ایسْلندی، اَدَبیات (Icelandic Literature)
بخش عمده بازمانده از ادبیات باستانی اسکاندیناویایی. به اعتباری ادبیات ایسلندی کهننامیده می شود. اداها، منظومه های اسکالدی، و ساگاهاارزشمندترین آثار ادبی ایسلند و کلاً سرزمین اسکاندیناوی محسوب می شوند که از قرن ۹ تا ۱۳م تألیف شده اند. اداها مجموعه ای از اشعار اساطیری و افسانه هاست که سیموند زیگفوسون(۱۰۵۶ـ۱۱۳۳م)، مورّخ ایسلندی، آن ها را گردآورده است. اسنوری استورلوسون(۱۱۷۸ـ۱۲۴۱م)،مورّخ و بزرگ ترین ادیب ایسلندی دوران باستان، نیز اداهای منثور را تألیف کرد که مشتمل بر خلاصه اساطیر اسکاندیناوی، فن شعر، تاریخ شعر و شاعری، و دستور زبان است. اشعار شاعران و نقالان درباری و سیّار، موسوم به منظومه های اسکالدی، که در این دوره شکوفا شد، بیشتر از سرگذشت شاهان کهن و مضامین عصر خود ریشه می گیرند. معروف ترین سرایندۀ شعر اسکالدی اِیگیل(ح ۹۱۰ـ۹۹۰م)، شاعری داهی به شمار می رود. ساگاها که از قرن ۱۳ تا ۱۵ تألیف شدند، به افسانه ها و قهرمانان افسانه ای یا واقعی ایسلند و سرزمین های اسکاندیناوی می پردازند. دراپلاگاسونا ساگاتألیف آغاز قرن ۱۳م، احتمالاً نخستین ساگای نوشته شده است. هرافنکلس ساگاو ولسونگا ساگانیز از مشهورترین ساگاهایند. از آغاز قرن ۱۳م با ترجمۀ حماسه ها و قصه های فرانسوی و رواج رمانس های درباری، عصر ساگاهای شکوهمند پایان می یابد؛ و در قرن ۱۵ اشعار مذهبی شکوفا می شود. بعد از اصلاح دینی، الگوهای کهن شعر و نثر با ترجمۀ سرودهای نیایش و آثار دینی نادیده گرفته شد. در قرن ۱۷ بزرگ ترین و پرطرفدارترین سرایندۀ سرودهای مذهبی و بهترین شاعر عصر، هادلگریمور پتورسون(۱۶۱۴ـ۱۶۷۴) بود. در این دوره، آرنگریمور یونسون(۱۶۵۸ـ ۱۶۴۸) با آثار عالمانه اش علاقه به تاریخ و ادبیات ایسلند را در آلمان و دانمارک برانگیخت که سبب مطالعۀ ادبیات کهن ایسلندی شد. قرن ۱۸ عصر روشنگری، خردگرایی، و مطالعات علمی بود.اگرت اولافسون(۱۷۲۶ـ ۱۷۶۸) به سراسر ایسلند سفر کرد و اثر عظیمی در معرفی ایسلند نوشت. آثار مختلف دیگری ازجمله فرهنگ ایسلندی لاتینی و نخستین تاریخ ادبی ایسلند نیز به چاپ رسید. یون تورلاکسون(۱۷۴۴ـ ۱۸۱۹) بهترین شاعر قرن محسوب می شد. در قرن ۱۹ نهضت رمانتیک آغاز می شود. راسموس کریستیان راسک(۱۷۸۷ـ۱۸۳۲)، زبان شناس دانمارکی، جامعۀ ادبی ایسلندی را تأسیس کرد. یون سیگوردسون(۱۸۱۱ـ ۱۸۷۹) در پیشبرد ادبیات و رمانتیسم نقشی عمده ایفا کرد. یون تی تورادسن(۱۸۱۹ـ ۱۸۶۸) شاعر غنایی، نخستین رمان ایسلندی را نوشت (۱۸۵۰). در عصر جدید، گستور پالسون(۱۸۵۲ـ۱۸۹۱) واقع گرایی را وارد ادبیات ایسلندی کرد. رمان نویسی از حدود ۱۹۰۰ متداول و داستان های کوتاه، نمایش نامه ها، و مقالات زیادی منتشر شد. هالدور لاکسنس(۱۹۰۲ـ ۱۹۹۸) با رمان هایش، که نقطۀ عطفی در ادبیات ایسلندی است، جایزۀ نوبل ادبیاترا نصیب خود ساخت.
