ایطا

لغت نامه دهخدا

ایطا. ( ع اِمص ) ایطاء. درعلم عروض بازگردانیدن قافیتی است دوبار و آن دو نوعست : جلی و خفی ، ایطاء جلی چنانکه بوسلیک گفته است :
در این زمانه بتی نیست از تو نیکوتر
نه بر تو بر شمنی از رهیت مشفق تر.
و دقیقی گفته :
چگونه بلایی که پیوند تو
نجویی بدست و بجویی بتر
شبی پیش کردم چگونه شبی
همی از شب داج تاریک تر
درنگی که گفتم که پروین همی
نخواهد شد از تارکم راست تر.
و ایطاء جلی از عیوب فاحش است در شعر الاکه قصیده دراز باشد چنانکه از بیست و سی بیت که در اشعار پارسی حد قصیده است بقول بعضی درگذرد. یا قصیده را دو مطلع باشد پس شاید که یک قافیت در مطلع دوم بازگرداند و تکرار قافیه عروض را از مطالع ایطاء نشمارند. و اما ایطاء خفی آن است که بعضی از حروف در قصیده ای مکرر گرداند بر وجهی که میان هر دو فرقی توان نهاد چنانکه آب و گلاب و سازگار و کامگار و شاخسار و کوهسار و آبدار و پایدار و از آن خفی تر چنانکه رنجور و مزدور و دانا و گویا و مرزبان و پاسبان. ( از المعجم فی معاییر اشعارالعجم صص 214 - 217 ). مکرر کردن قافیه. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) :
نثرش بری ز لغو و خطش از خطا و سهو
نظمش ز حشو و سهو و زایطاء و شایگان.
سوزنی.
بازگو از سر اگرچه قافیت ایطا شود
میر عالم زین دین زیبا ولی النعمتی.
سوزنی.
فکانما هذا الزمان قصیدة
اُضطُرّ قائلها الی الایطاء.
ابوالعلاء معری.

ایطا. ( یونانی ، حرف ، اِ ) ایتا. نام یکی از حروف یونانی است. ( یادداشت بخط مؤلف ).

فرهنگ فارسی

۱ - (مصدر ) بسپردن دادن بکسی چیزی را ۲ - بر کار نادانسته و ناپیدا فرمودن کسی را ۳ - قدم بر جای قدمی دیگر نهادن . ۴- باز گردانیدن قافیه ای دوبار شایگان آوردن .
یا ایتا نام یکی از حروف یونانی است .

فرهنگ عمید

۱. (ادبی ) در قافیه، تکرار کردن قافیه های شعر در لفظ و معنی که از عیوب قافیه است.
۲. [قدیمی] پایمال کردن.
* ایطایِ خفی: (ادبی ) تکرار کردن قافیه های شعر به طوری که ظاهر نباشد، مانند دانا و بینا، آب و گلاب، شاخسار و کوهسار.
* ایطایِ جلی: (ادبی ) تکرار کردن قافیه های شعر به طوری که ظاهر باشد، مانند دردمند و نیازمند، ستمگر و افسون گر، سیمین و زرین.

دانشنامه آزاد فارسی

(در لغت به معنی قدم برجای قدم دیگری نهادن) اصطلاحی در قافیه. تکرار جزئی از کلمۀ قافیه و بر دو نوع است: ۱. ایطای جلی، آن است که، در کلمۀ قافیه، تکواژی قاموسی تکرار شود و لذا تکرار آن کاملاً مشهود باشد، مانند آوردن «بلاگستر» و «سخن گستر» در قافیۀ دو بیت از یک شعر. ۲. ایطای خفی، آن است که، در کلمۀ قافیه، تکواژی دستوری تکرار شود و تکرار آن چندان مشهود نباشد، مانند قافیه کردنِ «پاسبان» و «دیدبان» و «مهربان». ایطا از عیوب قافیه است.

پیشنهاد کاربران

بپرس