ایرلندی، ادبیات (Irish literature)
ادبیات قدیم ایرلندی به زبان گِیلیشامل سرگذشت هایی که عمدتاً به نثر و بخش درخور توجهی هم به نظم است. دو مجموعۀ مهم این دوره عبارت اند از آلستر، دربارۀ کانچوبار، شاه افسانه ای و پیروانش؛ دیگری منسوب به اوسیاناست که با ترجمه و اقتباس مکفرسونبر ادبیات اروپا تأثیر گذاشته است. ادبیات گیلی نخستین اشعار ایرلندی کیفیت تغزّلی خاصی دارد و عمدتاً شامل نظم مذهبی و شعر طبیعت است، ازجمله سرود سنت پاتریکو سرود آلتانبه یاد سنت بریجیت. منظومه های شبه تاریخی زیادی هم وجود دارد که آن ها را به شاعرانی مانند مِیل مورا(قرن ۹م)، مک لیک(قرن ۱۰م)، و فلان مِینیستِرِخ(قرن ۱۱م) نسبت می دهند. ادبیات مذهبی منثور، شامل موعظه ها، زندگی قدّیسان، مانند کتاب لیزمورو نوشته های مایکل اوکلیِری، و مکاشفات است. سالنامه ها و نیز متونی چون کوگَد گیدل ری گلیب، که گزارش شاهدی عینی از تهاجم وایکینگ ها است، به شرح وقایع تاریخی می پردازد. شعر «رسمی» یا «درباری» قرن ۱۳م تا ۱۷ را شاعرانی چون تایگ دال اُهوگین( ـ ح ۱۶۱۷)، و دانو مور اودیلی( ـ ۱۲۴۴م)، و جفری کیتینگ( ـ ۱۶۴۶) می سرودند که هم به نثر می نوشتند و هم به نظم. مکتب های خنیاگری نیز تا پایان قرن ۱۷ ازبین رفتند. وزن بیشتر از هجا اهمیت یافت. بزرگ ترین نمایندگان مکتب جدید ایگان اورایلی(اوایل قرن ۱۸) و تایگ گیلز اُسالیوان، شاعر مذهبی، بود. اواخر قرن ۱۹ به بعد شاهد احیای ادبیات ایرلندی به زبان انگلیسی بود. اسکار وایلد، جورج برنارد شاو، و جیمز جویساز نویسندگانی بودند که در خارج از ایرلند زندگی می کردند.
ادبیات قدیم ایرلندی به زبان گِیلیشامل سرگذشت هایی که عمدتاً به نثر و بخش درخور توجهی هم به نظم است. دو مجموعۀ مهم این دوره عبارت اند از آلستر، دربارۀ کانچوبار، شاه افسانه ای و پیروانش؛ دیگری منسوب به اوسیاناست که با ترجمه و اقتباس مکفرسونبر ادبیات اروپا تأثیر گذاشته است. ادبیات گیلی نخستین اشعار ایرلندی کیفیت تغزّلی خاصی دارد و عمدتاً شامل نظم مذهبی و شعر طبیعت است، ازجمله سرود سنت پاتریکو سرود آلتانبه یاد سنت بریجیت. منظومه های شبه تاریخی زیادی هم وجود دارد که آن ها را به شاعرانی مانند مِیل مورا(قرن ۹م)، مک لیک(قرن ۱۰م)، و فلان مِینیستِرِخ(قرن ۱۱م) نسبت می دهند. ادبیات مذهبی منثور، شامل موعظه ها، زندگی قدّیسان، مانند کتاب لیزمورو نوشته های مایکل اوکلیِری، و مکاشفات است. سالنامه ها و نیز متونی چون کوگَد گیدل ری گلیب، که گزارش شاهدی عینی از تهاجم وایکینگ ها است، به شرح وقایع تاریخی می پردازد. شعر «رسمی» یا «درباری» قرن ۱۳م تا ۱۷ را شاعرانی چون تایگ دال اُهوگین( ـ ح ۱۶۱۷)، و دانو مور اودیلی( ـ ۱۲۴۴م)، و جفری کیتینگ( ـ ۱۶۴۶) می سرودند که هم به نثر می نوشتند و هم به نظم. مکتب های خنیاگری نیز تا پایان قرن ۱۷ ازبین رفتند. وزن بیشتر از هجا اهمیت یافت. بزرگ ترین نمایندگان مکتب جدید ایگان اورایلی(اوایل قرن ۱۸) و تایگ گیلز اُسالیوان، شاعر مذهبی، بود. اواخر قرن ۱۹ به بعد شاهد احیای ادبیات ایرلندی به زبان انگلیسی بود. اسکار وایلد، جورج برنارد شاو، و جیمز جویساز نویسندگانی بودند که در خارج از ایرلند زندگی می کردند.
wikijoo: ایرلندی،_ادبیات