادت قدیم و رسم دیرینه اب در اجاقها ریختند

خان به عنوان ریس ایل معرفی شده چون هم دارای سواد مکتبی بوده و درونا دارای املاک زیادی بوده که هیچ شخصی از ایل ان قدر سرمایه نداشته و دارای نفوذ بالایی در سران حکومت وقت بوده اگه کمی به عقب برگردیم طبق اسناد و مدارک موجود در کتاب خانه ملی ایران و طبق نامه های فرستاده شده از دربار حکومت قاجار به نام علیرضا خان ضابط برمیخوریم که ۷سال داروغه همدان بودهیا در شهریور بیست کربلایی علی حسین اذرسینا که مسلط به هفت زبان خارجی بود نماینده دولت مرکزی ایران درمیان قوای انگلیسی بودی که تعداد زیادی از عشایر ایل جمور را در ان زمان سختی و معیشت به کار گماشت

اکراد ایران را گوران نوشته و خواستگاه آنها در سنه احوال یعنی وقت نامعلوم یا از لرستان نوشته یا نواحی شمالی کردستان هرسین سال ۷۴۰ ه. ق شهری کردنشین بوده و این یعنی تمام روستاهای اطراف آن هم کرد بوده اند وبرای تشکیل هر شهری چند صدسالی وقت نیاز است در شرفنامه بدلیسی هیچ اشاره ای به مهاجرت اقوام لک در زمان حمله مغول و زمان صفویه به کرمانشاه و لرستان نشده در نتیجه ما مهاجر نبوده ایم مهاجر یعنی ویل بی خانه مان رانده شده و از قدیم گفته اند سان ار جا ووژ سنگینه به کتابهای جدید که بیشتر از روی غرض ورزی نوشته می شوند توجهی نکنید اکثرا بی پایه و اساس هستند لکها بیشتر در کرمانشاه و لرستان هستند و بطور محدودی در ایلام همدان و قزوین و مازندران و خراسان نیز هستند در ضمن جمیرها طبق واقعیت کردند و لکی صحبت نمی گویند حالا شاید در بعضی مناطق لک زبان یا لرزبان باشند ولی من با جمیر لک زبان خیلی برخورد داشته ام

شده مردمانش الان درشهربیشترسکونت دارند وبه شغلهای ازاد واداری روی اوردن ولی بنظرم اگر بخاهیم دوباره اصتیلای بزرگنمشی جمورروبدست بیاریم بهتره به شغل ابا واجدادیمان برگردیم ولی بصورت مکانیزه وپیشرفته ودرامد بالا.

که جمهورهای کرمانشاه با گذشت زمان مقداری به سمت کلهری صحبت کردن رفتن، سلامت باشید

ملک و زمین زیادی بدست آوردن و زبان آنها نیز از کردی به زبان لری یا زبان محلی دیگری تغییر یافته. . . . . . به هر حال بسیار ایل بزرگی میباشد

عزا و عروسی همه شرکت دارن بیشترجمورها درکرمانشاه لب آب طاق بستان سکونت دارن درمنطقه چمچمال چند وستا کامل جمورهستن مثل زردآباد سفیدچیا نجوبران وغیره درمنطقه اسدآباد وهمدان قصرشیرین چم امام حسن ومهران هنوزهم عشایر زیادی ازایل جمورزندگی میکنن وازبزرگای ایل جمهور؛ قیطولی خان عبدلی بگ رضاخان گومه کرم خان شاهویسی موسی خان کرمی علی حسین آذرسینا کمرخان جعفری می توان نام برد

اشترآک وریشه باجلانی جمهورها که به گفتار بالای متن هم نزدیک است گذشت. البته ریشه بختاری جمهورها بنظر بعید میاید. . مع الوصف الان اکثر ایل درمحدوده بلوار کرمانشاه وعده ایی عشایر که بیشترمسیرشان مهرلن - اسداباد میباشد ساکنندوتعداد زیادی هم در روستاهای اطراف بخصوص دشت چمچمال واسداباد سالهاستکه روزگار میگزرانند. درود بر ایل غیور جمهور.

گ

محمدرضا خان و غلامرضا خان از ملاکان همه کسی و حومه بودند نه از بزرگان ایل و طایفه جمور