بخش عمده بازمانده از ادبیات باستانی اسکاندیناویایی. به اعتباری ادبیات ایسلندی کهننامیده می شود. اداها، منظومه های اسکالدی، و ساگاهاارزشمندترین آثار ادبی ایسلند و کلاً سرزمین اسکاندیناوی محسوب می شوند که از قرن ۹ تا ۱۳م تألیف شده اند. اداها مجموعه ای از اشعار اساطیری و افسانه هاست که سیموند زیگفوسون(۱۰۵۶ـ۱۱۳۳م)، مورّخ ایسلندی، آن ها را گردآورده است. اسنوری استورلوسون(۱۱۷۸ـ۱۲۴۱م)،مورّخ و بزرگ ترین ادیب ایسلندی دوران باستان، نیز اداهای منثور را تألیف کرد که مشتمل بر خلاصه اساطیر اسکاندیناوی، فن شعر، تاریخ شعر و شاعری، و دستور زبان است. اشعار شاعران و نقالان درباری و سیّار، موسوم به منظومه های اسکالدی، که در این دوره شکوفا شد، بیشتر از سرگذشت شاهان کهن و مضامین عصر خود ریشه می گیرند. معروف ترین سرایندۀ شعر اسکالدی اِیگیل(ح ۹۱۰ـ۹۹۰م)، شاعری داهی به شمار می رود. ساگاها که از قرن ۱۳ تا ۱۵ تألیف شدند، به افسانه ها و قهرمانان افسانه ای یا واقعی ایسلند و سرزمین های اسکاندیناوی می پردازند. دراپلاگاسونا ساگاتألیف آغاز قرن ۱۳م، احتمالاً نخستین ساگای نوشته شده است. هرافنکلس ساگاو ولسونگا ساگانیز از مشهورترین ساگاهایند. از آغاز قرن ۱۳م با ترجمۀ حماسه ها و قصه های فرانسوی و رواج رمانس های درباری، عصر ساگاهای شکوهمند پایان می یابد؛ و در قرن ۱۵ اشعار مذهبی شکوفا می شود. بعد از اصلاح دینی، الگوهای کهن شعر و نثر با ترجمۀ سرودهای نیایش و آثار دینی نادیده گرفته شد. در قرن ۱۷ بزرگ ترین و پرطرفدارترین سرایندۀ سرودهای مذهبی و بهترین شاعر عصر، هادلگریمور پتورسون(۱۶۱۴ـ۱۶۷۴) بود. در این دوره، آرنگریمور یونسون(۱۶۵۸ـ ۱۶۴۸) با آثار عالمانه اش علاقه به تاریخ و ادبیات ایسلند را در آلمان و دانمارک برانگیخت که سبب مطالعۀ ادبیات کهن ایسلندی شد. قرن ۱۸ عصر روشنگری، خردگرایی، و مطالعات علمی بود.اگرت اولافسون(۱۷۲۶ـ ۱۷۶۸) به سراسر ایسلند سفر کرد و اثر عظیمی در معرفی ایسلند نوشت. آثار مختلف دیگری ازجمله فرهنگ ایسلندی لاتینی و نخستین تاریخ ادبی ایسلند نیز به چاپ رسید. یون تورلاکسون(۱۷۴۴ـ ۱۸۱۹) بهترین شاعر قرن محسوب می شد. در قرن ۱۹ نهضت رمانتیک آغاز می شود. راسموس کریستیان راسک(۱۷۸۷ـ۱۸۳۲)، زبان شناس دانمارکی، جامعۀ ادبی ایسلندی را تأسیس کرد. یون سیگوردسون(۱۸۱۱ـ ۱۸۷۹) در پیشبرد ادبیات و رمانتیسم نقشی عمده ایفا کرد. یون تی تورادسن(۱۸۱۹ـ ۱۸۶۸) شاعر غنایی، نخستین رمان ایسلندی را نوشت (۱۸۵۰). در عصر جدید، گستور پالسون(۱۸۵۲ـ۱۸۹۱) واقع گرایی را وارد ادبیات ایسلندی کرد. رمان نویسی از حدود ۱۹۰۰ متداول و داستان های کوتاه، نمایش نامه ها، و مقالات زیادی منتشر شد. هالدور لاکسنس(۱۹۰۲ـ ۱۹۹۸) با رمان هایش، که نقطۀ عطفی در ادبیات ایسلندی است، جایزۀ نوبل ادبیاترا نصیب خود ساخت.
wikijoo: ایسلندی،_ادبیات