ایفرا هرمز یا فرایه هرمز ( به پارسی میانه: Farāya Ōhrmazd ) یکی از زنان نجیب زادهٔ ساسانی در سدهٔ چهارم میلادی، همسر هرمز دوم ( حک. ۳۰۲–۳۰۹ ) و مادر شاپور دوم ( حک. ۳۰۹–۳۷۹ ) بود. بزرگان کشور در پی مرگ هرمز و بحران جانشینی که در اثر آن رخ داده بود، بر آن شدند تا حکومت را به واپسین فرزند هرمز که هنوز از ایفرا هرمز زاده نشده بود بسپارند. بدین ترتیب تاج گذاری بر شکم ایفرا انجام شد و او در کنار بزرگان تا زمان بزرگسالی آن فرزند که شاپور نام گرفت، به فرمانروایی بر کشور پرداخت.
... [مشاهده متن کامل]
ایفرا هرمز دارای پدری یهودی بود و خود بعدها به مسیحیت گروید. دربارهٔ رابطهٔ دوستانه و همکاری های او با یهودیان در دربار در جهت رسیدن به اهدافشان در تاریخ نقل های بسیاری شده است. از او در پنج داستان تلمود نیز یاد شده است. تلمود ایفرا هرمز را به عنوان ملکه ای که علاقهٔ زیادی به یهودیت دارد نشان می دهد.
دربارهٔ نام دقیق ایفرا هرمز اطلاعات زیادی در دست نیست و فقط منابع یهودی به نام او اشاره کرده اند. تئودور نولدکه ایفرا را نامی «ناواضح» می داند. ممکن است نام او در اصل فرایه هرمز ( به پارسی میانه: Farāya Ōhrmazd ) به معنای «دوست داشتهٔ هرمز» باشد.
پس از درگذشت هرمز دوم ( حک. ۳۰۲–۳۰۹ ) در سال ۳۰۹ میلادی، پسر او آذرنرسه ( حک. ۳۰۹–۳۰۹ ) جانشین شد، اما او پس از مدت کوتاهی به دست بزرگان برکنار و کشته شد. بزرگان سپس پسر دوم هرمز را کور کردند و سومین پسرش را که هرمز نام داشت، به زندان افکندند که او نیز چندی بعد فرار کرد و به روم پناه برد. بنابراین تاج وتخت برای فرزند زاده نشده هرمز دوم از همسرش ایفرا هرمز، که شاپور دوم ( حک. ۳۰۹–۳۷۹ ) نام گرفت، در نظر گرفته شد. رخدادهای پس از مرگ هرمز دوم و چگونگی به پادشاهی رسیدن پسرش شاپور در گزارش های ایرانی و عربی با شاخ و برگ های داستانی به هم آمیخته شده اند. در این گزارش ها که از منابع ساسانی مایه گرفته اند، پیکارهای درون خاندانیِ پس از مرگ هرمز که برای دستگاهِ پادشاهی بسیار ناخوشایند بود، هیچ بازتابی نیافته است.
دربارهٔ زندگی اولیه ایفرا هرمز و اصالت او اطلاعات چندانی در دست نیست. با وجود همۀ گزارش های ایرانی و عربی دربارۀ این که شاپور دوم تنها فرزند هرمز دوم بود و پس از مرگ او دیده به جهان گشود، در دیگر منابع تاریخی نام چند پسر دیگر هرمز دوم به چشم می آید. زُناراس، یوحنا مالالاس و زوسیموس، از چند برادر شاپور دوم نام برده اند. به گزارش زناراس، هرمز دوم از همسر خود ایفرا هرمز سه پسر داشت به نام های آذرنرسه، هرمز و شاهزادۀ دیگری که زناراس نام او را نیاورده است. پس از مرگ هرمز دوم، آذرنرسه که بزرگ ترین پسر او بود پادشاه شد اما چون خشن و ستمگر بود، ایرانیان او را دوست نمی داشتند و ازاین رو، آذرنرسه را از تخت شهریاری به پایین کشیدند.
... [مشاهده متن کامل]
ایفرا هرمز دارای پدری یهودی بود و خود بعدها به مسیحیت گروید. دربارهٔ رابطهٔ دوستانه و همکاری های او با یهودیان در دربار در جهت رسیدن به اهدافشان در تاریخ نقل های بسیاری شده است. از او در پنج داستان تلمود نیز یاد شده است. تلمود ایفرا هرمز را به عنوان ملکه ای که علاقهٔ زیادی به یهودیت دارد نشان می دهد.
دربارهٔ نام دقیق ایفرا هرمز اطلاعات زیادی در دست نیست و فقط منابع یهودی به نام او اشاره کرده اند. تئودور نولدکه ایفرا را نامی «ناواضح» می داند. ممکن است نام او در اصل فرایه هرمز ( به پارسی میانه: Farāya Ōhrmazd ) به معنای «دوست داشتهٔ هرمز» باشد.
پس از درگذشت هرمز دوم ( حک. ۳۰۲–۳۰۹ ) در سال ۳۰۹ میلادی، پسر او آذرنرسه ( حک. ۳۰۹–۳۰۹ ) جانشین شد، اما او پس از مدت کوتاهی به دست بزرگان برکنار و کشته شد. بزرگان سپس پسر دوم هرمز را کور کردند و سومین پسرش را که هرمز نام داشت، به زندان افکندند که او نیز چندی بعد فرار کرد و به روم پناه برد. بنابراین تاج وتخت برای فرزند زاده نشده هرمز دوم از همسرش ایفرا هرمز، که شاپور دوم ( حک. ۳۰۹–۳۷۹ ) نام گرفت، در نظر گرفته شد. رخدادهای پس از مرگ هرمز دوم و چگونگی به پادشاهی رسیدن پسرش شاپور در گزارش های ایرانی و عربی با شاخ و برگ های داستانی به هم آمیخته شده اند. در این گزارش ها که از منابع ساسانی مایه گرفته اند، پیکارهای درون خاندانیِ پس از مرگ هرمز که برای دستگاهِ پادشاهی بسیار ناخوشایند بود، هیچ بازتابی نیافته است.
دربارهٔ زندگی اولیه ایفرا هرمز و اصالت او اطلاعات چندانی در دست نیست. با وجود همۀ گزارش های ایرانی و عربی دربارۀ این که شاپور دوم تنها فرزند هرمز دوم بود و پس از مرگ او دیده به جهان گشود، در دیگر منابع تاریخی نام چند پسر دیگر هرمز دوم به چشم می آید. زُناراس، یوحنا مالالاس و زوسیموس، از چند برادر شاپور دوم نام برده اند. به گزارش زناراس، هرمز دوم از همسر خود ایفرا هرمز سه پسر داشت به نام های آذرنرسه، هرمز و شاهزادۀ دیگری که زناراس نام او را نیاورده است. پس از مرگ هرمز دوم، آذرنرسه که بزرگ ترین پسر او بود پادشاه شد اما چون خشن و ستمگر بود، ایرانیان او را دوست نمی داشتند و ازاین رو، آذرنرسه را از تخت شهریاری به پایین کشیدند.
