ایل تکه ( به انگلیسی: Teke، تُرکی استانبولی: Tekeler، به روسی:Текинцы ) یکی از ایل های بزرگ ترکمن می باشد. در گذشته اراضی ایل تکه از شرق به چهارجو و مرو و بخشی از اراضی قسمت پایین رودخانه مُرغاب و تجن و سرخس ایران، از غرب به اراضی یموتها و گوکْلانها، از شمال به خط فرضی میان چهارجو و صحرای خیوه و قزل آرْواد ( قزل آروات یا قزل رباط ) و از جنوب به خط مرزی خراسان و ترکمنستان محدود بود.
... [مشاهده متن کامل]
ایل تکه از دو طایفه بزرگ اُقْتُمُش و تُقْتُمُش ( توقتامیش ) تشکیل می شد که هر کدام به دو تیره بزرگ تقسیم می گردید: اقتمش به تیره های بخشی ( باخشی یا باغشی ) ، سیچْمَز ( سیچماز ) و تقتمش به تیره های وکیل و بیگ، و هریک از این تیره ها نیز به ده ها تیره کوچکتر تقسیم می شد.
کثرت جمعیت ایل تکه، آنان را قادر ساخته بود که بر اغلب طوایف هم جوار خود غلبه یابند و اراضی آنان را تصاحب کنند، به ویژه که اراضی خود آنان برای تغذیه اهالی و احشامشان کافی نبود. پراکنده شدن طوایف تکه در نواحی ترکمنستان، موجب توسعه سازمان سیاسی داخلی و حکومت سرداران تکه در سرزمینهای تکه نشین و استقلال نسبی آنان از خانات خیوه و بخارا و دولت ایران شد و قطع برخی مناسبات تجاری میان استرآباد و کراسنوودسک و خیوه و بخارا را به دنبال داشت. بعضی از پژوهشگران به حضور تکه ها در نواحی بین بلخان کوه و دُرون در قرن چهارم اشاره کرده اند. به گمان وامبری اینان احتمالاً در عصر چنگیز یا تیمور به این نواحی آمده اند. تکه ها در ۱۰۴۹ و ۱۱۱۲ به سبب حمله قبایل قالموق ( قلماق یا کالموک ) به نواحی جنوبی گریختند و در همین زمان هاست که نام ایل تکه در منابع فارسی به میان آمده است.
ایل تکه در عصر صفویه از ترکمنهای صایِن خانی به شمار می آمدند. نام طوایف تکه عمدتاً در حوادث سال های اول سلطنت شاه سلطان حسین صفوی به میان آمده است. در ۱۱۰۶ به دستور او صدها سوار از ترکمن ها از جمله تکه ها، به فرماندهی ولی محمدخان، پسر حمزه سلطان چنگیزی، عازم فتح خوارزم شدند؛ ولی محمدخان پس از چند صباحی حکومت در خوارزم، در جنگ با ازبکان آرال شکست خورد و با کمک پیرْنَظر، آتالیق ( شیخ ) طوایف تکه و صایِن خانی به تجن گریخت. در حملات شیرغازی خان ازبک به خراسان در ۱۱۲۹، گروه هایی از طوایف تکه شرکت داشتند. نادرشاه افشار صدها خانوار از چادرنشینان تکه را که در حوالی نسا پراکنده بودند، به درخواست مردم نسا، کُشت و اسیران تکه را به مردم نسا سپرد.
... [مشاهده متن کامل]
ایل تکه از دو طایفه بزرگ اُقْتُمُش و تُقْتُمُش ( توقتامیش ) تشکیل می شد که هر کدام به دو تیره بزرگ تقسیم می گردید: اقتمش به تیره های بخشی ( باخشی یا باغشی ) ، سیچْمَز ( سیچماز ) و تقتمش به تیره های وکیل و بیگ، و هریک از این تیره ها نیز به ده ها تیره کوچکتر تقسیم می شد.
کثرت جمعیت ایل تکه، آنان را قادر ساخته بود که بر اغلب طوایف هم جوار خود غلبه یابند و اراضی آنان را تصاحب کنند، به ویژه که اراضی خود آنان برای تغذیه اهالی و احشامشان کافی نبود. پراکنده شدن طوایف تکه در نواحی ترکمنستان، موجب توسعه سازمان سیاسی داخلی و حکومت سرداران تکه در سرزمینهای تکه نشین و استقلال نسبی آنان از خانات خیوه و بخارا و دولت ایران شد و قطع برخی مناسبات تجاری میان استرآباد و کراسنوودسک و خیوه و بخارا را به دنبال داشت. بعضی از پژوهشگران به حضور تکه ها در نواحی بین بلخان کوه و دُرون در قرن چهارم اشاره کرده اند. به گمان وامبری اینان احتمالاً در عصر چنگیز یا تیمور به این نواحی آمده اند. تکه ها در ۱۰۴۹ و ۱۱۱۲ به سبب حمله قبایل قالموق ( قلماق یا کالموک ) به نواحی جنوبی گریختند و در همین زمان هاست که نام ایل تکه در منابع فارسی به میان آمده است.
ایل تکه در عصر صفویه از ترکمنهای صایِن خانی به شمار می آمدند. نام طوایف تکه عمدتاً در حوادث سال های اول سلطنت شاه سلطان حسین صفوی به میان آمده است. در ۱۱۰۶ به دستور او صدها سوار از ترکمن ها از جمله تکه ها، به فرماندهی ولی محمدخان، پسر حمزه سلطان چنگیزی، عازم فتح خوارزم شدند؛ ولی محمدخان پس از چند صباحی حکومت در خوارزم، در جنگ با ازبکان آرال شکست خورد و با کمک پیرْنَظر، آتالیق ( شیخ ) طوایف تکه و صایِن خانی به تجن گریخت. در حملات شیرغازی خان ازبک به خراسان در ۱۱۲۹، گروه هایی از طوایف تکه شرکت داشتند. نادرشاه افشار صدها خانوار از چادرنشینان تکه را که در حوالی نسا پراکنده بودند، به درخواست مردم نسا، کُشت و اسیران تکه را به مردم نسا سپرد.
درحقیقت ایل تکه ا قبیله نایمان ( سکز ) من سکزم درفارس تقربیا آداب ورسوم ترکمان ها راداریم