ایزوستازی

اصل ایزوستازی یا اصل ترازایستایی ( به انگلیسی: Isostasy ) ( از دو واژه یونانی: ísos "برابر"، στάσις "ایستایی" ) اصطلاحی است در زمین شناسی که برای توضیح حالت تعادل گرانشی بین لیتوسفر و آستنوسفر زمین استفاده می شود و بر اساس آن صفحات تکتونیکی در ارتفاعی که به ضخامت و تراکم آن ها بستگی دارد شناور هستند. این اصل توضیح می دهد که چگونه ارتفاع های مختلف توپوگرافی می توانند در سطح کره زمین وجود داشته باشند. هنگامی که یک منطقه خاصی از لیتوسفر به سطح ایزوستاتیک می رسد، گفته می شود در تعادل ایزوستازی قرار دارد. به طور کلی، زمین یک سیستم پویا است که همواره در حال پاسخ دادن به فشارهای وارد آمده از جهت های مختلف می باشد، ایزوستازی دید کلی از فرایندی که در پوسته زمین در جریان است فراهم می کند. با این حال، وجود برخی از مناطق ( مانند هیمالیا ) که در تعادل ایزوستازی نیستند، پژوهشگران را وادار کرده است به دنبال شناسایی دلایل دیگری باشند که بتواند ارتفاع آن ها را توضیح دهد. ( در مورد هیمالیا، پیشنهاد شده است که افزایش ارتفاع به علت فرارانش صفحه هند می باشد )
به عنوان ساده ترین مثال از ایزوستازی می توان به قانون ارشمیدس اشاره نمود. در مقیاس زمین شناسی فرایند ایزوستازی باعث می شود که سطح سخت لیتوسفر به لایه نرم آستنوسفر فشاری وارد کند که طی زمان های زمین شناسی با تغییر در ارتفاع جایگزین می شود.
سه مدل اصلی ایزوستازی وجود دارند:
• مدل ایری - هیسکانن
• مدل پرات - هایفورد
• مدل ونینگ مینز با مدل خمشی
هنگامی که مقدار زیادی از رسوب در یک منطقه انباشته شود، وزن زیاد ناشی از رسوب جدید ممکن است باعث پایین رفتن پوسته زیر آن شود. به همین ترتیب، هنگامی که مقادیر زیادی از مواد با فرسایش از منطقه جدا می شود، ممکن است ارتفاع زمین برای جبران آن افزایش یابد؛ بنابراین، با فرسایش کوه ها، سنگ های زیرین آن بالا می آیند. برخی از لایه های سنگی که در حال حاضر در سطح زمین قابل دیدن هستند، احتمالاً در زمان های دور در اعماق زمین مدفون بوده اند.
به عنوان مثالی ساده از آنچه بیان شد، می توان به کوه های یخ اشاره نمود. همان طور که می دانید نسبت ثابتی از حجم کوه یخ در زیر آب قرار دارد. با افزایش میزان یخ در بالا، کوه یخ بیشتر در آب فرومی رود. برعکس، اگر بخشی از یخ را از بالای آن جدا کنیم، یخ باقی مانده در سطح آب بالا می آید.